Η δημοσίευση της νέας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας (NSS) των ΗΠΑ έγινε σχετικά αργοπορημένα και με χαμηλούς τόνους, χωρίς τη συνηθισμένη μακροσκελή προεδρική ομιλία που παραδοσιακά τη συνοδεύει. Παρ’ όλα αυτά, το έγγραφο —που θεωρητικά θα καθορίσει τη γραμμή της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στη δεύτερη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ— προσφέρει σημαντικές ενδείξεις για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τον κόσμο ο πρόεδρος.

Η Λατινική Αμερική, που ήδη βρίσκεται στο επίκεντρο της αμερικανικής στρατιωτικής δραστηριότητας, δύσκολα θα εκπλαγεί από το γεγονός ότι πλέον χαρακτηρίζεται επίσημα ως περιοχή υπό αυξημένη επιτήρηση, στο πλαίσιο του λεγόμενου “Trump Corollary” που παρουσιάζεται ως συνέχεια του Δόγματος Μονρόε. Η Ευρώπη πιθανότατα θα νιώσει προσβεβλημένη από πολλά σημεία του κειμένου και έχει λόγους να δώσει ιδιαίτερη προσοχή. Η Κίνα δεν θα αντικρίσει κάτι πραγματικά νέο, πέρα από την υπενθύμιση ότι οι ΗΠΑ εξακολουθούν, με κάποιο τρόπο, να στηρίζουν την Ταϊβάν. Η Μέση Ανατολή εμφανίζεται πλέον με μειωμένη βαρύτητα, η Αφρική αναφέρεται επιδερμικά, ενώ η Βόρεια Κορέα δεν αναφέρεται καθόλου. Αντίθετα, όσοι πρωτοστατούν στον «αντι-woke» πολιτισμικό πόλεμο θα βρουν αρκετούς λόγους ικανοποίησης.

Η NSS αποτελεί κείμενο που απαιτείται εκ του νόμου και συνήθως αποτυπώνει τον πυρήνα της γεωπολιτικής στρατηγικής μιας κυβέρνησης. Επηρεάζει επίσης άλλα θεμελιώδη έγγραφα, όπως την Εθνική Αμυντική Στρατηγική (η οποία επίσης καθυστερεί και αναμένεται σύντομα), με επιπτώσεις σε γραφειοκρατικό και δημοσιονομικό επίπεδο.

Το αντίστοιχο έγγραφο της πρώτης θητείας Τραμπ ήταν σαφές και αρκετά επιθετικό: τοποθετούσε τον ανταγωνισμό μεταξύ μεγάλων δυνάμεων όπως η Ρωσία και η Κίνα —και όχι τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας— ως βασικό άξονα της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Τραμπ δεν το διάβασε ποτέ, καθώς η ομιλία με την οποία το παρουσίασε δεν είχε σχέση με το περιεχόμενό του.

Η νέα NSS είναι διαφορετική. Είναι πιο σύντομη και φαίνεται να έχει γραφτεί ώστε να ανταποκρίνεται καλύτερα στη διάρκεια προσοχής και στα ενδιαφέροντα του προέδρου. Σε αρκετά σημεία είναι καλαίσθητα διατυπωμένη, προσφέροντας μια λαϊκιστική αλλά οξυδερκή κριτική στις κοινότοπες απόψεις που διακινούνται από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου από την παραδοσιακή διπλωματική ελίτ της Ουάσιγκτον —το περιβόητο “blob”.

Τα στρατηγικά κείμενα των τελευταίων δεκαετιών, σύμφωνα με τη νέα NSS, «ήταν κατάλογοι ευχών, ή περιγραφές επιθυμητών καταστάσεων, χωρίς σαφή ορισμό των πραγματικών μας επιδιώξεων· αντιθέτως, περιείχαν αόριστους γενικόλογους στόχους». Αυτό είναι μια συνοπτική διατύπωση της αντίθεσης του κινήματος MAGA προς τον «φιλελεύθερο διεθνισμό» και τη «διεθνή τάξη βασισμένη σε κανόνες» υπό αμερικανική ηγεσία. Το κείμενο καταγγέλλει επίσης πως οι ελίτ «υπολόγισαν λανθασμένα ότι ο αμερικανικός λαός ήταν πρόθυμος να επωμίζεται επ’ αόριστον παγκόσμια βάρη χωρίς προφανή όφελος για τα εθνικά συμφέροντα».

Οι συντάκτες της NSS επιχειρούν παράλληλα να καλύψουν τις πολλές αντιφάσεις της εξωτερικής πολιτικής του προέδρου. Η προσέγγισή του περιγράφεται ως «πρακτική αλλά όχι πραγματιστική, ρεαλιστική χωρίς να είναι ρεαλίστρια, βασισμένη σε αρχές χωρίς να είναι ιδεαλιστική, δυναμική αλλά όχι επιθετική, συγκρατημένη χωρίς να είναι μετριοπαθής». Με απλά λόγια: η στρατηγική προσαρμόζεται στις εκάστοτε δηλώσεις του Τραμπ, ακόμα κι αν αυτές αλλάζουν από τη μία μέρα στην άλλη.

