00:01 - 15/10/25

Ακίνητα

Προβληματισμός έχει αρχίσει να παρατηρείται σε μερίδα ειδικών της αγοράς ακινήτων αναφορικά με το ενδεχόμενο μιας επικείμενης διόρθωσης των τιμών πώλησης κατοικιών, κυρίως λόγω της διαμόρφωσης συνθηκών μειωμένης ζήτησης. Παρότι, μέχρι σήμερα, το ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης παραμένει ελλειμματικό, κάτι που άλλωστε εξηγεί και τις συνεχείς αυξήσεις των αξιών, φαίνεται πως η αγορά οδεύει ολοταχώς προς μια σταθεροποίηση.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, αυτό έχει αρχίσει να αποκαλύπτεται ήδη από την πορεία των μεταβιβάσεων, καθώς τα έσοδα του φόρου μεταβίβασης από μεταβιβάσεις ακινήτων σημείωσαν πτώση κατά 4,1% σε 303,5 εκατ. ευρώ το φετινό επτάμηνο (Ιανουάριος – Ιούλιος), σε σχέση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα. Μάλιστα, κατά το πρώτο τετράμηνο του 2025 η πτώση είχε φθάσει στο 17%, αλλά το επόμενο τρίμηνο σημειώθηκε ανάκαμψη των συναλλαγών, ως αποτέλεσμα και της σημαντικής συνεισφοράς του προγράμματος «Σπίτι μου». Μάλιστα, στην αγορά αναφέρουν ότι χωρίς την επίδραση του προγράμματος στη ζήτηση, το πιθανότερο είναι σήμερα οι τιμές ήδη να είχαν σταθεροποιηθεί και ενδεχομένως να καταγράφονταν και κάποιες ήπιες διορθώσεις σε περιοχές χαμηλότερης ζήτησης.

Ακόμη κι έτσι, βέβαια, το γεγονός ότι η φετινή τάση των φορολογικών εσόδων από τις μεταβιβάσεις είναι πτωτική είναι μια σημαντική εξέλιξη, ιδίως λαμβάνοντας υπόψη τις αυξήσεις τιμών που έχουν μεσολαβήσει. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το φετινό δεύτερο τρίμηνο ολοκληρώθηκε με ετήσια αύξηση των τιμών πώλησης κατοικιών κατά 7,3% πανελλαδικά (από 7% το πρώτο τρίμηνο), ενώ στην Αττική η άνοδος των τιμών ανήλθε σε 5,9% (από 5,2% το πρώτο τρίμηνο) και στη Θεσσαλονίκη σε 9,9%. Παρότι λοιπόν οι αξίες είναι υψηλότερες (και οι ζητούμενες τιμές ακόμη πιο υψηλές), τα έσοδα από τις μεταβιβάσεις κινούνται πτωτικά, κάτι που σημαίνει ότι οι πράξεις αγοραπωλησίας είναι λιγότερες σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Αυτή η «κόπωση» αφορά τόσο τους εγχώριους αγοραστές όσο κι εκείνους από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα, στο 4ο Βαρόμετρο της Αγοράς Ακινήτων, που παρουσιάστηκε τον Ιούνιο από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, προέκυψε το συμπέρασμα ότι έχει μειωθεί ο αριθμός των πραγματικών αγοραστών, ενώ και αυτοί έχουν πλέον λιγότερα διαθέσιμα χρήματα για την απόκτηση κατοικίας. Ειδικότερα, μεταξύ εκείνων που δηλώνουν ότι ενδιαφέρονται να αγοράσουν ακίνητο (23% του συνόλου του δείγματος της μελέτης), μόλις το 22% σχεδιάζει να προβεί σε μια τέτοια κίνηση άμεσα ή εντός του επόμενου 12μήνου. Το αντίστοιχο ποσοστό πριν από έξι μήνες (στο τέλος του 2024) ήταν 34%. Επομένως παρατηρείται μείωση στον αριθμό των πραγματικών αγοραστών, κάτι που εξηγείται, εν πολλοίς, από τις υψηλές τιμές και τη μειωμένη αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών. Την ίδια στιγμή, ενώ πριν από έξι μήνες το 30% ανέφερε ότι το διαθέσιμο ποσό που έχει για αγορά ακινήτου είναι από 100.000 έως 150.000 ευρώ, τώρα το ίδιο ποσό διαθέτει το 24% των ενδιαφερόμενων αγοραστών. Ταυτόχρονα, ενώ πριν από έξι μήνες το 27% διέθετε 50.000 έως 100.000 ευρώ προς αγορά, τώρα το ποσοστό αυτής της κατηγορίας ανέβηκε στο 36%.

