"Kουλου-βάχατα"

00:01 - 30/04/24

Δημογραφικό

Έχοντας άπειρες φορές χαρακτηρίσει το δημογραφικό ως ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας και της χώρας συνολικά….  Ενδιαφέρον βρήκαμε το τελευταίο άρθρο των Νέων …. Ως μία ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια της Ελλάδας χαρακτηρίζεται το δημογραφικό, το οποίο βρίσκεται στην πρώτη θέση των μακροχρόνιων απειλών που αντιμετωπίζει η χώρα.

Αποτελείται από αναρίθμητες διαστάσεις που επηρεάζουν τον οικονομικό και κοινωνικό ιστό, ωστόσο, οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι έπειτα από δεκαετίες έντονης κινδυνολογίας και επουσιώδους ρητορικής απουσιάζει η δράση για την ανατροπή των δημογραφικών τάσεων.

Πρόσφατα το ζήτημα επανήλθε στην επικαιρότητα, με αφορμή την ανάρτηση σχετικού δημοσιεύματος στο X (πρώην Τwitter), από τον Ιλον Μασκ. «Η Ελλάδα είναι μια από τις δεκάδες χώρες που βιώνουν πληθυσμιακή κατάρρευση λόγω των χαμηλών ποσοστών γεννήσεων», σχολίασε ο δισεκατομμυριούχος.

Και μπορεί το αρχικό δημοσίευμα που μοιράστηκε με τους ακολούθους του ο Μασκ να αποτελούσε προϊόν ανάμειξης αληθινών δεδομένων με fake news, παρ’ όλα αυτά θίγει ένα υπαρκτό ζήτημα, ζωτικής σημασίας για τη χώρα – που βλέπει τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται και ταυτόχρονα να γερνάει.

Οπως προκύπτει από την εξέλιξη του δημογραφικού και με βάση τις προβλέψεις για το όχι και τόσο μακρινό 2050, η ηλικιακή ομάδα 15-64 ετών, η παραγωγική ομάδα του συνολικού πληθυσμού, δεν θα επαρκεί για την κάλυψη των αναγκών των άνω των 65 ετών.

Επιπλέον, αναλύοντας τις πληθυσμιακές εξελίξεις στη σχετική έκθεση του ΙΟΒΕ για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στις ελληνικές περιφέρειες, φαίνεται ότι από την κρίση χρέους και έπειτα ο μόνιμος πληθυσμός της χώρας συρρικνώνεται ταχύτατα και σταθερά.

Συγκεκριμένα, από το 2010 έως και το 2022 μειώθηκε κατά 5,9% (από περίπου 11,1 εκατομμύρια το 2010 σε 10,5 εκατομμύρια το 2022). Απεναντίας, μεταξύ 2000 και 2010 είχε σημειωθεί πληθυσμιακή αύξηση της τάξης του 3,2%.

Στο πλαίσιο αυτό, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο πληθυσμός της Ελλάδας το 2050 αναμένεται να παρουσιάσει νέα δραματική μείωση κατά 1 εκατομμύριο ανθρώπους, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, όχι μόνο για την κοινωνία, αλλά και για την οικονομία, καθώς η πληθυσμιακή συρρίκνωση θα έχει αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ και στην αγορά εργασίας.

«Η Ελλάδα δεν θα εξαφανιστεί ακόμα»

Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής στο Τμήμα Ιστορίας Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου και δημογράφος Κωνσταντίνος Ζαφείρης, επισημαίνει πως «η Ελλάδα δεν πρόκειται να εξαφανιστεί ακόμα, πρόκειται όμως να έχει σημαντική κάμψη και αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί. Το δημογραφικό μπαίνει κατά καιρούς στην κουβέντα χωρίς να έχει γίνει ένας ουσιαστικός εθνικός διάλογος, χωρίς να έχουν κληθεί οι κοινωνικοί εταίροι σε αυτόν τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, χωρίς να έχουμε δει ένα σχέδιο δράσης. Πρέπει οπωσδήποτε να διαβουλευτούμε μεταξύ μας και να αναπτύξουμε τις κατάλληλες πολιτικές, ώστε να λύσουμε ένα πρόβλημα που είναι απαραίτητο να λυθεί. Είναι ένα ζήτημα εθνικής συνεννόησης».

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Δημοκρίτειου, το βασικό πρόβλημα της Ελλάδας είναι η χαμηλή γονιμότητα. «Δυστυχώς για εμάς, αυτό το πρόβλημα ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1980. Δηλαδή είναι πάρα πολλά τα χρόνια στα οποία βρισκόμαστε σε χαμηλή γονιμότητα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι έχει μειωθεί ο αριθμός των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία.

