00:01 - 04/03/25

Δημογραφικό

Η Ελλάδα προβλέπεται να αναπτυχθεί, σύμφωνα με τις φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν, με ρυθμό 2,3% φέτος και 2,2% το 2026, σημαντικά πάνω από την πρόβλεψη 1,5% και 1,8% στην Ε.Ε. και κοντά σε άλλες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπως η Ισπανία (2,3% και 2,1%) και η Πορτογαλία (1,9% και 2,1%).

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η σύγκλιση προχωρεί αλλά αργά, και oι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι μια βασική αιτία, που μπορεί μάλιστα να επιδεινώσει το πρόβλημα στο μέλλον, είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού. Ο αναπληρωτής γενικός διευθυντής Οικονομικών Υποθέσεων της Ε.Ε., Ντέκλαν Κοστέλο, την περασμένη εβδομάδα στην Αθήνα είπε ότι μια από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα για να προχωρήσει ταχύτερα, αλλά και με βιώσιμο τρόπο, στη σύγκλιση με την Ε.Ε., είναι η αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, που είναι σήμερα 5% χαμηλότερη από την Ε.Ε. Η Capital Economics, εξάλλου, σημείωνε πριν από λίγες μέρες ότι η έλλειψη εργατικού δυναμικού αφήνει πίσω την ελληνική οικονομία σε σύγκριση με άλλες περιφερειακές της Ε.Ε. Σύμφωνα με την ανάλυσή της, ακόμη κι αν αυξηθεί η συμμετοχή στην αγορά εργασίας, αυτή θα αντισταθμίσει στην καλύτερη περίπτωση τη μείωση του πληθυσμού, λόγω δημογραφικού, αλλά όχι και τη μείωση μεταναστών, που έχει βιώσει η χώρα τα τελευταία χρόνια, σε αντίθεση με χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, που εξακολουθούν να προσελκύουν μετανάστες.

Το δημογραφικό δεν είναι νέο πρόβλημα. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Αλέξη Πατέλη, τέως επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του πρωθυπουργού, «η μείωση του πληθυσμού αφαιρεί 0,5% από τον ρυθμό ανάπτυξης ετησίως». Ο ίδιος σημειώνει, μάλιστα, ότι ένας λόγος των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια ήταν οι μετανάστες, που συνεισέφεραν στο εργατικό δυναμικό. Κατά τον καθηγητή Νίκο Βέττα, γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ, εξάλλου, «η μείωση του πληθυσμού στερεί όχι μόνο εργατικό δυναμικό, αλλά και μελλοντική αγοραστική δύναμη, επηρεάζοντας αρνητικά τους υποψηφίους επενδυτές».

Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ, ο πληθυσμός της Ελλάδας συρρικνώθηκε κατά την περίοδο 2011-2021 κατά 441.000 άτομα, ένας αριθμός κοντά στις σημερινές ελλείψεις εργατικού δυναμικού που καταγράφουν οι επιχειρηματίες. Το σενάριο του ΙΟΒΕ μάλιστα προέβλεπε ότι το 2100 το πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί κατά 31% σε σχέση με το 2019, εξαιτίας του δημογραφικού, δηλαδή της γήρανσης και της μείωσης του πληθυσμού.

Το ίδιο το δημογραφικό, βεβαίως, δύσκολα επιλύεται, ενώ ακόμη κι αν βελτιωθεί θα αποδώσει καρπούς σε βάθος χρόνου. Ετσι, η συζήτηση επικεντρώνεται στην αύξηση του αριθμού των εργαζομένων με άλλους τρόπους: μεγαλύτερη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, κυρίως γυναικών, νέων και συνταξιούχων, προσέλκυση μεταναστών, περαιτέρω μείωση της ανεργίας. Η μείωση της ανεργίας είναι αυτή που στήριξε την ανάπτυξη τα προηγούμενα χρόνια, αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πλησιάζει στα όριά της, τη λεγόμενη διαρθρωτική ανεργία.

