00:01 - 13/05/25

Ελληνική Οικονομία

Όπως είχαμε γράψει και την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή τις σχετικές ανακοινώσεις του ΥΠΟΙΚ. Αν και δεν γίνονται άμεσα αντιληπτά και δεν είναι σε αυτά που επηρεάζουνε άμεσα την τσέπη του κόσμου. Είναι πραγματικά πολύ σπουδαία νέα για την ελληνική οικονομία. Αλλά πολύ – πολύ σπουδαία … Η Ελλάδα σχεδιάζει να αποπληρώσει τα δάνεια από το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης 10 χρόνια νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα, δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, μια κίνηση που θα ελαφρύνει ο το βάρος του χρέους της χώρας στο μέλλον.

«Θα πρέπει να το έχουμε αφήσει εντελώς πίσω μας μέχρι το 2031», δήλωσε σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Bloomberg από τις Βρυξέλλες τη Δευτέρα. Η δημοσιονομική σύνεση δεν είναι μια πολιτική επιλογή «είναι ένα καθεστώς», πρόσθεσε.

Το χρονοδιάγραμμα

Σύμφωνα με το υφιστάμενο χρονοδιάγραμμα, η τελική αποπληρωμή της συγκεκριμένης σειράς δανείων είχε προγραμματιστεί για το 2041. Ωστόσο, όπως δήλωσε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει την πλήρη εξόφληση έως το 2031. Ήδη έχουν πραγματοποιηθεί πρόωρες αποπληρωμές, ενώ, όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο Bloomberg τον περασμένο Νοέμβριο, αντίστοιχη κίνηση προγραμματίζεται για το 2025.

Επί του παρόντος, η Ελλάδα οφείλει 31,6 δισ. ευρώ από το συνολικό ποσό των 52,9 δισ. ευρώ που είχε δανειστεί στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης (GLF) που συμφωνήθηκε το 2010 με τις χώρες της ευρωζώνης. Η εν λόγω διευκόλυνση αποτελεί μέρος των τριών διεθνών πακέτων στήριξης που χορηγήθηκαν στη χώρα κατά τη διάρκεια της σχεδόν δεκαετούς κρίσης χρέους.

Η πρόθεση για περαιτέρω πρόωρη αποπληρωμή συνδέεται με την υπέρβαση των δημοσιονομικών στόχων από την Ελλάδα, γεγονός που θα οδηγήσει σε περιορισμό των μελλοντικών υποχρεώσεων μετά το 2032. Το 2018, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) ενέκρινε σειρά μέτρων ελάφρυνσης χρέους για τη χώρα, περιλαμβανομένων αναβολών τόκων και χρεολυσίων, με αποτέλεσμα η αποπληρωμή του κύριου όγκου των δανείων του δεύτερου προγράμματος να έχει μετατεθεί μετά το 2033. Η πρόωρη αποπληρωμή του GLF εξομαλύνει περαιτέρω την καμπύλη αποπληρωμών της χώρας.

Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας μειώθηκε στο 153,6% του ΑΕΠ το 2024, κάτω από τον στόχο του 154%, και προβλέπεται να υποχωρήσει κάτω από το 150% εντός του 2025. Ο συνδυασμός δημοσιονομικής υπεραπόδοσης, ισχυρής οικονομικής δραστηριότητας και σταθερής αποκλιμάκωσης του χρέους έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από την Ελλάδα. Το 2024, η χώρα συγκαταλέγεται μεταξύ των έξι κρατών-μελών της Ε.Ε. που παρουσίασαν δημοσιονομικό πλεόνασμα, εξέλιξη που αποδίδεται κυρίως στις επιτυχείς πρωτοβουλίες καταπολέμησης της φοροδιαφυγής.

«Δεν προτιθέμεθα να μετακυλίσουμε τις υποχρεώσεις στις επόμενες γενιές», τόνισε ο Πιερρακάκης, προσθέτοντας πως η κυβέρνηση στοχεύει στη διατήρηση πρωτογενών πλεονασμάτων, με πρόβλεψη για 3,2% του ΑΕΠ το 2025. «Ευελπιστούμε σε διατηρήσιμη επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων υπό κάθε μελλοντικό σενάριο», κατέληξε.

