00:01 - 05/03/25

Εισοδήματα

Έχουμε αναφερθεί πάρα πολλές φορές σε τέτοια ζητήματα.  Αλλά με κάθε ευκαιρία αναφερόμαστε, τονίζοντας κάθε φορά την ανάγκη να υπάρξει πραγματική αύξηση των εισοδημάτων … Αποκαλυπτικά είναι τα δεδομένα της νέας πλατφόρμας του ΙΟΒΕ, «Greece in Numbers», που μόλις εγκαινιάστηκε και συγκεντρώνει στατιστικά στοιχεία για οικονομικά και κοινωνικά ζητήματα στην Ελλάδα.

Ο κόμβος δεδομένων «Greece in Numbers» αντλεί τις πιο πρόσφατες δημοσιευμένες πληροφορίες από επίσημες και άλλες πηγές, όπως η ΕΛΣΤΑΤ, η Eurostat, η Τράπεζα της Ελλάδος, υπουργεία και δημόσιους φορείς, οργανώνοντάς τες σε μια συνεκτική και φιλική προς τον χρήστη μορφή. Τα δεδομένα κατηγοριοποιούνται σε 12 τομείς και παρουσιάζονται μέσω διαδραστικών γραφημάτων, συνοδευόμενα από συνοπτικές επεξηγήσεις που διευκολύνουν την πρόσβαση και την κατανόηση της πληροφορίας.

Ο δίγλωσσος κόμβος δεδομένων του ΙΟΒΕ, διαθέσιμος στα ελληνικά και αγγλικά, καλύπτει ένα σημαντικό κενό, καθώς μέχρι τώρα η συλλογή αξιόπιστων στατιστικών και ποσοτικών δεικτών για την Ελλάδα απαιτούσε αναζήτηση σε πολλαπλές πηγές.

Διαχρονικές Συγκρίσεις

Η πλατφόρμα «Greece in Numbers» παρέχει διαχρονικά στοιχεία που εκτείνονται σε βάθος δεκαετιών, δίνοντας τη δυνατότητα σε κάθε πολίτη, ειδικό ή μη, να συγκρίνει το παρελθόν με το παρόν και να εξάγει δικά του συμπεράσματα.

Εντυπωσιακές είναι οι συγκρίσεις με το πρόσφατο παρελθόν, ιδίως πριν και μετά την πανδημία, αλλά και πριν και μετά τη δημοσιονομική κρίση.

Στην κατηγορία που αφορά το βιοτικό επίπεδο, το εισόδημα, την ανισότητα και τη φτώχεια, αποτυπώνεται ξεκάθαρα η κοινωνική και οικονομική καθίζηση της μνημονιακής περιόδου, καθώς και οι διακυμάνσεις της ανάκαμψης που ακολούθησε. Απογοητευτικό παραμένει το γεγονός ότι, μέχρι σήμερα, το επίπεδο διαβίωσης σε αρκετούς τομείς εξακολουθεί να είναι χειρότερο από ό,τι πριν από δεκαπέντε χρόνια.

Πηγή: Greece in Numbers

Μείωση στην κατανάλωση

Για παράδειγμα, η μηνιαία δαπάνη κατανάλωσης για το μέσο νοικοκυριό ανέρχεται σε 2.126 ευρώ (στοιχεία 2023), μειωμένη κατά 430 ευρώ σε ονομαστικούς όρους σε σχέση με το 2008. Αν ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός, η μείωση είναι ακόμη μεγαλύτερη. Σε σύγκριση με το 2019, το τελευταίο έτος «κανονικότητας» πριν από την πανδημία, η μέση κατανάλωση έχει αυξηθεί κατά 290 ευρώ ή 15,7% – ποσοστό που αντιστοιχεί περίπου στον πληθωρισμό.

Αντίστοιχα, ο μέσος μισθός, σε σύγκριση με το 2020, όταν ξεκίνησε η πληθωριστική κρίση, έχει αυξηθεί κατά περίπου 12,5%. Ωστόσο, παραμένει χαμηλότερος σε ονομαστικούς όρους από τον μέσο μισθό του 2009, ενώ οι αυξήσεις που έχουν σημειωθεί είναι χαμηλότερες από την άνοδο του πληθωρισμού. Πιο ακριβής είναι η αποτύπωση του πραγματικού μισθού σε αποπληθωρισμένες τιμές: μεταξύ 2020 και 2023, ο πραγματικός μισθός υποχώρησε κατά -2,2%.