Εν τω μεταξύ, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης εξακολουθούν να «βαραίνουν» την οικονομία και φυσικά και την αγορά ακινήτων. Για παράδειγμα υπολογίζεται ότι πάνω από το 50% των ενεργών ΑΦΜ της χώρας, ή 2,7 εκατ. επί συνόλου 5 εκατ. αριθμών, έχουν οφειλές προς τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers).

Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ σημαντικό ποσοστό νοικοκυριών είναι επί της ουσίας μη χρηματοδοτήσιμο, δηλαδή δεν μπορεί να λάβει τραπεζική χρηματοδότηση για την απόκτηση κατοικίας, παρότι τα πιστοληπτικά κριτήρια έχουν υποχωρήσει και οι τράπεζες επιθυμούν να αυξήσουν τις νέες χορηγήσεις τους.

Την ίδια στιγμή, η ζήτηση από το εξωτερικό, παρότι εξακολουθεί να είναι υψηλή, έχει επίσης αρχίσει να αποκλιμακώνεται, κυρίως λόγω των αλλαγών στο πρόγραμμα «χρυσή βίζα» και της απαγόρευσης λειτουργίας νέων καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης στο κέντρο της Αθήνας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, οι εισροές nd κεφαλαίων κατά το φετινό πρώτο εξάμηνο ανήλθαν σε 938,3 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας ετήσια πτώση κατά 17,6%. Επομένως περιορίζεται η διαθέσιμη ρευστότητα στην αγορά ακινήτων, καθώς πολλοί από τους πωλητές κατοικιών σε ξένους συνήθιζαν να επανεπενδύουν αυτά τα κεφάλαια στην αγορά κατοικίας.

Ακίνητα

Τα ακίνητα συνεχίζουν να αποτελούν τη βασική επενδυτική προτίμηση των ελληνικών νοικοκυριών, καλύπτοντας περίπου το 70% της συνολικής τους περιουσίας, με εκτιμώμενη αξία γύρω στα 500-600 δισ. ευρώ. Το ποσοστό αυτό είναι το υψηλότερο στην Ευρωζώνη, όπου οι πολίτες επενδύουν κατά μέσο όρο το 45% των κεφαλαίων τους σε ακίνητα, προτιμώντας παράλληλα συνταξιοδοτικά προγράμματα, χρηματοοικονομικά προϊόντα και ομόλογα, στα οποία αντιστοιχεί περίπου το 37% των περιουσιακών τους στοιχείων.

Στην Ελλάδα, η δεύτερη δημοφιλέστερη επιλογή επένδυσης είναι οι τραπεζικές καταθέσεις, που φτάνουν το 20% της συνολικής περιουσίας (περίπου 150 δισ. ευρώ τον Αύγουστο του 2025), έναντι 15% κατά μέσο όρο στην Ευρωζώνη. Οι τοποθετήσεις σε συνταξιοδοτικά προγράμματα περιορίζονται μόλις στο 5% (έναντι 25% στην Ευρωζώνη), ενώ τα χρηματοοικονομικά προϊόντα καλύπτουν επίσης μόνο το 5% των περιουσιακών στοιχείων, έναντι 12% στην Ευρωζώνη.

Ακόμη και σε χώρες με υψηλή συμμετοχή σε ακίνητα, όπως η Ιταλία, το 20% των κεφαλαίων των πολιτών κατευθύνεται σε συνταξιοδοτικά και χρηματοοικονομικά προϊόντα. Στη Γερμανία και τη Γαλλία, τα αντίστοιχα ποσοστά φτάνουν το 45%-50%.