Ακρίβεια – κόστος ζωής

Τα επίσημα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι η Ελλάδα χάνει σταδιακά ένα από τα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες στο μέτωπο της ακρίβειας: το συγκρατημένο κόστος της στέγασης. Την τελευταία πενταετία συγκλίνουμε ταχύτατα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και μάλιστα σε όρους αγοραστικής δύναμης, κάτι που σημαίνει ότι λαμβάνεται υπόψη και η διαφορά στο μισθολογικό. Αυτή η… σύγκλιση, αλλά και το γεγονός ότι η Ελλάδα εμφανίζεται να έχει παραδοσιακά υψηλότερο κόστος για τα είδη διατροφής συγκριτικά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, δικαιολογεί και το έντονο αίσθημα δυσαρέσκειας για την ακρίβεια, καθώς στέγαση και σίτιση απορροφούν το μεγαλύτερο κομμάτι του μηνιαίου εισοδήματος.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, η σύγκριση των τιμών στην Ελλάδα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, αλλά και τις αντίστοιχες των υπολοίπων χωρών, γίνεται από τη Eurostat σε όρους ισοτιμιών αγοραστικής δύναμης προκειμένου να εξαλείφεται ο παράγοντας των διακυμάνσεων στις συναλλαγματικές ισοτιμίες και η σύγκριση να καθίσταται πιο αξιόπιστη. Τέλειος δείκτης για τη σύγκριση δεν υπάρχει, καθώς υπεισέρχονται πολλές παράμετροι: το διαθέσιμο εισόδημα, το πραγματικό εισόδημα (σ.σ. δηλαδή όχι μόνο το ονομαστικό, αλλά και αυτό που δεν δηλώνεται και δεν καταγράφεται) κ.λπ. Αυτές οι «αδυναμίες» όμως παραμένουν σταθερές και διαχρονικές, κάτι που σημαίνει ότι η αποτύπωση μιας τάσης είναι εφικτή.

Ο δείκτης στέγασης αποτυπώνει την πορεία ενός καλαθιού τιμών που περιλαμβάνει τα ενοίκια, τους λογαριασμούς ύδρευσης και αποχέτευσης, τους αντίστοιχους ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου, αλλά και τα υπόλοιπα προϊόντα ενέργειας με κυριότερο (και μεγάλης σημασίας για την Ελλάδα) το πετρέλαιο θέρμανσης. Το 2019, πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας αλλά και της ενεργειακής – πληθωριστικής κρίσης, το κόστος αυτού του «καλαθιού» στην Ελλάδα αντιστοιχούσε στο 66,2% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και η Ελλάδα καταλάμβανε την 9η θέση από το τέλος στη σχετική κατάταξη. Σε αυτό είχε συμβάλει τα μέγιστα η αποκλιμάκωση των τιμών των ακινήτων –και κατά συνέπεια και των ενοικίων– κατά τη διάρκεια της μνημονιακής περιόδου. Στα χρόνια που ακολούθησαν η Ελλάδα προσεγγίζει συνεχώς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και πλέον έχει φτάσει στο 70,6% αυτού. Σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο σημαίνει ότι το ποσοστό ανατιμήσεων στην Ελλάδα ήταν μεγαλύτερo για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Στα τρόφιμα η Ελλάδα ξεπερνάει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό δεν είναι απόρροια της πληθωριστικής κρίσης που ξέσπασε μετά το 2021, αλλά μια κατάσταση που καταγράφεται ήδη από το 2019. Ο σχετικός δείκτης του 2019 έδειχνε ότι οι τιμές στην Ελλάδα έφταναν στο 103,3% του ευρωπαϊκού μέσου, επίπεδο στο οποίο παραμένει και σήμερα (σ.σ. τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat αφορούν το 2023). Το καλάθι των ειδών διατροφής και μη αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα εμφανίζεται ακριβότερο από το αντίστοιχο της Γερμανίας, της Πορτογαλίας, της Ισπανίας και της Ιταλίας και συνολικά φέρνει τη χώρα στη 17η θέση της κατάταξης.

