Στο θέμα της κατοικίας, τα δεδομένα επιβεβαιώνουν μια τάση που ενισχύεται τα τελευταία χρόνια: σχεδόν οι μισοί νέοι εξακολουθούν να μένουν με τους γονείς τους, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό συγκατοικεί με σύντροφο ή φίλους. Η παραμονή στο πατρικό σπίτι λειτουργεί για πολλούς ως αναγκαστική λύση, καθώς το εισόδημά τους δεν αρκεί για να διατηρήσουν δικό τους νοικοκυριό. Ένας στους τρεις δηλώνει ότι δεν καλύπτει ποτέ ούτε τις βασικές ανάγκες του με τον μισθό του, ενώ για άλλους τέσσερις στους δέκα τα χρήματα επαρκούν μόνο μερικές φορές. Από την άλλη πλευρά, η συγκατοίκηση βολεύει συχνά και τις δύο πλευρές, αλλά καθυστερεί την ανεξαρτητοποίηση των νέων — κάτι που αναγνωρίζουν και οι ίδιοι, αλλά και οι γονείς τους.

Τα οικονομικά αδιέξοδα, οι περιορισμένες προοπτικές και η αίσθηση στασιμότητας οδηγούν πολλούς να σκέφτονται τη μετακίνηση στο εξωτερικό. Σχεδόν ένας στους δύο δηλώνει ότι θα τον ενδιέφερε να εργαστεί σε άλλη χώρα, όχι απαραίτητα επειδή έχει ήδη αποφασίσει να φύγει, αλλά επειδή δεν βλέπει ουσιαστικό ορίζοντα βελτίωσης στην Ελλάδα. Η αντίληψη ότι το εξωτερικό προσφέρει καλύτερους μισθούς, πιο προβλέψιμο περιβάλλον και πραγματικές ευκαιρίες ανέλιξης είναι έντονα παρούσα, ιδιαίτερα σε ειδικότητες για τις οποίες υπάρχει υψηλή ζήτηση σε κεντρικές ευρωπαϊκές χώρες. Το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό, όμως στη χώρα μας εμφανίζεται με πολύ μεγαλύτερη ένταση.

Η καθημερινότητά των νέων εργαζομένων αποτυπώνεται επίσης μέσα από τον τρόπο που ισορροπούν (ή δεν ισορροπούν) εργασία και προσωπική ζωή. Οι μισοί νιώθουν ότι η δουλειά τους αφήνει ελάχιστο χώρο για τον εαυτό τους και την κοινωνική τους ζωή, ενώ έξι στους δέκα δηλώνουν ότι αυτό επηρεάζει άμεσα τις σχέσεις και την ψυχική τους ευεξία. Το 65% θεωρεί ότι δεν είναι ρεαλιστικό να δημιουργήσουν οικογένεια υπό αυτές τις συνθήκες. Η οικονομική αδυναμία είναι μια σαφής αιτία, αλλά όχι η μοναδική: οι προσδοκίες και ο τρόπος ζωής της νέας γενιάς έχουν επίσης αλλάξει, με πολλούς να θεωρούν ότι η απόκτηση παιδιών απαιτεί πόρους, χρόνο και σταθερότητα που δεν διαθέτουν.

Παρά τις δυσκολίες, οι νέοι δείχνουν ότι δεν αντιμετωπίζουν τη δουλειά μόνο ως μέσο επιβίωσης. Θέλουν νόημα, δημιουργικότητα και ρόλους που ανταποκρίνονται στις αξίες τους. Το 73% δηλώνει ότι η εργασία πρέπει να έχει σκοπό πέρα από τον μισθό, ενώ σχεδόν ένας στους δύο νιώθει ότι η προσπάθεια και η δημιουργικότητά του δεν αναγνωρίζονται. Η ψυχική υγεία εμφανίζεται ως σημαντικότερη από την οικονομική ασφάλεια για το 69% των συμμετεχόντων, κάτι που εξηγεί γιατί πολλοί δηλώνουν διατεθειμένοι να αλλάξουν εργασία ακόμη και με μειωμένο εισόδημα, αν αυτό τους επιτρέπει να διατηρούν την ισορροπία τους.

Την ίδια στιγμή κυριαρχεί μια έντονη αίσθηση ότι η προηγούμενη γενιά βίωσε καλύτερες εποχές. Το 73% πιστεύει ότι οι γονείς τους είχαν σαφώς ευνοϊκότερες εργασιακές και κοινωνικές συνθήκες. Η αίσθηση αυτή, ακόμη κι αν δεν μπορεί να συγκριθεί με απόλυτη ακρίβεια, επηρεάζει βαθιά τον τρόπο που βλέπουν το μέλλον τους. Πρόκειται για το ψυχολογικό αποτύπωμα μιας γενιάς που μεγάλωσε μέσα στη δεκαετή κρίση και τώρα, σε μια περίοδο που θα περίμενε να απογειωθεί, συναντά ξανά εμπόδια και ανασφάλεια. Ένα απλό παράδειγμα αρκεί για να αποδώσει το κλίμα: εκεί όπου παλαιότερα κανείς δεν ανησυχούσε για τα βασικά έξοδα ενός νοικοκυριού, σήμερα ακόμη και ο λογαριασμός του ρεύματος αποτελεί πηγή πίεσης για μεγάλο μέρος της νεολαίας.

