00:01 - 03/07/25

Κλιματική Αλλαγή & Oικονομίες

Η οικονομική ανάπτυξη στην Ευρώπη ενδέχεται να επιβραδυνθεί έως και κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, εξαιτίας της αυξημένης συχνότητας των καυσώνων, σύμφωνα με νέα έκθεση της Allianz Research. Η μελέτη παρομοιάζει την οικονομική επίπτωση μιας ημέρας με θερμοκρασίες άνω των 32°C με εκείνη μισής ημέρας απεργίας, καταδεικνύοντας τον άμεσο αντίκτυπο στην παραγωγικότητα και τη δραστηριότητα των επιχειρήσεων.

Η επίδραση στην οικονομία διαφέρει από χώρα σε χώρα, με τη Γερμανία να καταγράφει απώλειες 0,1 ποσοστιαίας μονάδας του ΑΕΠ, ενώ η Ισπανία —όπου το θερμόμετρο το καλοκαίρι ανεβαίνει έως και δέκα βαθμούς περισσότερο— υφίσταται πτώση έως και 1,4 ποσοστιαίες μονάδες.

Οι συνεχώς αυξανόμενες θερμοκρασίες, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, συνδέονται άμεσα με την ένταση και τη συχνότητα των καυσώνων, της ξηρασίας και των δασικών πυρκαγιών, προκαλώντας ευρείας κλίμακας οικονομικές επιπτώσεις.

Παγκόσμιο τίμημα

Συνολικά στον κόσμο τα κύματα καύσωνα μεταφράζονται φέτος σε μείωση του ΑΕΠ κατά 0,6 ποσοστιαία μονάδα, σύμφωνα με την Allianz Research.

Η Κίνα, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα μπορεί να καταγράψουν απώλειες του ΑΕΠ σχεδόν μίας ποσοστιαίας μονάδας λόγω των κυμάτων καύσωνα, αναφέρεται στην έκθεση της Allianz Research, ενώ οι ΗΠΑ μπορεί να αντιμετωπίσουν μείωση κατά περίπου 0,6 ποσοστιαία μονάδα και η Γαλλία έως το ένα τρίτο της μονάδας.

Η ζέστη πλήττει την εργασία

Οι ακραίες θερμοκρασίες μειώνουν επίσης την παραγωγικότητα της εργασίας, με τον Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO) να προβλέπει ότι η ζέστη θα μειώσει το σύνολο των εν δυνάμει ωρών εργασίας σε όλο τον κόσμο κατά 2,2% μέχρι το 2030.

Οι απώλειες της παραγωγικότητας λόγω της ζέστης μπορούν να μετριασθούν, σύμφωνα με την Allianz Research, η οποία καλεί να ληφθούν διαρθρωτικά μέτρα για να προετοιμασθούν οι πόλεις και να προσαρμοσθούν οι χώροι εργασίας.

Δεν είναι μόνο ο ΝΟΚ

Συνεχίστηκε και τον Μάρτιο η πορεία κατάρρευσης της οικοδομικής δραστηριότητας μετά την απόφαση του ΣτΕ για τον ΝΟΚ (Νέος Οικοδομικός Κανονισμός) και την πολύμηνη καθυστέρηση του αρμόδιου υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας να προχωρήσει στις απαιτούμενες ρυθμίσεις του θεσμικού πλαισίου, που ακόμα και σήμερα δεν έχουν ολοκληρωθεί. Με βάση την επεξεργασία των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ, τον Μάρτιο σημειώθηκε ετήσια πτώση του αριθμού των αδειών για νέες κατοικίες κατά 68%, καθώς προστέθηκαν μόλις 2.455 κατοικίες, από 7.723 τον αντίστοιχο μήνα του 2024.

Με βάση τον όγκο, η πτώση διαμορφώθηκε σε 63,4% (817.495 κυβικά μέτρα, από 2,27 εκατ.), ενώ με βάση την επιφάνεια σημειώθηκε κάμψη κατά 64%. Στη δε Αττική, τον φετινό Μάρτιο παρατηρείται πτώση του αριθμού των αδειών για νέες κατοικίες κατά 52%, του όγκου και της επιφάνειας κατά 55%, συγκριτικά με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα. Η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα στην Αττική υποχώρησε κατά 26,8% με βάση τον αριθμό των αδειών, κατά 54,4% με βάση την επιφάνεια και κατά 53,2% με βάση τον όγκο.

