Η Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΕΥΑΘ) έχει εξελιχθεί σε πόλο έλξης για μεγάλους επενδυτές, χάρη στη σταθερή χρηματοοικονομική της εικόνα, τη συνεπή πολιτική μερισμάτων και την πρόοδο σε κρίσιμα έργα υποδομής. Σε μια εποχή που η διαχείριση υδάτινων πόρων αποκτά στρατηγικό βάρος λόγω των προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής, η ΕΥΑΘ βρίσκεται στο επίκεντρο τόσο εγχώριων τεχνικών ομίλων όσο και διεθνών εταιρειών με τεχνογνωσία στον τομέα.

Η προετοιμασία για τη διάθεση μετοχικού ποσοστού της εταιρείας, το οποίο ανήκει στο ΤΑΙΠΕΔ, βρίσκεται σε εξέλιξη, με το ενδεχόμενο placement να αφορά τουλάχιστον το 5% του μετοχικού κεφαλαίου. Το τελικό ποσοστό που θα προσφερθεί στους επενδυτές και οι σχετικοί όροι αναμένεται να καθοριστούν από το Υπουργείο Οικονομικών εντός του 2025.

Όπως επισημαίνει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΑΘ, Άνθιμος Αμανατίδης, στόχος είναι η αύξηση της διασποράς της μετοχής ώστε να πληροί το ελάχιστο όριο του 25% που ορίζει το Χρηματιστήριο, καθώς και η ενίσχυση της εμπορευσιμότητας. Η ιδανική εξέλιξη για την εταιρεία θα ήταν η είσοδος ενός στρατηγικού επενδυτή, στα πρότυπα της Veolia, η οποία ήδη κατέχει το 5,6% και έχει αποδειχθεί πολύτιμος συνεργάτης, συνεισφέροντας τεχνογνωσία και διεθνή εμπειρία.

Η Veolia έχει συμμετάσχει στο παρελθόν σε κοινές πρωτοβουλίες με την ΕΥΑΘ, όπως η διεκδίκηση του έργου για το φράγμα Χαβρία (αν και τελικά δεν υπέβαλαν προσφορά λόγω κόστους), ενώ υπάρχει ενδιαφέρον για μελλοντικά έργα ΣΔΙΤ, τα οποία αναγνωρίζονται πλέον ως βασική διέξοδος ανάπτυξης για τον κλάδο. Το ποιοι τελικά θα συμμετάσχουν στη διαδικασία θα εξαρτηθεί τόσο από το ποσοστό των μετοχών που θα προσφερθεί όσο και από την αποτίμηση που θα δοθεί στην αγορά.

Παρά το σχετικά μικρό μέγεθος της ΕΥΑΘ, με χρηματιστηριακή αξία περί τα 120 εκατ. ευρώ, η εταιρεία εμφανίζει δυναμικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το 2023 σημειώθηκε αύξηση EBITDA κατά 54,3%, φθάνοντας τα 12,6 εκατ. ευρώ, ενώ τα καθαρά κέρδη ανήλθαν σε επίπεδο-ρεκόρ 5,9 εκατ. ευρώ. Η εταιρεία διατηρεί υψηλή ρευστότητα και μηδενικό τραπεζικό δανεισμό, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω τη χρηματοοικονομική της ευρωστία.

Ο κ. Αμανατίδης σημειώνει ότι η ΕΥΑΘ έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και μεγάλων ελληνικών κατασκευαστικών ομίλων, οι οποίοι βλέπουν στην εταιρεία μια σπάνια ευκαιρία τοποθέτησης σε έναν στρατηγικό τομέα. Η πίεση που ασκείται από τη λειψυδρία και η σημασία της υδατικής επάρκειας καθιστούν την ΕΥΑΘ έναν ελκυστικό επενδυτικό προορισμό. Παράλληλα, ξένες εταιρείες από χώρες όπως η Ισπανία και η Γερμανία παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, βλέποντας προοπτικές συνεργασίας στη διαχείριση νερού.

Επενδύσεις ύψους 209 εκατ. ευρώ

Η ΕΥΑΘ προχωρά στην υλοποίηση ενός εκτενούς επενδυτικού σχεδίου συνολικής αξίας 209 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2023-2027, με βασικούς άξονες την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, την αναβάθμιση της εξυπηρέτησης των πολιτών, τη βελτίωση της λειτουργικής αποδοτικότητας και την ενίσχυση της αξίας για τους μετόχους.