Συντηρητισμός και χαμηλή χρηματοοικονομική συμμετοχή

Ο «συντηρητισμός» των Ελλήνων εκδηλώνεται επίσης στις καταθέσεις: πάνω από το 60% των χρηματοοικονομικών τους πόρων διατηρείται σε μετρητά, ποσοστό υψηλότερο στην Ευρωζώνη, παρά τα χαμηλά επιτόκια καταθέσεων. Η κατοχή επενδυτικών προϊόντων παραμένει περιορισμένη: το 8% των ενηλίκων κατέχει μετοχές, το 5% επενδυτικό λογαριασμό, μόλις το 2% αμοιβαία κεφάλαια, ενώ μικρά ποσοστά διαθέτουν ομόλογα ή έντοκα γραμμάτια του ελληνικού Δημοσίου.

Αυτή η εικόνα τοποθετεί την Ελλάδα σε χαμηλή θέση στην ευρωπαϊκή αγορά υπό διαχείριση κεφαλαίων — στη 16η θέση μεταξύ 21 χωρών — με μόλις 22 δισ. ευρώ υπό διαχείριση, έναντι 44 δισ. ευρώ στην Πορτογαλία, 506 δισ. στην Ισπανία, 1,5 τρισ. στην Ιταλία και 4,8 τρισ. ευρώ στη Γαλλία.

Χαμηλός χρηματοοικονομικός εγγραμματισμός

Στελέχη της αγοράς αποδίδουν τη χαμηλή συμμετοχή σε επενδυτικά προϊόντα στον περιορισμένο χρηματοοικονομικό εγγραμματισμό. Το 44% των ενηλίκων δηλώνει ότι δεν γνωρίζει πώς να αποταμιεύει ή να επενδύει μακροπρόθεσμα, ενώ λιγότεροι από τους μισούς κατανοούν την έννοια της διαφοροποίησης του κινδύνου. Επιπλέον, η στάση βραχυπρόθεσμου ορίζοντα είναι συχνή: 55% πιστεύουν ότι τα χρήματα υπάρχουν για να ξοδεύονται, 37% ζουν για το σήμερα, και 29% προτιμούν να ξοδεύουν αντί να αποταμιεύουν.

Ακίνητα vs χρηματοοικονομικά μέσα

Η αξία των ακινήτων ενισχύεται από την πρόσφατη άνοδο των τιμών, ωστόσο το υψηλό κόστος καθιστά την αγορά απαγορευτική για πολλούς. Αυτό αναδεικνύει τη σημασία των χρηματοοικονομικών επενδύσεων, ιδιαίτερα για νοικοκυριά με μικρά ή μεσαία εισοδήματα. Επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια, ασφαλιστικά προϊόντα ή συνδυασμούς καταθέσεων και επενδυτικών λογαριασμών απαιτούν μικρότερα ποσά και μπορούν να παρέχουν σταδιακά συμπληρωματικό εισόδημα, ενισχύοντας την αποταμίευση, η οποία παραμένει η χαμηλότερη στην Ευρωζώνη, με πτώση 3,6% το πρώτο τρίμηνο του 2025. 

Εντυπωσιακά νούμερα μιας νέας εποχής  

Με μόλις οκτώ εργαζόμενους στην ευρωπαϊκή της μονάδα, η κινεζική πλατφόρμα online shopping Temu κατάφερε πέρυσι να υπερδιπλασιάσει τα κέρδη προ φόρων της στην Ευρώπη, φτάνοντας κοντά στα 120 εκατ. δολάρια. Τα κέρδη αυτά αυξήθηκαν κατά 171% σε σχέση με τα 44,1 εκατ. δολάρια του 2023, όπως αναφέρει ο Guardian.

Παρά τη σημαντική κερδοφορία, η Temu κατέβαλε μόλις 18 εκατ. δολάρια σε εταιρικό φόρο, εκ των οποίων τα 3 εκατ. δολάρια αφορούν τον συμπληρωματικό φόρο που εισήχθη στο τέλος του 2023 μετά την εφαρμογή του παγκόσμιου ελάχιστου φορολογικού συντελεστή για μεγάλες επιχειρήσεις από την Ε.Ε.