Καθίζηση μισθών

Σε σύγκριση με το 2009, ο πραγματικός μισθός έχει μειωθεί κατά -12,5% (λαμβάνοντας ως βάση τις τιμές του 2020). Σχεδόν 15 χρόνια μετά την έναρξη της δημοσιονομικής κρίσης, η θέση των εργαζομένων στην Ελλάδα παραμένει σημαντικά δυσμενέστερη.

Το στοιχείο αυτό συνάδει με τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σύμφωνα με τα οποία το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα το 2023 ήταν σχεδόν 19% χαμηλότερο από το 2008, ενώ στον μέσο όρο της ΕΕ είχε αυξηθεί πάνω από 11%.

πήγή: Greece in Number

Εισόδημα – Ανισότητα

Το ετήσιο διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα ανά άτομο στην Ελλάδα το 2023 διαμορφώθηκε περίπου στα 10.000 ευρώ. Αν και σε ονομαστικούς όρους αυξήθηκε κατά περίπου 1.260 ευρώ σε σχέση με το 2020, παραμένει μειωμένο κατά σχεδόν 2.000 ευρώ σε σύγκριση με το 2010.

Αντίστοιχα, στον τομέα της απασχόλησης, σε σύγκριση με το 2009 έχουν χαθεί πάνω από 360.000 θέσεις εργασίας, παρά τη μείωση της ανεργίας. Ο δείκτης Gini, που μετρά την εισοδηματική ανισότητα, έχει παρουσιάσει έντονες διακυμάνσεις. Έπειτα από την εκτίναξή του κατά την περίοδο της κρίσης, με αποκορύφωμα το 2012, σήμερα έχει βελτιωθεί.

Σημαντικό ρόλο στη μείωση της ανισότητας εξακολουθούν να διαδραματίζουν οι κοινωνικές μεταβιβάσεις – όπως οι συντάξεις και οι κοινωνικές παροχές. Χωρίς αυτές, η εισοδηματική ανισότητα σήμερα θα ήταν αισθητά μεγαλύτερη σε σχέση με το 2010. Μετά τη συνυπολόγιση των συντάξεων και των επιδομάτων, η εικόνα εμφανίζεται οριακά βελτιωμένη.

Εξαγωγές – εισαγωγές

Μια στατιστική ανάλυση του ελληνικού εμπορίου δίνουν τα στοιχεία των Στατιστικών Διεθνούς Εμπορίου Αγαθών, κατά Επιχειρηματικά Χαρακτηριστικά, τα οποία ανακοίνωσε η ΕΛΣΤΑΤ και παρουσιάζουν την αξία των εισαγωγών και εξαγωγών ανά τομέα οικονομικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων, κατά τάξεις μεγέθους των επιχειρήσεων, κατά τύπο ιδιοκτησιακού ελέγχου, καθώς και τη γεωγραφική διασπορά και τη συγκέντρωση του εμπορίου για το έτος 2023.

Μεταξύ άλλων, προκύπτει ότι το 29,5% της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από 5 συνολικά επιχειρήσεις, ενώ και το 26,5% της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από 5 επιχειρήσεις. 

Εξαγωγές

Συνολικά 19.393 επιχειρήσεις πραγματοποίησαν το 2023 εξαγωγές συνολικής αξίας 47.358,7 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 71,3% (33.792,2 εκατ. ευρώ) πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων οικονομικής δραστηριότητας «Μεταποίησης», «Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού», «Παροχής νερού, επεξεργασίας λυμάτων, διαχείρισης αποβλήτων και δραστηριοτήτων εξυγίανσης» και «Ορυχείων και λατομείων», (5.901 επιχειρήσεις, 30,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 22,1% (10.456,0 εκατ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις του τομέα «Χονδρικού και λιανικού εμπορίου, επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών», (9.763 επιχειρήσεις, 50,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 6,6% (3.110,4 εκατ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων της «Γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας», «Κατασκευών» και Λοιπών υπηρεσιών (πλην Χονδρικού και λιανικού εμπορίου κλπ.), (3.729 επιχειρήσεις, 19,2% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων).