Με στόχο τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος κατά 50% έως το 2030, η εταιρεία επενδύει στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Από τις ετήσιες ενεργειακές της ανάγκες που φτάνουν τις 113 GWh, έχουν ήδη εξασφαλιστεί 75 GWh από αιολική ενέργεια και από την 1η Ιουλίου άλλες 25 GWh από νέο φωτοβολταϊκό πάρκο. Μάλιστα, η ΕΥΑΘ είναι από τους πρώτους δημόσιους οργανισμούς που έχουν υπογράψει διμερή συμβόλαια (PPAs) με ιδιώτες παραγωγούς, όπως η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή.

Επιπλέον, επενδύσεις πραγματοποιούνται για την αξιοποίηση του βιοαερίου από τον βιολογικό καθαρισμό στη Σίνδο, μειώνοντας περαιτέρω το ενεργειακό κόστος.

Εξυπνη διαχείριση και μείωση απωλειών

Με σκοπό τη μείωση του υδατικού αποτυπώματος κατά 20%, η εταιρεία εγκαθιστά 200.000 «έξυπνα» υδρόμετρα και 50.000 συμβατικά, ενώ ταυτόχρονα αναπτύσσονται συστήματα εντοπισμού διαρροών και παρακολούθησης του δικτύου, το οποίο εμφανίζει σήμερα απώλειες της τάξης του 28%. Όπως εξηγεί ο κ. Αμανατίδης, το 1/3 αυτών οφείλεται σε παράνομες υδροληψίες, άλλο 1/3 σε αφανείς διαρροές και το υπόλοιπο σε φθαρμένα υδρόμετρα. Ο στόχος είναι η μείωση των συνολικών απωλειών στο 15%, που αποτελεί το διεθνώς αποδεκτό όριο.

Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουν τεθεί σε λειτουργία προηγμένα συστήματα SCADA και τηλεμετρίας, που παρέχουν συνεχή πληροφόρηση για τη λειτουργία των δεξαμενών, των αντλιοστασίων και των υδρομέτρων, ενισχύοντας την αποδοτική διαχείριση των υποδομών.

Ανάπτυξη με επίκεντρο τη χονδρική και τις ΔΕΥΑ

Στρατηγικός στόχος της διοίκησης είναι η διεύρυνση του κύκλου εργασιών στα 120 εκατ. ευρώ μέσα στην επόμενη διετία, χάρη και στην ολοκλήρωση του νέου διυλιστηρίου νερού που θα διπλασιάσει την παραγωγική ικανότητα. Η ανάπτυξη βασίζεται στη διάθεση νερού σε χονδρική βάση προς δημοτικές επιχειρήσεις ύδρευσης (ΔΕΥΑ) της ευρύτερης περιοχής, καθώς και στην ένταξη νέων γεωγραφικών ζωνών στο πελατολόγιο της ΕΥΑΘ.

Η εταιρεία αναλαμβάνει τόσο την τιμολόγηση όσο και την εξυπηρέτηση των καταναλωτών στις περιοχές αυτές, προσφέροντας πιο ενιαίο και αποτελεσματικό μοντέλο διαχείρισης.

Νερό με επάρκεια, αλλά όχι χωρίς προνοητικότητα

Η Θεσσαλονίκη είναι μία από τις λίγες περιοχές της Ελλάδας που δεν αντιμετωπίζει ζήτημα επάρκειας νερού, καθώς το 60% της υδροδότησης προέρχεται από τον Αλιάκμονα και το υπόλοιπο 40% από τις πηγές της Αραβησσού. Υπάρχει, επίσης, εφεδρικό δίκτυο γεωτρήσεων, που έχει διατεθεί σε ΔΕΥΑ όπως της Χαλκηδόνας και της Σίνδου, αλλά δεν έχει χρειαστεί να ενεργοποιηθεί.

Η ΕΥΑΘ έχει προτείνει στην Πολιτεία ένα συνολικό σχέδιο για τη διαχείριση της λειψυδρίας, περιλαμβάνοντας:

Μείωση των απωλειών κατά 50%,

Επαναχρησιμοποίηση νερού κατά 15%,

Προσαρμογή των καταναλωτικών μοντέλων στις νέες κλιματικές συνθήκες και

Σε ένα διαφορετικό θέμα τώρα, που για ευνόητους λόγους αφορά και τη χώρα μας. Η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να περιορίσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στη ναυτιλία, εντάσσοντας τον κλάδο στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS), έχει επιφέρει ανεπιθύμητες παρενέργειες στα μεσογειακά λιμάνια διαμετακόμισης.

Η νέα ρύθμιση επιβάλλει φόρους εκπομπών στα πλοία που καταπλέουν σε ευρωπαϊκά λιμάνια, ωθώντας τις ναυτιλιακές εταιρείες να αναζητήσουν οικονομικότερες λύσεις εκτός Ε.Ε. — και να τις βρίσκουν σε ανταγωνιστικά λιμάνια τρίτων χωρών.