Ετσι, το πρόβλημα γίνεται πιο δύσκολο, γιατί ακόμη και αν αυξήσεις τη γονιμότητα αυτό θα πρέπει να έχει διάρκεια σε βάθος χρόνου. Δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για τη λύση του δημογραφικού και της χαμηλής γονιμότητας».

Στήριξη στα νέα ζευγάρια

Πώς, όμως, αντιστρέφεται σήμερα η παγιωμένη κατάσταση; Θα πρέπει να υπάρξουν πολιτικές που να ωφελούν τα νέα ζευγάρια ώστε να κάνουν περισσότερα παιδιά, απαντά ο Κωνσταντίνος Ζαφείρης, επισημαίνοντας ότι το δημογραφικό δεν είναι ζήτημα… επιδοματικής πολιτικής.

«Τα επιδόματα πρέπει να υπάρχουν και πρέπει να αυξηθούν, αλλά δεν αποτελούν κίνητρο για να κάνεις ένα παιδί για να κάνεις μια οικογένεια. Αποτελούν μία αναγκαία και ικανή συνθήκη για να υπάρξει οικογένεια, γιατί σε συνθήκες κρίσης και χωρίς στήριξη δεν γίνεται να υπάρχει».

Κατά τον ίδιο, χωρίς κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη είναι σχεδόν αδύνατον να λυθεί το δημογραφικό. «Ας δούμε τις συνθήκες ζωής των νέων. Εάν εργάζονται, αμείβονται με μικρούς μισθούς, έχουν πρόβλημα συντήρησης της οικογένειάς τους, χωρίς να έχουν παιδιά. Αρα, ένα πράγμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η υψηλή ανεργία των νέων και οι χαμηλές αμοιβές τους», εξηγεί.

Αναφερόμενος στα ευρήματα πρόσφατης ανάλυσης, ο δημογράφος αναφέρει πως η γονιμότητα στην Ελλάδα φαίνεται σήμερα να εξαρτάται από τις ηλικίες των 27 έως 31 ετών. «Εκεί, λοιπόν, μπορούμε να παρέμβουμε ακόμη περισσότερο, μπορούμε να βοηθήσουμε τα ζευγάρια να κάνουν περισσότερα πράγματα. Αλλά, προσοχή, το πρόβλημα δεν πρόκειται να λυθεί αν δεν δούμε το κοινωνικό κράτος ή το κόστος ανατροφής των παιδιών», διευκρινίζει.

Μάλιστα, συνεχίζει, ενδεικτικό της κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα είναι το γεγονός ότι «ακόμη και αν είχαμε ένα μαγικό ραβδάκι και με έναν τρόπο μαγικό λύναμε το δημογραφικό αύριο και οι γυναίκες έκαναν πάρα πολλά παιδιά, το δημογραφικό πρόβλημα της Ελλάδας θα λυνόταν ουσιαστικά σε 20 χρόνια».

Η περιφέρεια αργοπεθαίνει

Με φόντο τα στοιχεία που δείχνουν ότι η ηπειρωτική Ελλάδα παρουσιάζει τα υψηλότερα ποσοστά μείωσης πληθυσμού, με τη Δυτική Μακεδονία να συρρικνώνεται κατά 11,34% την τελευταία 12ετία και την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη κατά 8,08%, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο αναμένεται να λειτουργήσει ένα νέο εργαλείο-πιλότο για την αντιμετώπιση του μείζονος θέματος, ώστε να υπάρξει συντονισμένη καταγραφή των δεδομένων και ακολούθως να προκρίνονται λύσεις σε συνεργασία με την Πολιτεία.

Συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί Δημογραφικό Παρατηρητήριο, αντικείμενο του οποίου, μεταξύ άλλων, θα αποτελεί η καταγραφή και ο έλεγχος του πληθυσμού της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, σε αστικές και αγροτικές περιοχές. Παράλληλα, θα προτείνει πολιτικές για την αντιμετώπιση της συρρίκνωσης του πληθυσμού και την ενίσχυση προσπαθειών που θα βάλουν φρένο στην ερήμωση της περιφέρειας.

Αθάνατη Ελλάδα

«Κέρδη» που θα µπορούσαν να ξεπεράσουν ακόµη και τη µέση κρατική χρηµατοδότηση για την πληρωµή των συντάξεων για έναν ολόκληρο χρόνο και να αγγίξουν τα 18,5 δισ. ευρώ, θα µπορούσαν να επιτύχουν τα ασφαλιστικά ταµεία και ο διάδοχός τους, ΕΦΚΑ, εάν επένδυαν το σύνολο των κεφαλαίων τους, το 2002, στα δύο αµοιβαία κεφάλαια της ΑΕ∆ΑΚ του ΙΚΑ.