Η συμμετοχή στην αγορά εργασίας έχει, κατά γενική ομολογία, τα μεγαλύτερα περιθώρια βελτίωσης: στις ηλικίες 20-64 στην Ελλάδα είναι 69%, έναντι 75,9% στην Ε.Ε. (το δεύτερο χαμηλότερο μετά την Ιταλία). Στις γυναίκες είναι 59,8% έναντι 70,9% στην Ε.Ε. Υπάρχει μια βελτίωση σε σύγκριση με το 2022, όταν το συνολικό ποσοστό ήταν 66% και στις γυναίκες 55,3%, αλλά σίγουρα υπάρχουν κι άλλα περιθώρια.

Η αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι ενδεχομένως ο πιο διαχειρίσιμος πολιτικά τρόπος για την αύξηση του αριθμού των εργαζομένων, υποστηρίζουν οικονομολόγοι. Η προσέλκυση και ενσωμάτωση μεταναστών είναι πιο ευαίσθητη πολιτικά, όπως έδειξαν και οι αντιδράσεις στη σχετική τροπολογία του τέως υπουργού Μετανάστευσης Δημήτρη Καιρίδη.

Σύμφωνα με τον κ. Βέττα, βασικό ζητούμενο για την αύξηση της απασχόλησης είναι η βελτίωση των αμοιβών. Η μισθωτή εργασία, λέει, υφίσταται μεγάλες επιβαρύνσεις που αντισταθμίζουν τα κίνητρα για συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό.

Ο Παναγιώτης Καπόπουλος, επικεφαλής οικονομολόγος της Alpha Bank, υποστηρίζει κάτι ανάλογο, ότι πολλοί δεν εργάζονται γιατί δεν θεωρούν ότι θα τους προσφερθεί μια ικανοποιητική θέση εργασίας. «Για να αντιμετωπισθεί αυτό το πρόβλημα μπορούν να εφαρμοσθούν πολλές πολιτικές, με κυριότερες τις λεγόμενες ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, όπως το reskilling και το upskilling, όχι απλώς για να είναι σε θέση να μετακινηθεί κάποιος από την ανεργία στην απασχόληση, αλλά για να προσβλέπει σε αμοιβή αρκετά υψηλή, ώστε να αξίζει να εργασθεί».

Το θέμα συνδέεται και με το εκπαιδευτικό σύστημα, σύμφωνα με τον καθηγητή Παναγιώτη Λιαργκόβα, πρόεδρο του ΚΕΠΕ, καθώς αυτό δεν παράγει τις ειδικότητες που ζητούνται. Οπως λέει, σύμφωνα με το CEDEFOP (Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ανάπτυξη της Επαγγελματικής Κατάρτισης) η Ελλάδα είναι η δεύτερη χώρα μετά την Ιταλία με τη μεγαλύτερη αναντιστοιχία μεταξύ εκπαίδευσης και αγοράς εργασίας. «Είμαστε πολύ πίσω σ’ αυτό. Βγάζουμε θεολόγους, που τελικά γίνονται οδηγοί ταξί», παρατηρεί.

Το πρόβλημα επιτείνει η «μονοκαλλιέργεια» του τουρισμού, που προσφέρει εποχιακή απασχόληση σε νέους κυρίως, αποτρέποντάς τους από την αναζήτηση μόνιμης απασχόλησης με ανάλογη εκπαίδευση.

Επιπλέον, προσθέτει, λείπουν οι υποδομές, π.χ. για φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων, που θα επέτρεπαν μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας. Τέλος, οι ροές μεταναστών στην Ελλάδα όχι μόνο έχουν μειωθεί, αλλά κάποιοι αποχωρούν.

«Οι λύσεις έχουν λιγοστέψει», αναφέρει. «Πρέπει με κάθε τρόπο να ενισχυθεί η συμμετοχή στην αγορά εργασίας, με περισσότερα κίνητρα και περισσότερες υποδομές».