 Από την ανάλυση της κατανομής των επιχειρήσεων με βάση το μέγεθος της αξίας των συναλλαγών που διενήργησαν, όσον αφορά στις εξαγωγές, το 29,5% της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από 5 συνολικά επιχειρήσεις, το 49,7% της συνολικής αξίας των εξαγωγών πραγματοποιήθηκε από 50 συνολικά επιχειρήσεις, το δε 83,8% πραγματοποιήθηκε από 1.000 συνολικά επιχειρήσεις (Πίνακας 3.1 – Γράφημα 3). 

Όσον αφορά στον τύπο ιδιοκτησιακού ελέγχου των επιχειρήσεων που διενήργησαν εξαγωγές το 93,4% (18.116 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων δεν έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό (17.981,7 εκατ. €, 38,0% της συνολικής αξίας των εξαγωγών), το 1,2% (234 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων που διενήργησαν εξαγωγές έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό (17.165,6 εκατ. €, 36,2% της συνολικής αξίας των εξαγωγών), ενώ το 5,4% (1.043 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων (12.211,4 εκατ. €, 25,8% της συνολικής αξίας των εξαγωγών) είναι ξένες ελεγχόμενες επιχειρήσεις από το εξωτερικό.

Από την ανάλυση των επιχειρήσεων με βάση τη γεωγραφική διασπορά των εξαγωγών, δηλαδή τον αριθμό χωρών εταίρων στις οποίες εξάγουν οι επιχειρήσεις, το 4,7% (920 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων πραγματοποίησε εξαγωγές σε πάνω από 20 χώρες – εταίρους (31.084,8 εκατ. €, 65,6% της συνολικής αξίας εξαγωγών), το 8,4% (1.623 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εξαγωγές σε 10-19 χώρες – εταίρους (7.467,5 εκατ. €, 15,8% της συνολικής αξίας εξαγωγών), το 45,4% (8.804 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εξαγωγές σε 2-9 χώρες – εταίρους (7.628,2 εκατ. €, 16,1% της συνολικής αξίας εξαγωγών) και το 41,5% (8.046 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εξαγωγές σε 1 μόνο χώρα – εταίρο (1.178,2 εκατ. €, 2,5% της συνολικής αξίας εξαγωγών).

Εισαγωγές

Όσον αφορά στις εισαγωγές, συνολικά 36.810 επιχειρήσεις πραγματοποίησαν το 2023 εισαγωγές συνολικής αξίας 75.712,5 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 50,7% (38.368,6 εκατ. ευρώ) πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων οικονομικής δραστηριότητας «Μεταποίησης», «Παροχής ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού», «Παροχής νερού, επεξεργασίας λυμάτων, διαχείρισης αποβλήτων και δραστηριοτήτων εξυγίανσης» και «Ορυχείων και λατομείων» (7.207 επιχειρήσεις, 19,6% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 42,2% (31.941,6 εκατ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις του τομέα «Χονδρικού και λιανικού εμπορίου, επισκευής μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών» (20.014 επιχειρήσεις, 54,4% του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων). Το 7,1% (5.402,3 εκατ. ευρώ) της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από επιχειρήσεις των τομέων «Γεωργίας, δασοκομίας και αλιείας», «Κατασκευών» και Λοιπών υπηρεσιών (πλην Χονδρικού και λιανικού εμπορίου κλπ.), (9.589 επιχειρήσεις, 26,0% του
συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων).

Από την ανάλυση της κατανομής των επιχειρήσεων με βάση το μέγεθος της αξίας των συναλλαγών που διενήργησαν, παρατηρείται ότι το 26,5% της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από 5 συνολικά επιχειρήσεις, το 51,5% της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από 100 συνολικά επιχειρήσεις, το δε 77,3% της συνολικής αξίας των εισαγωγών πραγματοποιήθηκε από 1.000 συνολικά επιχειρήσεις.