Παρά τις ρητορικές ωραιοποιήσεις, στο έγγραφο υπάρχουν σαφείς μετατοπίσεις προτεραιοτήτων. Κάποια σταθερά στοιχεία παραμένουν: ο πρόεδρος εξακολουθεί να βλέπει τη Ρωσία πιο ευνοϊκά από κάθε άλλον μεταπολεμικό πρόεδρο, ενώ θεωρεί την Ουκρανία —η οποία αναφέρεται ελάχιστα— ζήτημα περιορισμένης σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα.

Αντιθέτως, η Κίνα αναμενόταν να διαδραματίσει ακόμη σημαντικότερο ρόλο, δεδομένης της ισχυρής παρουσίας αντι-κινεζικών στελεχών στην κυβέρνηση, τα οποία επιδιώκουν ανακατανομή πόρων από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή προς τον Ινδο-Ειρηνικό. Αυτή η τάση συνεχίζεται, αλλά πλέον εντάσσεται σε ένα ακόμα μεγαλύτερο στρατηγικό άνοιγμα προς το Δυτικό Ημισφαίριο, όπου ο Τραμπ φαίνεται πως επιθυμεί αυξημένη αμερικανική κυριαρχία — κάτι που έχει ήδη γίνει εμφανές από τις κινήσεις στην περιοχή, όπως η στρατιωτική ενίσχυση κοντά στη Βενεζουέλα και οι απειλές προς διάφορες χώρες, από τον Καναδά έως τη Βραζιλία.

Ιδιαίτερα αυστηρές —και συχνά υπερβολικές— είναι οι αναφορές προς τους ευρωπαϊκούς συμμάχους των ΗΠΑ. Η γλώσσα του εγγράφου παραπέμπει στις τοποθετήσεις του αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος τον περασμένο Φεβρουάριο στη Διάσκεψη του Μονάχου χρησιμοποίησε παρόμοια επιχειρήματα. Η Ευρώπη παρουσιάζεται ως ήπειρος σε «οικονομική παρακμή» και «πολιτισμική διάβρωση» λόγω της μετανάστευσης. Επιπλέον, η NSS την κατηγορεί για «λογοκρισία» και «καταστολή της πολιτικής αντιπολίτευσης», υιοθετώντας εν μέρει τη ρητορική κομμάτων όπως το AfD, το οποίο ο Βανς στηρίζει, ενώ η Ευρώπη απομονώνει. Αν και το έγγραφο παραδέχεται ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να «εγκαταλείψουν» την Ευρώπη, τονίζει πως η ήπειρος «θα έχει αλλάξει ριζικά μέσα σε 20 χρόνια».

Σε γενικές γραμμές, η στρατηγική επαναλαμβάνει τις ήδη γνωστές θέσεις του Τραμπ: δυσπιστία απέναντι στις πολυμερείς δομές και διεθνείς οργανισμούς, κριτική για παρεμβάσεις σε συμμαχικά καθεστώτα, και μια εμφανή προτίμηση στην αναβίωση λογικών «σφαιρών επιρροής» που θυμίζουν τον 19ο αιώνα. Ουσιαστικά, διαφαίνεται η επιθυμία για μια νέα «Γιάλτα» μεταξύ ΗΠΑ, Κίνας και Ρωσίας.

Παράλληλα, η στρατηγική εμφανίζεται φιλική προς τις μοναρχίες του Κόλπου: αφού πρώτα κατακρίνει τους Ευρωπαίους, υπόσχεται ότι οι ΗΠΑ θα σταματήσουν να «πιέζουν» τους Άραβες εταίρους να αλλάξουν τις παραδόσεις τους — παρόλο που αυτές απέχουν πολύ από τις αμερικανικές δημοκρατικές αξίες.

Η Ρεμπέκα Λίσνερ, η οποία συνέταξε μια πρώιμη εκδοχή της NSS επί Μπάιντεν, χαρακτήρισε το νέο κείμενο «μια άσκηση συμπλήρωσης κουτιών» και περισσότερο «πολεμικό μανιφέστο παρά στρατηγικό σχέδιο». Είναι πιθανώς η πρώτη NSS που παρουσιάζει ως στόχο τον «αγώνα κατά της DEI» — των πολιτικών για τη διαφορετικότητα, την ισότητα και τη συμπερίληψη — ως κρίσιμο ζήτημα εθνικής ισχύος. Η ίδια θεωρεί ότι, όπως και την πρώτη φορά, η πραγματική επίδραση του εγγράφου θα είναι περιορισμένη, αφού ο Τραμπ παραμένει «υπερβολικά παρορμητικός, ασυνεπής και καιροσκόπος».

Παρ’ όλα αυτά, το κείμενο αξίζει προσεκτικής ανάγνωσης — είτε κάποιος βρίσκεται στο Πεκίνο ή στη Μόσχα, στις Βρυξέλλες ή στο Βερολίνο, στο Καράκας, στο Ριάντ ή ακόμη και στην Πιονγιάνγκ, η οποία παραμένει ανεξήγητα απούσα. Η νέα NSS αντικατοπτρίζει μια κυβέρνηση που δηλώνει ότι δεν έχει ιδεολογία, αλλά εξακολουθεί να ερμηνεύει τον κόσμο μέσα από το πρίσμα του MAGA. Αποτυπώνει μια διοίκηση που συνεχίζει να συστρέφεται προκειμένου να δώσει συνοχή στις μεταβαλλόμενες επιθυμίες ενός προέδρου που ενεργεί όπως επιθυμεί.