Μένουμε στην παραπάνω έρευνα και θα κρατήσουμε κυρίως 2 πράγματα. Ειδικά σε μια εποχή που κατά καιρούς συζητάμε για Rebrain Gain κάτι για το οποίο έχουμε πει την άποψη μας. Στο ότι τα οικονομικά αδιέξοδα, οι περιορισμένες προοπτικές και η αίσθηση στασιμότητας οδηγούν πολλούς να σκέφτονται τη μετακίνηση στο εξωτερικό. Σχεδόν ένας στους δύο δηλώνει ότι θα τον ενδιέφερε να εργαστεί σε άλλη χώρα, όχι απαραίτητα επειδή έχει ήδη αποφασίσει να φύγει, αλλά επειδή δεν βλέπει ουσιαστικό ορίζοντα βελτίωσης στην Ελλάδα. Η αντίληψη ότι το εξωτερικό προσφέρει καλύτερους μισθούς, πιο προβλέψιμο περιβάλλον και πραγματικές ευκαιρίες ανέλιξης είναι έντονα παρούσα, ιδιαίτερα σε ειδικότητες για τις οποίες υπάρχει υψηλή ζήτηση σε κεντρικές ευρωπαϊκές χώρες. Το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό, όμως στη χώρα μας εμφανίζεται με πολύ μεγαλύτερη ένταση.

Λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής για την Κλιματική Αλλαγή (COP30) στη Βραζιλία, οι τελευταίες εκθέσεις του ΟΟΣΑ και του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ) δείχνουν ότι οι χώρες απομακρύνονται από τον στόχο μηδενικών εκπομπών ρύπων (net zero) έως το 2050. Οι δύο οργανισμοί επισημαίνουν ότι οι χώρες βρίσκονται κατά 8% πίσω από τους δικούς τους ενδιάμεσους στόχους για το 2030, ενώ οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου έφτασαν σε ιστορικό υψηλό το 2023 (+1,7%).

Η πράσινη μετάβαση επιβραδύνεται, με αυξημένες προβλέψεις για ζήτηση φυσικού αερίου και LNG, ενώ οι δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί δεν επαρκούν για να συγκρατηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη κάτω από τους 2°C. Η Ελλάδα είναι η πιο εκτεθειμένη χώρα της ΕΕ σε καύσωνες, ενώ οι ανισότητες μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων οικονομιών διευρύνονται, καθώς πολλές από τις δεύτερες δυσκολεύονται να εφαρμόσουν πολύπλοκες και δαπανηρές πολιτικές για το κλίμα.

Η έκθεση του ΟΟΣΑ (Climate Action Monitor 2025) καταγράφει ότι οι 38 χώρες-μέλη και 14 εταίροι τους, οι οποίες αντιστοιχούν στο 78% των παγκόσμιων εκπομπών, βρίσκονται 8% πάνω από τα επίπεδα που θα χρειαζόταν να φτάσουν για να εκπληρώσουν τους στόχους τους έως το 2030. Η καθυστέρηση αυτή δεν συνάδει με τον στόχο του net zero έως το 2050, ενώ οι παγκόσμιες εκπομπές αυξήθηκαν συνολικά κατά 3% από το 2015. Ο ΟΟΣΑ καλεί για ενίσχυση των δεσμεύσεων και νέους ενδιάμεσους στόχους έως το 2035.

Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, η παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές θα συνεχίσει να αυξάνεται, αλλά η ζήτηση φυσικού αερίου και LNG θα αυξηθεί σημαντικά, με την παραγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου να προβλέπεται να αυξηθεί κατά 50% έως το 2030.

Η καθυστέρηση στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής ενισχύει τον κίνδυνο ακραίων καιρικών φαινομένων. Οι εκτιμήσεις του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι η μέση παγκόσμια θερμοκρασία μπορεί να διαφέρει έως 6°C ανάλογα με τα σενάρια εκπομπών, υπογραμμίζοντας το κόστος της καθυστέρησης στη δράση.

Η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη, με 79 ημέρες ετησίως επίπονου καύσωνα, συγκριτικά με 67 στην Ιταλία και 65 στην Ισπανία. Η Ινδία, με 267 ημέρες, αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις λόγω του μεγάλου πληθυσμού και του χαμηλού κατά κεφαλήν ΑΕΠ.