Όσον αφορά στον τύπο ιδιοκτησιακού ελέγχου των επιχειρήσεων που διενήργησαν εισαγωγές το 94,9% (34.935 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων δεν έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό (28.159,9 εκατ. €, 37,2% της συνολικής αξίας των εισαγωγών), το 0,8% (289 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων που διενήργησαν εισαγωγές έχουν θυγατρικές στο εξωτερικό (24.977,2 εκατ.€, 33,0% της συνολικής αξίας των εισαγωγών), ενώ το 4,3% (1.586 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού 3 των επιχειρήσεων (22.575,4 εκατ. €, 29,8% της συνολικής αξίας των εισαγωγών) είναι ξένες ελεγχόμενες επιχειρήσεις από το εξωτερικό.

Από την ανάλυση των επιχειρήσεων με βάση τη γεωγραφική διασπορά των εισαγωγών, δηλαδή τον αριθμό χωρών εταίρων από τις οποίες οι επιχειρήσεις πραγματοποίησαν εισαγωγές, το 1,4% (511 επιχειρήσεις) του συνολικού αριθμού των επιχειρήσεων πραγματοποίησε εισαγωγές από περισσότερες από 20 χώρες – εταίρους (38.099,4 εκατ. €, 50,3% της συνολικής αξίας εισαγωγών), το 7,6% (2.783 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εισαγωγές από 10-19 χώρες – εταίρους (19.055,1 εκατ. €, 25,2% της συνολικής αξίας εισαγωγών), το 45,1% (16.600 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εισαγωγές από 2-9 χώρες– εταίρους (16.389,4 εκατ. €, 21,6% της συνολικής αξίας εισαγωγών) και το 45,9% (16.916 επιχειρήσεις) πραγματοποίησε εισαγωγές από 1 μόνο χώρα – εταίρο (2.168,6 εκατ. €, 2,9% της συνολικής αξίας εισαγωγών).

Α.Ι.

«Πίσω, στο μακρινό 2008, είχε γίνει σαφές ότι έπρεπε ο κόσμος να βρει νέου είδους δουλειές. Μάθετε κώδικα. Ήταν τότε το σύνθημα. Που να φανταζόμασταν ότι σήμερα τον κώδικα θα τον έγραφε η τεχνητή νοημοσύνη». Με αυτά τα λόγια προ μηνών ο πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, περιέγραφε από το βήμα του Slush, του μεγαλύτερου event για startups στην Ευρώπη, τις τεκτονικές ανατροπές που φέρνει στην αγορά εργασίας η Τεχνητή Νοημοσύνη. Και αν οι αλλαγές από το 2008 έως το 2020 ήταν μάλλον αργές, σήμερα η αγορά εργασίας αλλάζει με εκθετικό ρυθμό.
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη για το μέλλον των δεξιοτήτων στην Ελλάδα, οι μισές δεξιότητες, που είναι απαραίτητες σήμερα, θα είναι άχρηστες σε μια 5ετία. Για την ακρίβεια, αναμένεται ότι το 48% των σημερινών βασικών δεξιοτήτων θα καταστεί παρωχημένο έως το 2030. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν οι μισές από τις δεξιότητες που θεωρούνται σήμερα κρίσιμες για την εργασία, δεν θα έχουν την ίδια αξία στο μέλλον λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και των νέων απαιτήσεων στην αγορά εργασίας.

Όπως αναφέρει η μελέτη «Το μέλλον της εργασίας και των δεξιοτήτων στην Ελλάδα 2024-2030», η τεχνολογική παιδεία, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η ανάλυση μεγάλων δεδομένων συγκαταλέγονται πλέον στις κορυφαίες δεξιότητες που ζητούν οι εργοδότες. Την ίδια στιγμή, οι γνωστικές δεξιότητες, όπως η αναλυτική σκέψη και η δημιουργικότητα, αποκτούν μεγαλύτερη σημασία. Οι επιχειρήσεις αναζητούν εργαζομένους που μπορούν να προσαρμοστούν σε νέες τεχνολογίες και να επιλύουν σύνθετα προβλήματα.