Ανάλογη εικόνα σημειώθηκε και κατά το πρώτο δίμηνο του έτους, καθώς η οικοδομική δραστηριότητα υποχώρησε τόσο σε όρους δομήσιμου όγκου οικοδομών (-49,7%) όσο και στον αριθμό αδειών (-50,8%), ενώ στην περιοχή της Αττικής οι αντίστοιχες μειώσεις ήταν σημαντικά μεγαλύτερες (-59,2% και -57,5%). Επίσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι επενδύσεις σε κατοικίες (εποχικώς διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ σε σταθερές τιμές) το α΄ τρίμηνο του 2025 μειώθηκαν οριακά, σε ετήσια βάση, κατά 0,3% και συνεχίζουν να παραμένουν σε χαμηλό επίπεδο ως ποσοστό του ΑΕΠ (2,1%).

Στην πρόσφατη έκθεση της ΤτΕ για τη νομισματική πολιτική επισημαίνεται ότι «στους παράγοντες που επιβαρύνουν τη λειτουργία της αγοράς, οι οποίοι σχετίζονται μεταξύ άλλων με το αυξημένο κόστος κατασκευής, την έλλειψη εργατικού δυναμικού και την πολυπλοκότητα και τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες μεταβιβάσεων, προστίθενται οι πρόσφατες αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα την εύρυθμη εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας. Παράλληλα, στην αγορά κατοικίας, με την οικονομική προσιτότητα της στέγασης να αποτελεί ήδη σημαντικό ζήτημα για τα νοικοκυριά, η ενίσχυση της ανισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης αναμένεται να διατηρήσει οξυμένο το πρόβλημα κατά την προσεχή περίοδο, με την έλλειψη χώρων να επηρεάζει σε μεγαλύτερο βαθμό τα μητροπολιτικά κέντρα και τους τουριστικούς προορισμούς».

Η ανάλυση καταλήγει ότι «προκειμένου η αγορά να καταστεί περισσότερο ανθεκτική, η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει, παράλληλα με την απλοποίηση των διαδικασιών, για την ταχεία οριστικοποίηση και νομοθέτηση ενός απλού και σταθερού πλαισίου χρήσεων γης και όρων δόμησης, που θα διευκολύνει την ανάπτυξη ακινήτων και θα ενισχύσει την επενδυτική αξιοπιστία της χώρας».

Ωστόσο, πιστεύουμε πως δεν ευθύνεται μόνο ο ΝΟΚ. Σίγουρα, αν δεν υπήρχε το συγκεκριμένο ζήτημα, θα υπήρχε μεγαλύτερη δραστηριότητα. Παρ’ όλα αυτά, έχουμε επισημάνει ότι μετά το peak του 2024, αναμένουμε σταδιακή μείωση της δραστηριότητας, για μια σειρά από λόγους που έχουμε ήδη αναλύσει. Απλουστευμένα, μπορούμε να πούμε πως στην κοινωνία δεν κυκλοφορούν πλέον τα χρήματα που φάνηκε να υπάρχουν τα τελευταία χρόνια, όταν καταγράφηκε ένα ξέφρενο ράλι στις τιμές των ακινήτων. Αναμφίβολα υπήρξε έντονη αύξηση της ζήτησης, ωστόσο η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που φαίνεται … Κάτι που νομίζουμε πως θα φανεί όλο και περισσότερο τα επόμενα χρόνια … ειδικά όσο τα ακίνητα επιμένουν σε αυτές τις τιμές και δεν αποκλιμακώνονται.

Τουρισμός

Πάμε να ολοκληρώνουμε σε μια αρκετά ενδιαφέρουσα έκθεση για τον τουρισμό..

Aν και είναι πλέον προφανές πως τα αεροδρόμια και τα αεροπλάνα είναι πιο γεμάτα από ποτέ και ο τουρισμός βρίσκεται σε άνθηση, η πρόσφατη έκθεση της Boston Consulting Group υπογραμμίζει και τον εξαιρετικά ταχύ ρυθμό ανάπτυξης της ταξιδιωτικής βιομηχανίας. Σύμφωνα με την παγκόσμια μελέτη της BCG για τον τουρισμό αναψυχής, που βασίστηκε σε έρευνα με περίπου 5.000 συμμετέχοντες, η παγκόσμια δαπάνη για ταξίδια αναμένεται να τριπλασιαστεί, από τα 5 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024 στα 15 τρισεκατομμύρια μέχρι το 2040. Αν αυτές οι εκτιμήσεις επαληθευτούν, ο κλάδος των ταξιδιών θα ξεπεράσει σε μέγεθος ακόμα και τη φαρμακοβιομηχανία και τη βιομηχανία της μόδας.