Σύμφωνα με τις λογιστικές καταστάσεις της μητρικής Whaleco Technology, που εδρεύει στην Ιρλανδία, τα έσοδα της Temu στην Ευρώπη αυξήθηκαν στα 1,7 δισ. δολάρια από 758 εκατ. δολάρια το προηγούμενο έτος. Παράλληλα, η πλατφόρμα εξυπηρετεί πλέον περισσότερους από 115 εκατ. πελάτες σε όλη την Ε.Ε., δηλαδή περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της.

Τα στοιχεία αυτά γίνονται γνωστά ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να καταργήσει το «παραθυράκι» που επιτρέπει σε δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ να αποφεύγουν τελωνειακούς δασμούς και ορισμένους ελέγχους. Το 2024 εισήλθαν στην Ε.Ε. 4,6 δισ. δέματα χαμηλής αξίας, δηλαδή περίπου 12 εκατ. δέματα ημερησίως, τρεις φορές περισσότερα σε σχέση με το 2023, εκ των οποίων πάνω από το 91% προήλθε από την Κίνα, όπου η Temu και η Shein παράγουν τα περισσότερα προϊόντα τους.

Οι έλεγχοι εντάθηκαν από τον Ιούλιο του 2025 και οι δασμοί αναμένονται να εφαρμοστούν από το 2028. Παράλληλα, οι ΗΠΑ ήδη κατάργησαν το καλοκαίρι την εξαίρεση «de minimis» για αγαθά αξίας κάτω των 800 δολαρίων, περιορίζοντας την ανάπτυξη των Temu και Shein, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο εξετάζει ανάλογη κίνηση.

Ο Paul Monaghan, CEO του Fair Tax Foundation, εκτιμά ότι η ιρλανδική οντότητα της Temu έχει διευκολύνει πωλήσεις προς Ευρωπαίους καταναλωτές ύψους 10 δισ. δολαρίων, καθώς τα έσοδα της ιρλανδικής εταιρείας περιλαμβάνουν μόνο προμήθειες και αμοιβές από ανεξάρτητους πωλητές στο marketplace της Temu. Σύμφωνα με τον Monaghan, «πρέπει να τεθούν σοβαρά ερωτήματα για το γιατί η Temu εμφανίζει τόσο περιορισμένο οικονομικό και φορολογικό αποτύπωμα στην Ευρώπη, παρά τις τεράστιες πωλήσεις της», προσθέτοντας ότι η δομή των εταιρειών της φαίνεται να έχει σχεδιαστεί ώστε να αφήνει ελάχιστα ή καθόλου φορολογικά οφέλη στην Ε.Ε.

Από την πλευρά της, η Temu υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητές της στην Ιρλανδία είναι «πραγματικές εταιρείες με πραγματικούς εργαζόμενους» και ότι ο αριθμός προσωπικού δεν αντικατοπτρίζει την πλήρη παρουσία της. Η εταιρεία τονίζει ότι η δομή της δεν έχει σχεδιαστεί για φοροαποφυγή και ότι έχει ήδη καταβάλει δισεκατομμύρια ευρώ σε φόρους σε διάφορες ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες, ποσό που θα αυξάνεται καθώς ωριμάζουν οι δραστηριότητές της. Το αναφερόμενο ποσό φόρου αφορά μόνο μία νομική οντότητα και δεν περιλαμβάνει δασμούς, ΦΠΑ και άλλους φόρους.

Κλιματική κρίση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει πως δεν έχει περιθώριο χαλάρωσης στους στόχους της για το κλίμα και τη βιωσιμότητα, καθώς νέα στοιχεία αποκαλύπτουν το τεράστιο οικονομικό κόστος που επιφέρουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην ήπειρο.

Σύμφωνα με νέα έκθεση της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (ΕΟΠ), οι οικονομικές απώλειες που προκαλούνται από φαινόμενα όπως καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασίες αυξάνονται δραματικά. Η ΕΟΠ εκτιμά ότι η επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων θα μπορούσε να μειώσει το ΑΕΠ της ΕΕ έως και κατά 7% μέχρι το τέλος του αιώνα, με συνολικές ζημίες 2,4 τρισεκατομμυρίων ευρώ την περίοδο 2031–2050, εφόσον η άνοδος της θερμοκρασίας υπερβεί τους 1,5°C.

