"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 13/03/24

ΑΕΠ & Ανισότητες ανά περιφέρεια ….

Το μεγάλες ανισότητες ανάμεσα σε Αττική και Περιφέρειες ανέδειξε η έκθεση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και του Παρατηρητηρίου Περιφερειακών Πολιτικών (ΠΠΠ), για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες.

Το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στη χώρα είχε η Αττική με 23.000 ευρώ το 2021 (αρκετά μακριά από το μέσο όρο της ΕΕ 32.400), έναντι 11.100 ευρώ στη φτωχότερη Περιφέρεια της χώρας, το Βόρειο Αιγαίο, με τις 10 από τις 13 Περιφέρειες να υπολείπονται του εθνικού μέσου όρου, που είναι 17.000 ευρώ κατά κεφαλήν ΑΕΠ.

Εντυπωσιακά υψηλή είναι η συγκέντρωση με δύο Περιφέρειες, καθώς Αττική (47,2%) και Κεντρική Μακεδονία (13,7%) συνεισφέρουν πάνω από το 60% στις εξαγωγές και το εθνικό ΑΕΠ και πάνω από το 50% στις επενδύσεις, μεγέθη που καταδεικνύουν τις σημαντικές διαφορές και ανισότητες μεταξύ των περιφερειών, και το μεγάλο χάσμα ανάμεσα σε Αττική και ελληνική περιφέρεια.

Επενδύσεις

Η διαπεριφερειακή ανισότητα αντικατοπτρίζεται και στις συνιστώσες του ΑΕΠ. Όσον αφορά τις επενδύσεις, βασική προϋπόθεση για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την ανάπτυξη, οι περιφέρειες της Αττικής και της Κεντρικής Μακεδονίας συνεισέφεραν σχεδόν το μισό των συνολικών εγχώριων επενδύσεων το 2020, το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σε επίπεδο περιφερειών.

Η Ελλάδα γερνάει - Ευχάριστη εξαίρεση η Κρήτη

Η γήρανση του πληθυσμού αναδεικνύεται σε εθνικό θέμα, όπως έχουν δείξει κι άλλες έρευνες. Το πρόβλημα αφορά όλες τις Περιφέρειες, με την Κρήτη να αποτελεί την ευχάριστη εξαίρεση. Η πληθυσμιακή εξέλιξη, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο είναι μείζονος σημασίας τόσο σε όρους οικονομικής ανάπτυξης, όσο και σε επίπεδο κοινωνικής σταθερότητας.

Από την κρίση χρέους και έπειτα, ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας συρρικνώνεται με γοργό ρυθμό: από το 2010 έως και το 2022 μειώθηκε κατά 5,9% (από περίπου 11,1 εκατομμύρια το 2010, σε 10,5 εκατομμύρια το 2022).

Ως αποτέλεσμα, το δημογραφικό ζήτημα στην Ελλάδα αναδεικνύεται σε πρόβλημα που απαιτεί συντονισμένες πολιτικές δράσεις

Η εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό του Προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του ΙΟΒΕ, Παναγιώτη Θωμόπουλου, και του Προέδρου του ΠΠΠ και Εκδότη της Εφημερίδας ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ, Θεόδωρου Λουλούδη.

Τα βασικά σημεία της έκθεσης παρουσίασε ο Επικεφαλής Μακροοικονομικών & Χρηματοοικονομικών Μελετών του ΙΟΒΕ, Γιώργος Γατόπουλος. Ακολούθησε συζήτηση με τη συμμετοχή του Περιφερειάρχη Πελοποννήσου Δημήτρη Πτωχού, της Ομότιμης Καθηγήτριας και πρώην Υπουργού Λούκας Κατσέλη, της Διευθύνουσας Συμβούλου της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας Ισμήνης Παπακυρίλλου και του Γενικού Διευθυντή ΙΟΒΕ και Καθηγητή Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νίκου Βέττα. Τη συζήτηση συντόνισε η Παυλίνα Σπανδώνη, Διευθύντρια του Παρατηρητήριου Περιφερειακών Πολιτικών.

Βέττας: «Στον πρωτογενή τομέα είμαστε δύο γενιές πίσω»

«Το ζήτημα της παραγωγικότητας της χώρας παραμένει, υπάρχει τεράστιο χάσμα ανάμεσα στην σύνδεση μεταποίησης – βιομηχανίας. Δε θα φτιάξεις προφανώς εργοστάσια στην Φολέγανδρο, χωρίς εργοστάσια όμως η Πάτρα δεν θα πάει μπροστά. Στον πρωτογενή τομέα είμαστε δύο γενιές πίσω στην τεχνολογία που χρησιμοποιούμε, δεν πρέπει η χώρα να επανέλθει στην εποχή των δίδυμων ελλειμμάτων (δημοσιονομικό και εμπορικό)», υποστήριξε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, Νίκος Βέττας.