Όπως σημειώνει ρεπορτάζ της Καθημερινής, το τεράστιο έλλειµµα στην αποτελεσµατική, επαγγελµατική διαχείριση, παρότι το θεσµικό πλαίσιο υπήρχε, έστω και µε καθυστέρηση, καταγράφει στο βιβλίο του «Το Οικοσύστηµα της Επαγγελµατικής Ασφάλισης στην Ελλάδα» ο οικονοµολόγος, διδάκτωρ του ΕΚΠΑ και πρόεδρος της Ελληνικής Ενωσης Ταµείων Επαγγελµατικής Ασφάλισης (ΕΛΕΤΕΑ) και του ΤΕΑ του υπουργείου Οικονοµικών (ΤΕΑ-ΥΠΟΙΚ) Χρήστος Νούνης. Απαντώντας στο υποθετικό σενάριο «Τι θα συνέβαινε εάν το σύνολο των κεφαλαίων των Ταµείων του 2002 επενδυόταν µέσω της ΑΕ∆ΑΚ των Ασφαλιστικών Οργανισµών και δη στα δύο αµοιβαία κεφάλαια Οµολογιακό Εσωτερικού και Μεικτό Εσωτερικού», καταλήγει στο συµπέρασµα ότι τα Ταµεία «έχασαν» υπεραξίες 18,6 δισ. ευρώ και µαζί έχασαν έδαφος που δεν µπορεί να καλυφθεί πλήρως, καθώς ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω για να διορθωθούν τα σφάλµατα, οι κακές πρακτικές, η διαχρονική αδράνεια και η ανορθολογική στρατηγική διαχείρισης των διαθεσίµων των ασφαλιστικών ταµείων. Μπορούν όµως, επισηµαίνει ο κ. Νούνης, τα διδάγµατα του παρελθόντος να αποτελέσουν οδηγό για τον εντοπισµό των βέλτιστων πρακτικών και την αποφυγή καταστροφικών επιλογών.

Οπως αναλύεται στο βιβλίο, τα δύο Αµοιβαία Κεφάλαια που διαχειριζόταν η ΑΕ∆ΑΚ του ΙΚΑ, το Οµολογιακό Εσωτερικού και το Μεικτό Εσωτερικού, για όλη την περίοδο των τελευταίων 21 ετών, και δη από το 2002 έως και 31/12/2023 κατέγραψαν σωρευτικές αποδόσεις της τάξης του 102%. Συγκεκριµένα, το Οµολογιακό Α/Κ για την περίοδο 20022023 είχε απόδοση 8,2%, αυξάνοντας τα αρχικά επενδεδυµένα κεφάλαια των 338 εκατ. ευρώ σε 366 εκατ. ευρώ, παρά τη σηµαντική αρνητική επίδραση του «κουρέµατος» του ελληνικού χρέους το 2012. Αντίστοιχα, το Μεικτό Α/Κ πέτυχε αξιοσηµείωτη υπερβάλλουσα απόδοση της τάξης του 180%, αυξάνοντας τα αρχικά του κεφάλαια, από 405 εκατ. ευρώ το 2002, σε 960 εκατ. ευρώ το 2023. Ετσι, συνολικά, τα δύο Αµοιβαία Κεφάλαια διπλασίασαν την ονοµαστική αξία του χαρτοφυλακίου τους, από τα 743 εκατ. ευρώ σε 1,5 δισ. ευρώ, πετυχαίνοντας µεσοσταθµική ετήσια απόδοση της τάξης του 4,36%.