Συμπυκνώνοντας το πρόβλημα και τις απαιτούμενες παρεμβάσεις, η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία ενδιάμεση έκθεση Νομισματικής Πολιτικής έγραφε: «Η δημογραφική γήρανση αναμένεται να συρρικνώσει το ποσοστό του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας. Αυτό απαιτεί την υιοθέτηση ενεργητικών πολιτικών και προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης στην αγορά εργασίας που θα έχουν στόχο την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών και των νέων στο εργατικό δυναμικό, τον περιορισμό του αριθμού των μακροχρόνια ανέργων και την επανένταξη στο εργατικό δυναμικό όσων έχουν αποθαρρυνθεί. Παράλληλα, όμως, απαιτούνται και στοχευμένες πολιτικές όσον αφορά την ένταξη των μεταναστών και την προσέλκυση ξένων εργαζομένων για να αντιμετωπιστούν οι ήδη παρατηρούμενες ελλείψεις στον αγροτικό τομέα και τους κλάδους που σχετίζονται με τον τουρισμό και τις κατασκευές».

Δημογραφικό - Οικονομία

Τη δεκαετία του 1980, η εταιρεία Skag παρήγε 32 εκατομμύρια τετράδια ετησίως, ενώ σήμερα η παραγωγή έχει μειωθεί στο ένα τέταρτο, φτάνοντας τα 8 εκατομμύρια τετράδια τον χρόνο. Παράλληλα, τα τελευταία δύο χρόνια, η κατηγορία των παιδικών και βρεφικών ειδών καταγράφει τη μεγαλύτερη πτώση πωλήσεων μεταξύ των προϊόντων που διατίθενται από τα ηλεκτρονικά φαρμακεία. Αυτές οι εξελίξεις θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενες, δεδομένου ότι το 1980 οι γεννήσεις ανήλθαν σε 148.134, ενώ το 2023 –σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ– ο αριθμός αυτός μειώθηκε στις 71.455, το χαμηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ. Επιπλέον, σύμφωνα με τα δεδομένα της Eurostat που δημοσιεύθηκαν την Παρασκευή, η μέση ηλικία του πληθυσμού στην Ελλάδα το 2024 διαμορφώθηκε στα 46,9 έτη, έναντι 42,9 ετών το 2014 και 34 ετών το 1980.

Καθώς η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών με τη μεγαλύτερη γήρανση του πληθυσμού και με δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον, όλο και περισσότερες επιχειρήσεις που είχαν ως βασικό αντικείμενο δραστηριότητας τα βρεφικά και παιδικά προϊόντα στρέφονται σε νέους τομείς, ώστε όχι μόνο να αντισταθμίσουν τις απώλειες από τις δημογραφικές αλλαγές, αλλά και να ενισχύσουν την ανάπτυξή τους.

Οι εταιρείες Nestlé και Nutricia, που συνδέονται κυρίως με τη βρεφική και παιδική διατροφή, έχουν διευρύνει τη δραστηριότητά τους, εστιάζοντας περισσότερο σε προϊόντα για ενήλικες, όπως τα συμπληρώματα διατροφής και οι βιταμίνες. «Η επένδυση σε προϊόντα που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες και προσφέρουν υψηλότερα περιθώρια κέρδους, τόσο λόγω της φύσης τους όσο και λόγω της διανομής τους αποκλειστικά μέσω φαρμακείων, αποτελεί στρατηγική επιλογή μακροπρόθεσμα», έχει δηλώσει ο διευθύνων σύμβουλος της Nestlé Ελλάς, Νίκος Εμμανουηλίδης, αναφερόμενος στην εξαγορά της Solgar, κορυφαίας εταιρείας στον χώρο. Στην ίδια κατεύθυνση κινείται και η Numil Ελλάς (Nutricia), η οποία την τελευταία διετία έχει εδραιώσει την παρουσία της στην ελληνική αγορά, εντάσσοντας στο χαρτοφυλάκιό της τα προϊόντα διατροφής ενηλίκων Fortimel.