Κατά τη διάρκειά της, ο κ. Πτωχός τόνισε ότι είναι ανάγκη να ενσωματωθούν στον σχεδιασμό πολιτικής. Περιέγραψε ακόμα τις προκλήσεις της ενδοπεριφερειακής ανισότητας ως διάσταση ιδιαίτερης σημασίας για τη βιώσιμη ανάπτυξη, όπως επίσης και τη μετανάστευση και την κλιματική αλλαγή ως ζητήματα που δεν μπορούν να λείπουν από τον σχεδιασμό.

Η κ. Κατσέλη μίλησε για επανοργάνωση του συστήματος με στόχο την επενδυτική επανεκκίνηση. Τόνισε ως αναγκαία συνθήκη την αξιοποίηση των αναπτυξιακών οργανισμών των περιφερειών, προκειμένου να συντονιστεί η συμβολή όλων των ενδιαφερομένων μερών για επιτάχυνση των επενδύσεων. Ανέφερε ότι κάθε περιφέρεια πρέπει, επιπλέον, να έχει 5ετές αναπτυξιακό και επενδυτικό σχέδιο, και τρόπο αποτίμησης των μέτρων πολιτικής.

Βασικά συμπεράσματα

Από την έκθεση του IOBE προκύπτει ότι υπάρχουν περιθώρια για βελτίωση και ευκαιρίες για σύγκλιση σε μια σειρά από τομείς.

Η μείωση και γήρανση του πληθυσμού, αν και αποτελούν εθνικό πρόβλημα, παρουσιάζουν μειωμένη ένταση σε επιμέρους περιφέρειες

Η οικονομική δραστηριότητα παρουσιάζει ιδιαίτερα υψηλή συγκέντρωση στην Αττική, όπου καταγράφεται με διαφορά και το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ

Οι δείκτες ανταγωνιστικότητας διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των περιφερειών χωρίς διαχρονική τάση μείωσης των αποκλίσεων

Οι οικονομικοί δείκτες της νησιωτικής Ελλάδας καταγράφουν πρόσφατα θετικές επιδόσεις, σε τομείς όπως η αγορά εργασίας, οι ρυθμοί ανάπτυξης και ο βαθμός ένταξης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα

Η ετερογένεια μεταξύ περιφερειών παραμένει έντονη σε θέματα εισοδηματικής ανισότητας, υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής προστασίας, όπως το ποσοστό πληθυσμού σε κίνδυνο φτώχειας.

Δημογραφικές τάσεις: Η μείωση και γήρανση του πληθυσμού της χώρας, αποτελούν μείζον εθνικό πρόβλημα. Ο πληθυσμός μειώνεται από το 2010, σημειώνοντας σωρευτική μείωση κατά 5,9% έως το 2022. Αντίστοιχη τάση εμφανίζουν και οι περιφέρειες, με ενδεικτικές όμως ετερογένειες, καθώς η ηπειρωτική Ελλάδα συρρικνώνεται πληθυσμιακά γρηγορότερα από τη νησιωτική Ελλάδα. Ο πληθυσμός στη Δυτική Μακεδονία, την Κεντρική Ελλάδα και την Πελοπόννησο έχει συρρικνωθεί περίπου στο 10%, ενώ το Βόρειο, το Νότιο Αιγαίο, και οι Ιόνιοι Νήσοι έχουν καταγράψει μικρότερη μείωση, γύρω στο 2%. Η Κρήτη είναι η μόνη περιφέρεια στην Ελλάδα που παρουσιάζει οριακά θετικό ρυθμό πληθυσμιακής ανάπτυξης.

Οικονομική Δραστηριότητα και Επιχειρηματικότητα: Καταγράφεται, όπως είναι αναμενόμενο, υψηλή συγκέντρωση της οικονομικής δραστηριότητας στις περιφέρειες των δύο μεγάλων αστικών κέντρων, όπου πραγματοποιείται πάνω από το μισό των συνολικών επενδύσεων. Η περιφέρεια Αττικής συνεισφέρει σχεδόν το μισό του συνολικού ΑΕΠ, πάνω από το ένα τρίτο των συνολικών επενδύσεων και πάνω από το μισό των συνολικών εξαγωγών. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ παρουσιάζει έντονες αποκλίσεις (στην Αττική καταγράφεται με διαφορά και το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ), ενώ σημειώνεται υψηλή αναπτυξιακή δυναμική των περιφερειών της νησιωτικής Ελλάδα σε σχέση με τις περιφέρειες της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στην ηπειρωτική Ελλάδα, οι περισσότερες περιφέρειες που φιλοξενούν σημαντικές βιομηχανικές μονάδες, κατόρθωσαν το 2021 να ανακτήσουν το προ πανδημίας επίπεδο του ΑΕΠ, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα υψηλή εξωστρέφεια.
 