Με δεδοµένο ότι η περιουσία των φορέων κοινωνικής ασφάλισης το 2002 προσέγγισε το 11,2% του ελληνικού ΑΕΠ –σύµφωνα µε τα στοιχεία του κοινωνικού προϋπολογισµού– τα αποθεµατικά τους σε ονοµαστικές τιµές άγγιζαν τα 18,10 δισ. ευρώ (µε το ελληνικό ΑΕΠ να εκτιµάται στα 162,08 δισ. ευρώ). Στο υποθετικό λοιπόν ερώτηµα τι θα γινόταν εάν το σύνολό τους τοποθετούνταν και επενδύονταν στο χαρτοφυλάκιο της ΑΕ∆ΑΚ των ασφαλιστικών οργανισµών, για 21 χρόνια, θα κατέγραφαν σωρευτική απόδοση 102%. Ετσι, στο τέλος του 2023 το κεφάλαιο του ΕΦΚΑ που είναι ο καθολικός διάδοχος των ασφαλιστικών ταµείων, θα ήταν 36,56 δισ. ευρώ και θα κατέγραφε υπεραξία ύψους 18,46 δισ. ευρώ. Σύµφωνα µάλιστα µε τον κ. Νούνη, η υπεραξία αυτή υπερβαίνει και τη µέση ετήσια κρατική επιχορήγηση ύψους 15,68 δισ. ευρώ που καταβλήθηκε από τον κρατικό προϋπολογισµό για την παροχή συντάξεων κατά την περίοδο 2009-2022. Μάλιστα, ο συγγραφέας επισηµαίνει µε έµφαση πως κατά τη διάρκεια της συγκεκριµένης περιόδου, η πραγµατοποιηθείσα επενδυτική απόδοση του χαρτοφυλακίου της ΑΕ∆ΑΚ του ΙΚΑ ενσωµατώνει τη σοβαρή αρνητική επίδραση από το «κούρεµα» του ελληνικού χρέους, την αποµείωση των ελληνικών οµολόγων και τη σηµαντική πτώση της εγχώριας χρηµατιστηριακής αγοράς κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Ο κ. Νούνης ξεκαθαρίζει επίσης ότι το αποτέλεσµα δεν είναι πλήρως αντιπροσωπευτικό, εντούτοις παραµένει ενδεικτικό του µακροχρόνιου οφέλους που θα προέκυπτε από τη δυνητική καθολική εφαρµογή του συστήµατος της κεφαλαιοποίησης στην ενεργό διαχείριση του συνόλου των αποθεµατικών των Ταµείων, και όχι µόνο του 23% των περιουσιακών τους στοιχείων σε κινητές αξίες και ακίνητα, βάσει του υφιστάµενου θεσµικού πλαισίου.

Εάν µάλιστα, η αφετηρία των επενδύσεων ήταν το 2011 και όχι το 2002, τότε τα 31 δισ. ευρώ αποθεµατικά του ΙΚΑ θα µπορούσαν ακόµη και να τριπλασιαστούν, εάν επενδύονταν µέσω της ΑΕ∆ΑΚ του, φθάνοντας τα 102 δισ. ευρώ και επιτυγχάνοντας αποδόσεις της τάξης του +330%. Καθώς µάλιστα υπάρχει και η Ε∆ΕΚΤ ΑΕΠΕΥ των ταµείων, στο σενάριο τα 31 δισ. ευρώ να επενδύονταν µέσω αυτής, στο διεθνές χαρτοφυλάκιό της, η σωρευτική απόδοση για την περίοδο 2011-2021 θα ήταν της τάξης του 112% (όσο και η επενδυτική επίδοση των υπό διαχείριση κεφαλαίων της Ε∆ΕΚΤ) και το κεφάλαιο θα έφτανε τα 65,8 δισ. ευρώ.

Παιδική φτώχια – ΚΕΠΕ

Σε μια τώρα όχι και τόσο ευχάριστη έκθεση (είχε ανακοινωθεί πριν λίγο καιρό) του ΚΕΠΕ για την παιδική φτώχια στη χώρα μας. Συγκεκριμένα, η παιδική φτώχεια θα πρέπει να μας κρατά σε διαρκή εγρήγορση και επαγρύπνηση για την εφαρμογή περισσότερο και αποτελεσματικότερων πολιτικών, οι οποίες απαιτούν την συνεργασία διαφορετικών φορέων και υπουργείων, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί σε περιοχές που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές.

Αυτό σημειώνεται στα συμπεράσματα της δεύτερης ανάλυσης επικαιρότητας για το 2024, με τίτλο «Τα επιδόματα συγκράτησαν σταθερή την παιδική φτώχεια;», που δημοσιοποίησε την Πέμπτη το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ).

Αναλυτικά, το ΚΕΠΕ επισημαίνει στα συμπεράσματά του ότι αν ληφθεί υπόψη ένας μονοδιάστατος δείκτης, όπως ο AROP, η παιδική φτώχεια μειώνεται από το 2022 στο 2023 κατά 0,6%, ωστόσο, αν ληφθεί υπόψη ο πολυδιάστατος δείκτης όπως ο AROPE, η παιδική φτώχεια μένει σταθερή από το 2022 στο 2023.

Όταν όμως ληφθεί υπόψη ένας ακόμη πιο πολυδιάστατος δείκτης, όπως ο Leriou, τότε η παιδική φτώχεια μειώνεται κατά 0,4% από το σχολικό έτος 2021-2022 στο σχολικό έτος 2022-2023. Αυτό συμβαίνει γιατί ο δείκτης ενσωματώνει περισσότερες λεπτομέρειες ως προς τις συνιστώσες της παιδικής φτώχειας και συνεπώς καταγράφει πιο σωστά την επίδραση των επιδοματικών πολιτικών σε αυτές, όπως για παράδειγμα, στο ηλεκτρικό ρεύμα, στη στέγαση κλπ.