Η μεταβολή στις καταναλωτικές συνήθειες, που απορρέει από τη μείωση των γεννήσεων και τη γήρανση του πληθυσμού, αποτυπώνεται και στις πωλήσεις των ηλεκτρονικών φαρμακείων, ενός ισχυρού τομέα του ηλεκτρονικού εμπορίου. Σύμφωνα με στοιχεία της Convert Group για το 2024, ενώ οι περισσότερες βασικές κατηγορίες προϊόντων παρουσίασαν μείωση στις πωλήσεις, τα συμπληρώματα διατροφής και οι βιταμίνες σημείωσαν άνοδο 2% σε σχέση με το 2023, καταλαμβάνοντας το 28% του συνολικού τζίρου των ηλεκτρονικών φαρμακείων, και πλέον αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη κατηγορία μετά τα καλλυντικά. Αντίθετα, οι πωλήσεις βρεφικών και παιδικών ειδών κατέγραψαν τη μεγαλύτερη πτώση (-15%), συνεχίζοντας την πτωτική τάση που είχε παρατηρηθεί και το 2023 σε σχέση με το 2022. Ενδεικτικά, το 2019 τα συμπληρώματα διατροφής και οι βιταμίνες κατείχαν το 24% του συνολικού τζίρου των ηλεκτρονικών φαρμακείων, ενώ τα βρεφικά και παιδικά είδη το 15% (έναντι 12% το 2024).

Προκειμένου να αντιμετωπίσει τη μείωση των πωλήσεων που συνδέεται με τη δημογραφική πτώση, η Skag έχει επεκταθεί σε άλλες δραστηριότητες. Αρχικά, στράφηκε στην παραγωγή ειδών αρχειοθέτησης, ενώ πλέον επενδύει και στις ψηφιακές εκτυπώσεις και τη συσκευασία. Είναι χαρακτηριστικό ότι πριν από μία δεκαετία το 65% των εσόδων της προερχόταν από τα τετράδια και το 35% από τα είδη αρχειοθέτησης, ενώ σήμερα η αναλογία έχει αντιστραφεί σε 45% – 55%. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι ο βασικός, αλλά όχι ο μοναδικός λόγος που στην Ελλάδα έχουν απομείνει μόνο τρεις εταιρείες παραγωγής σχολικών τετραδίων – η Skag και δύο ακόμη, με έδρα τη Θεσσαλονίκη και την Ανατολική Αττική.

Ένα από τα πρώτα επιχειρηματικά παραδείγματα προσαρμογής στις δημογραφικές αλλαγές ήταν η στρατηγική του Απόστολου Βακάκη, ο οποίος, με διορατικότητα, μετέτρεψε τη Jumbo από εταιρεία πώλησης παιχνιδιών σε πολυκατάστημα, προβλέποντας τη μεταβολή της αγοράς.

Αντίστοιχα, η εισηγμένη εταιρεία AS Company, που δραστηριοποιείται στον σχεδιασμό, την εισαγωγή και την εμπορία παιχνιδιών, αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της υπογεννητικότητας διευρύνοντας το χαρτοφυλάκιό της. Από τη μία, εισέρχεται στην αγορά παιχνιδιών για ενήλικες, ενώ παράλληλα πραγματοποιεί επενδύσεις στον τομέα των ακινήτων, σε περιοχές όπως η Ελούντα και τα Μάταλα, οι οποίες διαθέτουν προοπτικές τουριστικής εκμετάλλευσης.

Ασφαλιστικό

Σε σχέση με τα παραπάνω, ενδιαφέροντα τα όσα έγραφαν Τα Νέα σε τελευταίο τους δημοσίευμα για το καυτό ζήτημα του ασφαλιστικού – δημογραφικού.

«Μαξιλάρι» λοιπόν ενόψει της δημογραφικής βόμβας που θα επηρεάσει το ασφαλιστικό σύστημα ετοιμάζει η κυβέρνηση. Μεταξύ άλλων θα χρησιμοποιηθεί ο κουμπαράς του ΑΚΑΓΕ (Λογαριασμός Αλληλεγγύης Γενεών), ο οποίος τροφοδοτείται από την ΕΑΣ (Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων).

Ο Λογαριασμός Αλληλεγγύης Γενεών τροφοδοτείται από την Εισφορά Αλληλεγγύης Συνταξιούχων

Μέχρι τώρα στο ΑΚΑΓΕ έχουν σωρευθεί πάνω από 17 δισ. ευρώ, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν μελλοντικά, όταν θα κορυφωθούν οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης του πληθυσμού, ώστε να μπορούν να πληρώνονται απρόσκοπτα οι συντάξεις.