Χρηματοπιστωτικός Τομέας: Ο βαθμός ένταξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στο τραπεζικό σύστημα είναι υψηλότερος σε Αττική και νησιωτική Ελλάδα. Η ελληνική κρίση έπληξε τις ιδιωτικές τραπεζικές καταθέσεις την περίοδο 2009-2016 σε πολλαπλάσιο βαθμό από το ίδιο το ΑΕΠ, ειδικά στην Αττική. Μετά την κρίση, η ανάκαμψη των καταθέσεων υπερβαίνει την αντίστοιχη του ΑΕΠ, ειδικά στη νησιωτική Ελλάδα και την Αττική.

Η ετερογένεια σε δείκτες χρηματοοικονομικής ένταξης, τραπεζικών καταθέσεων και χορηγήσεων, αναδεικνύει ευκαιρίες για τον τοπικό ρόλο των τραπεζών. Η περιφέρεια της Αττικής, το Νότιο Αιγαίο, η Κρήτη, τα Ιόνια Νησιά και η Ήπειρος εμφανίζονται υψηλά στη σχετική κατάταξη επιλεγμένων χρηματοοικονομικών δεικτών, ενώ αναδεικνύεται η ευκαιρία για σύγκλιση σε ορισμένες περιφέρειες, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Δυτική Ελλάδα και η Πελοπόννησος.

Αγορά Εργασίας: Συρρικνώνεται σταδιακά το ποσοστό ανεργίας σε όλη την επικράτεια μετά το 2013, καθώς και η διασπορά αυτού με την ισχυρότερη πτώση να καταγράφεται – όπως και στην περίπτωση της μεγαλύτερης ανόδου του – στην περιφέρεια Αττικής. Η περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας παρουσιάζει διαχρονικά το υψηλότερα ποσοστά ανεργίας μεταξύ των 13 περιφερειών της χώρας. Η κατανομή της απασχόλησης μεταξύ πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα διαφέρει σημαντικά μεταξύ των περιφερειών.

Κοινωνικές Υπηρεσίες και Κοινωνική Ένταξη: Η ένταση της ανισότητας εισοδήματος και φύλου διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των περιφερειών. Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού αφορά μεταξύ 17,8% (Κρήτη) και 37,2% (Δυτική Ελλάδα) του συνολικού πληθυσμού κάθε περιφέρειας. Οι γυναίκες απασχολούνται λιγότερο από τους άνδρες. Η απόκλιση κυμαίνεται μεταξύ 16,5% (Αττική) και 31,4% (Στερεά Ελλάδα) του συνόλου της απασχόλησης.

Οι υποδομές υγειονομικής περίθαλψης καταγράφουν σημαντική γεωγραφική ετερογένεια που εν μέρει αντανακλάται στα ποσοστά αυτοαναφερόμενων μη εξυπηρετούμενων ιατρικών αναγκών.

Ξεχωρίζουν περιφέρειες εκτός της Αττικής με υψηλό μερίδιο φοιτητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση αλλά και περιφέρειες με χαμηλό ποσοστό συμμετοχής νέων σε εργασία ή εκπαίδευση.

Χωροταξία και περιβάλλον: Οι περιφέρειες με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση πληθυσμού και επιχειρήσεων έχουν και τις περισσότερες μονάδες διαχείρισης αποβλήτων με εξαίρεση το Βόρειο Αιγαίο το οποίο διαχρονικά σημειώνει περιορισμένο αριθμό μονάδων διαχείρισης αποβλήτων και κατ’ επέκταση μεγάλο όγκο πληθυσμού ανά μονάδα εξυπηρέτησης.

Τα γεωμορφολογικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά της κάθε περιφέρειας αποτελούσαν παράγοντες διαμόρφωσης των χρήσεων γης σε αυτές. Ο πρωτογενής τομέας και τα δάση απορροφούν μικρότερο ποσοστό γης από τον μέσο όρο στην ΕΕ, ενώ καταγράφεται ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό αχρησιμοποίητων και εγκαταλελειμμένων περιοχών.