Ποιες δεξιότητες γίνονται αχρείαστες

Αντίθετα, οι δεξιότητες που τείνουν να χάσουν την αξία τους είναι κυρίως αυτές που σχετίζονται με εργασίες ρουτίνας και επαναλαμβανόμενες διαδικασίες, όπως η βασική επεξεργασία δεδομένων, η εκτέλεση προβλέψιμων εργασιών γραφείου και οι χειρωνακτικές εργασίες χαμηλής εξειδίκευσης. Αυτές αντικαθίστανται όλο και περισσότερο από αυτοματοποιημένα συστήματα και αλγορίθμους τεχνητής νοημοσύνης.

«Θα σηματοδοτήσουν αυτές οι αλλαγές τον “ξαφνικό θάνατο” του προγραμματιστή;» ρώτησε το powergame.gr τον Κωνσταντίνο Μυλωνά, αντιπρόεδρο και CEO της Adecco Ελλάδας και Βουλγαρίας: «Δεν νομίζω ότι θα δημιουργηθούν γενιές άνεργων προγραμματιστών. Θέλει όμως σοβαρό reskilling και upskilling» μας απάντησε. Σύμφωνα με τη μελέτη, που υπογράφουν ο Δρ. Ιωάννης Θάνος, επίκουρος καθηγητής (Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών) και ο Δρ. Ηλίας Καπουτσής, αναπληρωτής καθηγητής (Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών), η ανάλυση μεγάλων δεδομένων, η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογική παιδεία συγκαταλέγονται στις πιο περιζήτητες δεξιότητες για το μέλλον. Ωστόσο, μόνο το 52% των σημερινών βασικών δεξιοτήτων θεωρείται ότι θα παραμείνει σχετικό τα επόμενα χρόνια. Η ανάγκη για κατάρτιση είναι επιτακτική, καθώς το 62% των εργαζομένων θα χρειαστεί επιπλέον εκπαίδευση, ενώ υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ των δεξιοτήτων που απαιτούνται και των τρεχόντων εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Τεχνολογίες σε άνοδο

Από την έρευνα προκύπτει ότι το 92% των επιχειρήσεων αναμένει ότι η αυξημένη υιοθέτηση νέων τεχνολογιών θα αποτελέσει τον κύριο μοχλό μετασχηματισμού έως το 2030. Ιδιαίτερα σημαντική είναι η διεύρυνση της ψηφιακής πρόσβασης (89%), η οποία επιτρέπει την ενσωμάτωση ψηφιακών εργαλείων και συστημάτων ανάλυσης δεδομένων στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων.
Οι τεχνολογίες που αναμένεται να υιοθετηθούν με τον μεγαλύτερο ρυθμό είναι:

Τεχνητή Νοημοσύνη (AI): Η αυτοματοποίηση διαδικασιών μέσω AI βελτιώνει την παραγωγικότητα, ενώ η χρήση της σε ανάλυση δεδομένων, εξυπηρέτηση πελατών και πρόβλεψη τάσεων αναδεικνύεται ως κρίσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Ψηφιακές πλατφόρμες και Big Data: Πάνω από το 80% των επιχειρήσεων σχεδιάζει να επενδύσει σε ψηφιακές πλατφόρμες, cloud computing και συστήματα ανάλυσης μεγάλων δεδομένων. Αυτή η ψηφιακή μετάβαση επηρεάζει όλους τους κλάδους της οικονομίας, με τη βιομηχανία, τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες και τον κλάδο των υποδομών να ηγούνται στην εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών.

Παρά τη γενικότερη τάση προς την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών, το 38% των επιχειρήσεων δυσκολεύεται να βρει προσωπικό με τις κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες. «Η μετάβαση στην ψηφιακή εποχή είναι πλέον αναπόφευκτη και απαιτεί τόσο από τις επιχειρήσεις όσο και από τους εργαζομένους να προσαρμοστούν σ’ ένα νέο περιβάλλον που βασίζεται στην ανάλυση δεδομένων και την τεχνητή νοημοσύνη. Η επιτυχία της Ελλάδας στην ψηφιακή οικονομία θα εξαρτηθεί από τη στρατηγική υιοθέτησης τεχνολογιών και την αποτελεσματική αναβάθμιση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού» καταλήγει η μελέτη.