Τονίζεται ότι η ΕΑΣ επιβλήθηκε με τα μνημόνια σε αποδοχές άνω των 1.400 ευρώ και με συντελεστές από 3% έως 14%, ανάλογα με το ύψος τους. Επιπλέον εισφορά σε ποσοστό από 3% έως 10% καταβάλλουν όσοι συνταξιούχοι έχουν επικουρική από 300 ευρώ και άνω.

Δημογραφικό: Τα σχέδια της κυβέρνησης

Σύμφωνα με τον υφυπουργό Εργασίας Πάνο Τσακλόγλου τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ επιβεβαιώνουν τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού της χώρας μας – τάση που παρατηρείται σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες.

Ο κ. Τσακλόγλου επισήμανε ότι η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα, πρώτον, για την άμβλυνση αυτού του φαινομένου και, δεύτερον, για την αντιμετώπιση των συνεπειών του.

Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται μεταξύ άλλων μέτρα που αφορούν την ενίσχυση των νοικοκυριών με παιδιά, όπως η παροχή επιδόματος γέννας, η ενίσχυση των οικογενειακών επιδομάτων, η επέκταση των επιδομάτων μητρότητας χρονικά και ποσοτικά, η αύξηση του αριθμού των διαθέσιμων θέσεων σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς αλλά και η μη φορολόγηση παροχών των επιχειρήσεων σε παιδιά εργαζομένων τους.

Στη δεύτερη ομάδα συμπεριλαμβάνονται μέτρα όπως η δημιουργία του νέου επικουρικού ταμείου ΤΕΚΑ που δεν υπόκειται στον δημογραφικό κίνδυνο, η αναπροσαρμογή των ποσοστών αναπλήρωσης ώστε να επιβραβεύεται η μακροχρόνια συμμετοχή στην αγορά εργασίας και η άρση των αντικινήτρων για την απασχόληση συνταξιούχων καταργώντας την περικοπή του 30% της σύνταξής τους.

Δραματικές επιπτώσεις επιφέρει το δημογραφικό πρόβλημα. Η αναλογία συνταξιούχων προς ασφαλισμένους, η οποία σήμερα είναι στο 1 προς 1,66, σε 15 χρόνια θα υποχωρήσει στο 1,25.

Εξαγωγές

Λιγότερες μικρές επιχειρήσεις διέθεσαν τα προϊόντα τους σε αγοραστές εκτός Ελλάδας το 2023 σε σύγκριση με το 2022, σημάδι καθόλου ενθαρρυντικό για την ενίσχυση της εξωστρέφειας του ελληνικού επιχειρείν και της εθνικής οικονομίας συνολικότερα. Το στοιχείο αυτό δείχνει αφενός το πρόβλημα ανταγωνιστικότητας που εξακολουθούν να έχουν τα ελληνικά προϊόντα, αφετέρου την έλλειψη εξαγωγικής κουλτούρας στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις. Το τελευταίο είναι ίσως ακόμη πιο ανησυχητικό, δεδομένου ότι τα τελευταία χρόνια έχουν επέλθει σημαντικές βελτιώσεις στις εξαγωγικές διαδικασίες, οι οποίες έχουν μειώσει σημαντικά τον χρόνο και το κόστος.

Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), συνολικά το 2023, 19.393 επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εξαγωγές αξίας 47,35 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 εξαγωγές είχαν πραγματοποιήσει 19.154 επιχειρήσεις με τη συνολική αξία τους να διαμορφώνεται σε 51,74 δισ. ευρώ. Από τις 19.393 επιχειρήσεις το 87,3% αυτών ή 16.993 επιχειρήσεις απασχολούν από 0-49 εργαζομένους με την αξία των εξαγωγών που πραγματοποίησαν να αντιστοιχεί στο 20,9% της συνολικής ή 9,92 δισ. ευρώ.