Λιμένες όπως ο Ταγγέρης Μεντ στο Μαρόκο και το Πορτ Σάιντ στην Αίγυπτο καταγράφουν εκρηκτική αύξηση διακίνησης φορτίων, ενώ μεγάλες ευρωπαϊκές ναυτιλιακές επενδύουν ολοένα περισσότερο σε αυτούς, σηματοδοτώντας μια σαφή μετατόπιση. Η χωρητικότητα διαμετακόμισης που αναπτύσσεται εκτός Ε.Ε. υπερβαίνει πλέον υπερδιπλάσια εκείνης που κατασκευάζεται στα ευρωπαϊκά λιμάνια.

Από την έναρξη εφαρμογής του ETS στις αρχές του 2024, τα πλοία άνω των 5.000 gross tonnage υποχρεούνται να καταβάλλουν αντίτιμο για τις εκπομπές τους όταν επισκέπτονται ευρωπαϊκά λιμάνια. Ενώ αρχικά καλύπτονταν το 40% των εκπομπών, το ποσοστό αυξάνεται στο 70% το 2025 και θα φτάσει στο 100% το 2026. Παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να περιορίσει τα κίνητρα παράκαμψης — όπως η ένταξη λιμένων όπως ο Ταγγέρης και το Πορτ Σάιντ στον κατάλογο “γειτονικών λιμένων” με μερική υπαγωγή στο ETS — οι φορολογικές ελαφρύνσεις εκτός Ε.Ε. παραμένουν πιο ελκυστικές.

Μια απλή αλλαγή προορισμού, όπως η επιλογή του Πορτ Σάιντ αντί του Μαρσασλόκ στη Μάλτα, μπορεί να εξοικονομήσει περίπου 100.000 δολάρια ανά ταξίδι, δηλαδή πάνω από 5 εκατομμύρια δολάρια ετησίως. Οι ναυτιλιακές εταιρείες δεν παραβιάζουν τον κανονισμό· αντιθέτως, ακολουθούν την οικονομική λογική, επισημαίνουν οι ευρωπαϊκές λιμενικές αρχές.

«Με τέτοια διαφορά κόστους, θα ήταν παράλογο να μην αλλάξουν τα δρομολόγιά τους», σημειώνει χαρακτηριστικά η Isabelle Ryckbost της ESPO.

Η ανισορροπία δεν περιορίζεται μόνο στις γραμμές Ασίας–Ευρώπης. Ακόμα πιο επιζήμια είναι η απώλεια φορτίων από περιοχές όπως η Δυτική Αφρική, η Νότια Αμερική ή η Μέση Ανατολή, όπου οι πλοιοκτήτες μπορούν πλέον να σταματούν σε λιμάνια εκτός Ε.Ε. για μεταφόρτωση και να αποφεύγουν πλήρως τις χρεώσεις ETS. Οι συνέπειες για παραδοσιακά ευρωπαϊκά λιμάνια διαμετακόμισης, όπως το Αλγεθίρας, η Βαλένθια και ο Πειραιάς, είναι καθοριστικές για την επιβίωσή τους.

Η Μάλτα, και ειδικά το λιμάνι Μαρσασλόκ, επηρεάζεται ιδιαίτερα, καθώς το 96% της διακίνησής του αφορά διαμετακόμιση. Μια πτώση στους όγκους θα πλήξει σοβαρά την οικονομία της χώρας και τις κρίσιμες ναυτιλιακές υπηρεσίες, από ρυμουλκήσεις έως συντήρηση και ασφάλιση πλοίων.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ωστόσο, υποστηρίζει ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για εκτεταμένη παράκαμψη ευρωπαϊκών λιμανιών, με βάση τα πρώτα έξι μήνες εφαρμογής του μέτρου.

Παρά ταύτα, μεγάλοι ευρωπαίοι ναυτιλιακοί όμιλοι όπως η Maersk, η CMA CGM και η MSC αυξάνουν συστηματικά τη χωρητικότητα σε λιμάνια όπως ο Ταγγέρης, το Ναντόρ, η Αλεξάνδρεια και η Νταμιέτα. Συνολικά, στη Μεσόγειο προστίθενται 17 εκατομμύρια teu σε λιμάνια εκτός Ε.Ε., έναντι μόλις 8 εκατομμυρίων σε ευρωπαϊκά. Πρακτικά, το 80% της αύξησης όγκου μεταφόρτωσης την περίοδο 2020–2024 απορροφήθηκε από λιμάνια εκτός Ευρώπης.