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται σε μια από τις 6 ακριβότερες χώρες της Ευρώπης στο καλάθι των επικοινωνιών, με τις τιμές να φτάνουν στο 142,5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Μόνο η Ελβετία, η Νορβηγία, το Βέλγιο, η Ισλανδία και το Λουξεμβούργο καταλαμβάνουν υψηλότερες θέσεις. Συγκριτικά με το 2019 καταγράφεται… πρόοδος, καθώς η Ελλάδα είχε βρεθεί προ 5ετίας στο 174,9% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και στην 3η υψηλότερη θέση της Ε.Ε. Η πρόοδος αποδίδεται στο γεγονός ότι εν μέσω πληθωριστικής κρίσης οι τιμές στις επικοινωνίες δεν έχουν αυξηθεί.

Χαμηλή θέση στην κατάταξη καταλαμβάνει η Ελλάδα στη δαπάνη εκπαίδευσης με ποσοστό 61,5% του μέσου όρου. Βέβαια, οι συγκεκριμένες δαπάνες στην Ελλάδα έχουν την «ιδιαιτερότητα» των αυξημένων μαύρων συναλλαγών, οι οποίες επηρεάζουν ξεκάθαρα τις τιμοληψίες, άρα και τις συγκρίσεις. Στα αλκοολούχα ποτά και στα καπνικά προϊόντα οι τιμές κινούνται ακριβώς στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (99,2%), ενώ το ίδιο ισχύει και για τα είδη ένδυσης και υπόδησης (97,9%). Στα έπιπλα και στον οικιακό εξοπλισμό η Ελλάδα κινείται στο 92,2% του μέσου όρου και στις μεταφορές στο 89,1%.

Στο σύνολο των προϊόντων και των υπηρεσιών, η Ελλάδα βρίσκεται στο 82,9% του ευρωπαϊκού μέσου όρου έναντι 84,8% το 2019. Αυτό το ποσοστό κατατάσσει την Ελλάδα στην 9η θέση από το τέλος. Το 2019 ήμασταν στην 11η θέση.

Δημογραφικό – αγορά εργασίας

Εφιάλτης για την αγορά εργασίας και τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού παραμένει το δημογραφικό πρόβλημα, καθώς σύμφωνα με τις προβλέψεις, το 2100 η Ελλάδα θα είναι μείον 3,7 εκατ. κατοίκους, ενώ όλη η Ευρώπη μειώνεται κατά 150 εκατομμύρια.

• Επιστροφή τμήματος των Ελλήνων που μετανάστευσαν πριν το 2025.
• Επιστροφή τμήματος των αλλοδαπών εκείνων που διέμεναν στην Ελλάδα αλλά μετανάστευσαν πριν το 2025.
• Μείωση των εξόδων την περίοδο 2025-2049 Ελλήνων από τη χώρα μας. Επιστροφή τμήματος των Ελλήνων αυτών.
• Αύξηση εισόδων την επόμενη εικοσιπενταετία αλλοδαπών προερχομένων από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μείωση εξόδων την ίδια περίοδο από τη χώρα μας τμήματος των αλλοδαπών αυτών.
• Αύξηση εισόδων το 2025-2049 αλλοδαπών προερχομένων από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες του πλανήτη. Μείωση εξόδων την ίδια περίοδο τμήματος των αλλοδαπών αυτών.