Τα επίπεδα πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων διαφέρουν συστηματικά μεταξύ περιφερειών. Συμβάλλοντας και στην τουριστική ανάπτυξη της περιοχής, οι χρήσεις γης για πολιτιστικές δραστηριότητες προωθούν την προβολή του πολιτισμού και ταυτότητα της κάθε περιφέρειας. Μετά το 2015, τα ποσοστά χρήσεων γης για πολιτιστικές δραστηριότητες μειώνονται σε όλες τις περιφέρειες (πλην Πελοποννήσου), ενώ η Αττική, το Νότιο Αιγαίο και η Κεντρική Μακεδονία σημειώνουν τα υψηλότερα επίπεδα για το 2018.

Συνοψίζοντας, η έκθεση αναδεικνύει ότι είναι κρίσιμο να συνεχιστεί η συστηματική παρακολούθηση των κοινωνικών και οικονομικών τάσεων σε επίπεδο περιφέρειας, ώστε να διευκολύνεται ο σχεδιασμός πολιτικών που θα λαμβάνουν υπόψιν τα πλέον πρόσφατα στοιχεία και τις ανάγκες ανά περιφέρεια.

Ε! Είναι να σε προβληματίσουν λίγο…..

Βλέπαμε τώρα τον παρακάτω πίνακα από την τελευταία έρευνα της Manpower για τη διεθνή αγορά εργασίας …. Στο ότι η χώρα μας είναι τόσο χαμηλά στην κατάταξη των προθέσεων πρόσληψης, με ποσοστό μόλις 6% των επιχειρήσεων, προσωπικά είναι κάτι που μας προβλημάτισε πάρα πολύ. Μεταξύ 42 χωρών είμαστε στην 5η θέση από το τέλος.

Προσωπικά, αυτά τα νούμερα τα εκλαμβάνουμε ως ένα ακόμη στοιχείο που δείχνει τελευταία μια κούραση της ελληνικής οικονομίας και ας μας πείτε υπερβολικούς ….

Οι προοπτικές απασχόλησης στον κόσμο

Για την ιστορία, η έρευνα αποτυπώνει μείωση των παγκόσμιων προοπτικών απασχόλησης για δεύτερο συνεχόμενο τρίμηνο, σύμφωνα με τους 40.385 εργοδότες σε 42 χώρες του κόσμου, με τις Συνολικές Προοπτικές Απασχόλησης να μειώνονται από 26 σε 22 ποσοστιαίες μονάδες.  

Σε περιφερειακό επίπεδο, η επιβράδυνση των προσλήψεων συνιστά έναν κοινό παρονομαστή, με όλες τις παγκόσμιες περιοχές να αναφέρουν μείωση των προοπτικών απασχόλησης. Η Βόρεια Αμερική (31%) διατηρεί τις υψηλότερες προθέσεις προσλήψεων, ακολουθούμενη από την περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού (27%), τη Νότια και Κεντρική Αμερική (+19%) και την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική (+15%). 

Η περιοχή της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής οποία εξακολουθεί να αναφέρει τις χαμηλότερες προθέσεις καθώς αντιμετωπίζει τις συνεχιζόμενες προκλήσεις ανάπτυξης, τα ζητήματα της αγοράς ενέργειας, τις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις παγκόσμιες συγκρούσεις.

Η Ινδία (36%), οι ΗΠΑ (34%) και η Κίνα (32%) ξεχωρίζουν με τις πιο ισχυρές προοπτικές απασχόλησης παγκοσμίως.

Στα σκαριά νέο κόμμα στην Κεντροαριστερά

Σε σχέση και με τα όσα έχουμε γράψει τον τελευταίο καιρό. Όπως έγραφε χθες ο Βηματοδότης, είναι κοινό μυστικό κυκλοφορεί εσχάτως ανάμεσα στους δικηγορικούς συλλόγους, αλλά και σε πολλά δημοσιογραφικά γραφεία. Ό,τι μετά τις ευρωεκλογές και ανάλογα με τα αποτελέσματα που θα έχουν θα κάνει τη εμφάνισή του ένα νέο κόμμα, με νέα, πολιτικά άφθαρτα στελέχη στον χώρο της Κεντροαριστεράς. Περισσότερες λεπτομέρειες δεν λένε, αλλά αυτό που σημειώνουν είναι ότι το νέο υπό εκκόλαψη κόμμα θα έχει στόχο τις βουλευτικές εκλογές.

Ενδιαφέρουσα μελέτη

Αόρατος και σιωπηλός δολοφόνος είναι ο αέρας που αναπνέουμε, προειδοποιούν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Monash στην Αυστραλία.