Αξιοσημείωτο είναι πως η αναπτυξιακή ώθηση δεν προέρχεται από τις ανεπτυγμένες οικονομίες των ΗΠΑ ή της Ευρώπης. Όπως επεσήμανε η Lara Koslow, στέλεχος της BCG και μία από τις συντάκτριες της μελέτης, οι χώρες που οδηγούν την άνοδο είναι αναδυόμενες αγορές όπως η Κίνα, η Ινδία και η Σαουδική Αραβία. Σε δήλωσή της στο Bloomberg, ανέφερε ότι η ενίσχυση της μεσαίας τάξης στις περιοχές αυτές ενισχύει τη ζήτηση για ταξίδια αναψυχής, καθώς περισσότεροι καταναλωτές αποκτούν τη δυνατότητα και την επιθυμία να ταξιδεύουν. Παρόμοιο φαινόμενο είχε παρατηρηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες δεκαετίες νωρίτερα, όταν η μεσαία τάξη είχε στηρίξει την άνθηση της κουλτούρας των θερέτρων. Πλέον, προβλέπεται ότι η Κίνα θα γίνει η χώρα με τις μεγαλύτερες δαπάνες σε ταξίδια αναψυχής, καταγράφοντας τουλάχιστον 10% ετήσια αύξηση.

«Είναι ήδη γνωστό ότι τα ταξίδια αναψυχής βρίσκονται σε συνεχή άνοδο εδώ και καιρό», δήλωσε η Koslow. Αυτό που εξέπληξε στη μελέτη ήταν ότι το 70% των ταξιδιωτών από αναδυόμενες αγορές ενσωματώνουν κάποιο στοιχείο αναψυχής στα επαγγελματικά τους ταξίδια – κάτι που δεν είναι τόσο συνηθισμένο στις ΗΠΑ.

Παρόλο που τα ταξίδια στο εσωτερικό κάθε χώρας συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο όγκο ζήτησης, τα διεθνή ταξίδια αναψυχής αυξάνονται ταχύτερα. Η BCG εκτιμά πως αυτή η συγκεκριμένη αγορά θα αυξηθεί από 424 δισ. δολάρια το 2024 σε 1,4 τρισ. δολάρια το 2040.

Παρά τη δυναμική της, η αποτίμηση του ταξιδιωτικού τομέα παραμένει περίπλοκη. Ορισμένοι φορείς, όπως το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού (WTTC), περιλαμβάνουν στους υπολογισμούς τους και δαπάνες για εστιατόρια ή τις παράπλευρες οικονομικές επιδράσεις των εργαζομένων στον τουρισμό. Τον Απρίλιο, το WTTC προέβλεψε ότι η αξία της τουριστικής βιομηχανίας θα φτάσει τα 11,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, αντιστοιχώντας στο 10,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ ως το τέλος του 2025. Η BCG υιοθετεί παρόμοια μεθοδολογία, αν και δεν ενσωματώνει στις προβλέψεις της τις επιπτώσεις από τον εμπορικό πόλεμο ή τις γεωπολιτικές εντάσεις που ενδέχεται να περιορίσουν τη ζήτηση για ταξίδια, ιδίως στη Μέση Ανατολή. Όπως σχολίασε η Koslow, οι εξελίξεις σε αυτούς τους τομείς είναι προς το παρόν «πολύ απρόβλεπτες».

Παρά τις προκλήσεις, η ίδια σημείωσε ότι η τουριστική βιομηχανία έχει αποδείξει την ανθεκτικότητά της. Η έντονη επιθυμία των ανθρώπων να ταξιδεύουν ενισχύει τις κρατήσεις ακόμη και σε περιόδους οικονομικής αβεβαιότητας. «Οι καταναλωτές αναζητούν εμπειρίες και θέλουν να ζουν τη στιγμή», ανέφερε χαρακτηριστικά.