Το 2022 οι επιχειρήσεις με 0-49 εργαζομένους που πραγματοποίησαν εξαγωγές ανήλθαν σε 17.097 ή το 89,3% του συνόλου, με την αξία των εξαγωγών να διαμορφώνεται σε 11,22 δισ. ευρώ ή 21,7% της συνολικής αξίας των συναλλαγών. Μεγαλύτερος ήταν ο αριθμός των μεσαίων επιχειρήσεων που πραγματοποίησαν εξαγωγές το 2023 σε σύγκριση με το 2022. Συγκεκριμένα, σε εξαγωγές προχώρησαν 1.572 επιχειρήσεις που απασχολούν από 50-249 εργαζομένους έναντι 1.501 επιχειρήσεων το 2022, με την αξία των εξαγωγών να φτάνει για αυτή την κατηγορία το 20,3% (9,6 δισ. ευρώ) της συνολικής έναντι 21,7% (11,23 δισ. ευρώ) το 2022. Σχεδόν το 60% των εξαγωγών και συγκεκριμένα το 58,7% της συνολικής αξίας τους (27,78 δισ. ευρώ) έγινε από τις μεγάλες επιχειρήσεις, αυτές που απασχολούν πάνω από 250 άτομα, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό το 2022 ήταν 56,5% (ή 29,25 δισ. ευρώ).

Οπως και το 2022 σχεδόν το 30% της συνολικής αξίας των εξαγωγών έγινε το 2023 από 5 μόνο επιχειρήσεις (πρόκειται για τις Μοtor Oil, Elvalhalcor, Ελινόιλ, Boehringer Ingelheim Hellas, Mytilineos). Συγκεκριμένα, το 2023 οι 5 μεγαλύτερες επιχειρήσεις πραγματοποίησαν το 29,5% της συνολική αξίας των εξαγωγών ή 13,98 δισ. ευρώ. Το 49,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών ή 23,54 δισ. ευρώ πραγματοποιήθηκε από 50 συνολικά επιχειρήσεις, το δε 83,8% ή 39,69 δισ. ευρώ πραγματοποιήθηκε από 1.000 συνολικά επιχειρήσεις.

Το 71,3% (ή 33,79 δισ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων οικονομικής δραστηριότητας «Μεταποίησης», «Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού», «Παροχής νερού, επεξεργασίας λυμάτων, διαχείρισης αποβλήτων και δραστηριοτήτων εξυγίανσης» και «Ορυχείων και λατομείων», (5.901 επιχειρήσεις, 30,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 22,1% (10,45 δισ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις του τομέα «Χονδρικού και λιανικού εμπορίου, επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών», (9.763 επιχειρήσεις, 50,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 6,6% (3,11 δισ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων της «Γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας», «Κατασκευών» και Λοιπών υπηρεσιών (πλην χονδρικού και λιανικού εμπορίου κ.λπ.), (3.729 επιχειρήσεις, 19,2% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων).

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο αριθμός των αγορών που έχουν βρει οι ελληνικές επιχειρήσεις που εξάγουν, καθώς οι πολλοί προορισμοί σημαίνει συχνά και μικρότερη εξάρτηση από έναν. Η εικόνα που προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δεν είναι πολύ ενθαρρυντική: Εξαγωγές σε πάνω από 20 χώρες πραγματοποίησαν μόλις 920 επιχειρήσεις, με το μερίδιο των εξαγωγών να είναι σημαντικό (65,6% της συνολικής αξίας των εξαγωγών ή 31,08 δισ. ευρώ). Το 8,4% των επιχειρήσεων πραγματοποίησε εξαγωγές σε 10-19 χώρες, το 45,4% σε 2-9 χώρες, ενώ το 41,5% των επιχειρήσεων (8.046 επιχειρήσεις) εξήγαγε προϊόντα μόνο σε μία χώρα.

Το 38% της αξίας των εξαγωγών έγινε από επιχειρήσεις που δεν έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό, το 36,2% από επιχειρήσεις με θυγατρικές στο εξωτερικό, ενώ το υπόλοιπο 25,8% της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από ξένες, ελεγχόμενες από το εξωτερικό, επιχειρήσεις.