Σύμφωνα με τη μελέτη τους που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet Planetary Health, περισσότεροι από ένα εκατομμύριο θάνατοι παγκοσμίως κάθε χρόνο οφείλονται στην έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση – ακόμη κι αν είναι μόνο για λίγες ώρες ή ημέρες.

«Οι βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν μελετηθεί στο παρελθόν», αναφέρουν οι συγγραφείς της μελέτης.

«Γνωρίζουμε, για παράδειγμα, ότι οι μεγάλες πυρκαγιές στην Αυστραλία κατά τη διάρκεια του λεγόμενου Μαύρου Καλοκαιριού του 2019-20, οδήγησαν σε 429 πρόωρους θανάτους και 3.230 εισαγωγές σε νοσοκομεία, ως αποτέλεσμα της οξείας και επίμονης έκθεσης σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης», προσθέτουν.

Ωστόσο, «η δική μας είναι πρώτη μελέτη που χαρτογραφεί τις παγκόσμιες επιπτώσεις αυτών των σύντομων εκρήξεων έκθεσης στην ατμοσφαιρική ρύπανση», δηλώνουν οι ερευνητές σε δελτίο Τύπου του πανεπιστημίου.

Η απροσδόκητη κίνηση που μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου

Η ερευνητική ομάδα εξέτασε τα επίπεδα ρύπανσης των μικροσκοπικών αιωρούμενων σωματιδίων PM 2.5 και τη θνησιμότητα σε περισσότερες από 13.000 πόλεις και κωμοπόλεις σε όλο τον κόσμο κατά τις δύο δεκαετίες ως το 2019 και είδε ότι περίπου το ένα πέμπτο (22.74%) των θανάτων συμβαίνει σε πολυπληθείες και ιδιαίτερα μολυσμένες αστικές περιοχές της ανατολικής Ασίας, της νότιας Ασίας και της δυτικής Αφρικής.

Για την ακρίβεια, εκτιμάται ότι στην Ασία αντιστοιχεί το 65,2% της παγκόσμιας θνησιμότητας, στην Αφρική το 17%, στην Ευρώπη το 12,1%, στην Αμερική το 5,6% και στην Ωκεανία το 0,1%.

Πάνω από 250.000 νεκροί στην Ευρώπη από μολυσμένο αέρα

Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος επισημαίνει ότι «τουλάχιστον 253.000 θάνατοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2021 μπορούν να αποδοθούν στην ρύπανση από μικροσωματίδια (PM2,5), που είναι υψηλότερη από τη συγκέντρωση των 5 µg/m3 που συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Διευκρινίζεται μάλιστα ότι ο αριθμός αυτός είναι αυξημένος σε σχέση με το 2020, όταν στα μικροσωματίδια, που διεισδύουν σε βάθος στους πνεύμονες, είχε αποδοθεί ο πρόωρος θάνατος 238.000 ανθρώπων.

Η κίνηση στους δρόμους, η βιομηχανία, η οικιακή θέρμανση και η γεωργία είναι οι κύριες πηγές μικροσωματιδίων PM2,5 και ο αντίκτυπος συχνά γίνεται δυσανάλογα αισθητός από τις φτωχότερες κοινότητες.

Η ατμοσφαιρική ρύπανση παραμένει η σημαντικότερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία των Ευρωπαίων.

Ατμοσφαιρική ρύπανση – δολοφόνος και… κλέφτης

Η ατμοσφαιρική ρύπανση «κλέβει» 2,3 χρόνια από το μέσο παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής, επισημαίνει το Ινστιτούτο Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου του Σικάγο.

Συγκριτικά, η χρήση προϊόντων καπνού μειώνει το παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής κατά 2,2 χρόνια ενώ ο παιδικός και ο μητρικός υποσιτισμός ευθύνονται για μια μείωση 1,6 ετών.

Μάλιστα, η ατμοσφαιρική ρύπανση στερεί περισσότερα χρόνια από τη ζωή του μέσου ανθρώπου στη ΛΔΚονγκό και στο Καμερούν από το HIV/AIDS, την ελονοσία, ενώ οι κάτοικοι του Μπανγκλαντές – όπου το μέσο επίπεδο έκθεσης σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια υπολογίζεται σε 74 μg/m3 – θα μπορούσαν να δουν να αυξάνεται κατά 6,8 χρόνια το προσδόκιμο ζωής τους εάν το όριο ρύπανσης μειωνόταν στα 5 μg/m3, το επίπεδο που συνιστάται από τον ΠΟΥ.