Το οικονομικό αποτύπωμα των ακραίων καιρικών φαινομένων στην Ευρώπη

Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι ετήσιες απώλειες λόγω καιρικών και κλιματικών ακραίων καταστάσεων στην ΕΕ ανέρχονταν σε περίπου 8,5 δισ. ευρώ τη δεκαετία του 1980.

Τη δεκαετία του 1990 αυξήθηκαν στα 14 δισ. ευρώ, ενώ την περίοδο 2010–2019 ανήλθαν στα 17,8 δισ. ευρώ.

Από το 2020 έως το 2023, όμως, το ετήσιο κόστος εκτινάχθηκε στα 44,5 δισ. ευρώ, καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο όλων των εποχών — σχεδόν 2,5 φορές υψηλότερο από την προηγούμενη δεκαετία.

Οι μεγαλύτερες απώλειες συνδέονται με τις πλημμύρες του 2021 σε Βέλγιο, Γερμανία και Ολλανδία, οι οποίες προκάλεσαν ζημίες άνω των 40 δισ. ευρώ, ενώ οι πλημμύρες του 2023 στη Σλοβενία αντιστοιχούσαν στο 16% του ΑΕΠ της χώρας.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι οι περιοχές της νότιας Ευρώπης, οι παράκτιες ζώνες χαμηλού υψομέτρου και οι απομονωμένες περιοχές παραμένουν τα πιο ευάλωτα σημεία του χάρτη.

Κάλεσμα για επιτάχυνση των κλιματικών πολιτικών

Η Teresa Ribera, εκτελεστική αντιπρόεδρος της ΕΟΠ για τη δίκαιη και ανταγωνιστική πράσινη μετάβαση, τόνισε πως τα ευρήματα αποτελούν «σκληρή υπενθύμιση» ότι η Ευρώπη πρέπει όχι μόνο να διατηρήσει αλλά να επιταχύνει την πορεία της προς την κλιματική ουδετερότητα.

«Τα πρόσφατα ακραία φαινόμενα αποδεικνύουν πόσο ευάλωτη είναι η ευημερία μας όταν η φύση υποβαθμίζεται και οι επιπτώσεις του κλίματος εντείνονται», δήλωσε, προσθέτοντας πως «η προστασία της φύσης δεν είναι δαπάνη, αλλά επένδυση στην ανταγωνιστικότητα, την ανθεκτικότητα και την ευημερία των πολιτών».

Προβλέψεις για περαιτέρω αύξηση του κόστους έως το 2029

Οι αναλυτές της ΕΟΠ προειδοποιούν ότι, χωρίς άμεση δράση, οι ζημίες από τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα συνεχίσουν να αυξάνονται, αγγίζοντας 126 δισ. ευρώ έως το 2029.

Παράλληλη μελέτη του Πανεπιστημίου του Μάνχαϊμ, σε συνεργασία με οικονομολόγους της ΕΚΤ, κατέγραψε ότι το ένα τέταρτο των περιφερειών της ΕΕ επλήγη φέτος από φαινόμενα όπως καύσωνες, πλημμύρες και ξηρασίες. Οι οικονομικές απώλειες για το 2024 υπολογίζονται σε 43 δισ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 0,26% του ΑΕΠ της ΕΕ.

Ο επικεφαλής της μελέτης, Δρ Sehrish Usman, εξήγησε ότι το «πραγματικό κόστος» αυτών των φαινομένων «αναδύεται σταδιακά», επηρεάζοντας τις ζωές των πολιτών και την οικονομική δραστηριότητα μέσω ενός «ευρέος φάσματος καναλιών» που υπερβαίνουν τις αρχικές φυσικές ζημίες.

Οι πιο πληγείσες χώρες: Ιταλία και Γαλλία

Οι μεσογειακές οικονομίες δέχονται το μεγαλύτερο πλήγμα, λόγω της αυξημένης συχνότητας ξηρασιών και ακραίων θερμοκρασιών.

Η Ιταλία αναμένεται να καταγράψει απώλειες άνω των 11 δισ. ευρώ το 2025, οι οποίες ενδέχεται να φτάσουν τα 34,2 δισ. ευρώ έως το 2029.

Η Γαλλία ακολουθεί με απώλειες 10,1 δισ. ευρώ το 2025 και 33,9 δισ. ευρώ στο τέλος της δεκαετίας.