Σταθερή γήρανση και αύξηση προσδόκιμου

Η θετική μεταβολή των αλλοδαπών, που κάλυψαν το 15% των γεννήσεων στη χώρα κατά την τελευταία 20αετία, δεν έχει αποτρέψει τη συνολική μείωσή τους. Έτσι, από το 1980 και μετά, διαπιστώνεται σταθερή μείωση των γεννήσεων, με συνέπεια αρχικά να υποχωρήσει ο πληθυσμός των νέων (0-19 ετών) και εν συνεχεία, οι υπόλοιπες κατηγορίες πιο αναπαραγωγικής ηλικίας (20 – 44 και 45 – 64 ετών). Ως αποτέλεσμα αυτής της συνεχόμενης προβληματικής λειτουργίας, η μοναδική ηλικιακή ομάδα που καταγράφει αύξηση είναι η άνω των 65 ετών. Έτσι, φέτος αναμένεται το 24% του πληθυσμού της χώρας να τοποθετείται σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει στο 1/3 του πληθυσμού έως το 2050.

Σε αυτό το μοντέλο δημογραφικής γήρανσης, καθοριστικής σημασίας είναι και το όσους είναι άνω των 65 ετών, από το 1950 και μετά. Η εκτίμηση που υπάρχει είναι πως το προσδόκιμο ζωής, αν και με επιβράδυνση του αρχικού ρυθμού, θα συνεχίσει να αυξάνεται έως το 2050, που θεωρείται κρίσιμο όριο.

Λούφα και Παραλλαγή

Γελάσαμε αρκετά με τα παρακάτω που διαβάσαμε στο Βηματοδότη. Την εμβληματική ατάκα από την ταινία που Νίκου Περάκη «Λούφα και παραλλαγή», όταν ο στρατιώτης Μπαλούρδος αιτήθηκε αγροτική άδεια με την αιτιολογία «ο πατέρας μου έχει ζώα» και ο αξιωματικός του απάντησε «το βλέπω», θυμήθηκα ακούγοντας τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια να περιγράφει τη σχέση που έχουν οι αριθμοί των υπηρετούντων στις Ενοπλες Δυνάμεις κτηνιάτρων με εκείνους των ζώων που καλούνται να περιθάλψουν.

«Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις διαθέτουν 549 σκυλιά, 6 άλογα και 10 γεράκια» μας πληροφόρησε ο υπουργός, για να προσθέσει: «Προς εξυπηρέτησή τους έχουμε 158 κτηνιάτρους, 183% πάνω από την προβλεπόμενη οργανική σύνθεση». Με άλλα λόγια, όπως ο ίδιος υπολόγισε, «πρέπει να είναι 20-30 κτηνίατροι ανά άλογο». Αν πιστέψουμε τις περιγραφές του κ. Δένδια, η υπεραριθμία των υπηρετούντων στο Στράτευμα δεν περιορίζεται τους κτηνιάτρους, καθώς στους φαρμακοποιούς η πλήρωση των θέσεων είναι στο 122%, ενώ στους ψυχολόγους φθάνει στο… 174%.

«Λούφα και παραλλαγή»

Ο υπουργός Αμυνας παραδέχθηκε ότι το φαινόμενο της «λούφας και της παραλλαγής» είναι εκτεταμένο στις υγειονομικές υπηρεσίες των ΕΔ και από καιρό γνωστό στην κυβέρνηση. Αποκάλυψε, μάλιστα, ότι ο προκάτοχός του Νίκος Παναγιωτόπουλος τού είχε παραδώσει σχετικό φάκελο, στον οποίο μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι στις διοικητικές υπηρεσίες των επιτελείων είναι τοποθετημένοι 82 γιατροί, οι οποίοι λείπουν από τα υποστελεχωμένα στρατιωτικά νοσοκομεία.

Τώρα που ο κ. Δένδιας ετοιμάζει – μετά από δύο χρόνια παραμονής στο «Πεντάγωνο» – αλλαγές, είμαι περίεργος τι θα κάνει με όλους και κυρίως με τους τόσο πολλούς κτηνιάτρους: θα… επιστρατεύσει ζώα, όπως σχεδίαζε να κάνει ο Νότης Μηταράκης όταν εξήγγειλε την έφιππη αστυνομία, ή θα τους αποστρατεύσει; Και αν τους διώξει, τι θα γίνει άραγε με τα γεράκια;