Τα αρνητικά αποτελέσματα της ακρίβειας στην ποιότητα ζωής των πολιτών, φαίνεται να μην αντισταθμίζονται από τα θετικά οφέλη των επιδομάτων και της αύξησης των μισθών, υπό το πρίσμα της ευημερίας των παιδιών, υπογραμμίζει το ΚΕΠΕ

Ωστόσο, όπως επισημαίνεται, καθώς οι επιδοματικές πολιτικές δεν επιδρούν στην ηθική εκπαίδευση, σημειώνεται ραγδαία αύξηση της παιδικής φτώχειας ως προς το πρίσμα της ηθικής παιδείας.

Συγκεκριμένα, στο σχολικό έτος 2022-2023, καταγράφεται το χειρότερο ποσοστό για την τελευταία πενταετία, αναφορικά με την ηθική εκπαίδευση. Αίσθηση προκαλεί το γεγονός ότι αυτή η ανησυχητική αύξηση συντελείται σε μια περίοδο κατά την οποία, από τη μία, η βία μεταξύ των ανηλίκων έχει οξυνθεί δραματικά και, από την άλλη, οι γυναικοκτονίες αυξάνονται με καλπάζοντες ρυθμούς.

«Μέσα σε ένα τέτοιο ασφυκτικό κοινωνικό κλίμα, κάποιος θα μπορούσε να αναμένει ότι το σχολείο θα είχε περισσότερο ευαίσθητα και γρήγορα αντανακλαστικά, προκειμένου να ανατραπούν από τα θεμέλιά τους αυτά τα κακώς κείμενα. Όμως, αυτό όχι μόνο δεν ισχύει, αλλά επιπλέον οι μαθητές αισθάνονται, σύμφωνα με τα αποτελέσματά μας, ότι το σχολείο κάνει ακόμα μικρότερες προσπάθειες σε σχέση με πριν, αναφορικά με την καλλιέργεια της ηθικής τους παιδείας», σημειώνεται στην ανάλυση του ΚΕΠΕ.

Και υπογραμμίζεται πως «μία πολιτική που προτείνεται είναι τα προγράμματα σπουδών να αναμορφωθούν σε όλες τις τάξεις για όλες τις σχολικές βαθμίδες, ούτως ώστε οι μαθητές να διδάσκονται περισσότερα για το πώς μπορούν να είναι ωραίοι, εσωτερικά ως άνθρωποι. Για παράδειγμα, προτείνεται να ενταχθεί, ως βασικό μάθημα σε όλες τις τάξεις η ενσυναίσθηση».

Ανησυχητικά τα στοιχεία για τη διατροφή

Ανησυχητικά χαρακτηρίζει το ΚΕΠΕ και τα αποτελέσματα στο σύνολό τους αναφορικά με τη διατροφή καθώς, όπως αναφέρει, στο σχολικό έτος 2022-2023, καταγράφεται αύξηση της παιδικής φτώχειας υπό το πρίσμα της κατάλληλης ποιοτικά και ποσοτικά διατροφής.

Το απογοητευτικό αυτό εύρημα, προσθέτει στην ανάλυσή του, καταδεικνύει ότι τα επιδόματα δεν έχουν ουσιαστικές επιδράσεις στη συνιστώσα της διατροφής και άρα περισσότερα μέτρα είναι απαραίτητα. Ειδικότερα, προτείνεται τα σχολικά γεύματα να επεκταθούν σε όλες τις σχολικές βαθμίδες, σε όλες τις τάξεις, για όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως εισοδηματικών ή άλλων κριτηρίων και κανένα απολύτως παιδί να μη μένει εκτός αυτής της σημαντικής υποστήριξης.

Καθώς ο ίδιος δείκτης δείχνει αύξηση της παιδικής φτώχειας στο σχολικό έτος 2023-2024, σε εθνικό επίπεδο, και κυρίως εξαιτίας των συνιστωσών της ηθικής εκπαίδευσης και της διατροφής, καταδεικνύεται ακόμα πιο έντονα πόσο σημαντικό είναι να παρέχονται τα σχολικά γεύματα σε όλες τις σχολικές βαθμίδες, για όλα ανεξαρτήτως τα παιδιά.

Μάλιστα, αυτά θα πρέπει να εμπλουτιστούν περαιτέρω με ποιοτικά, φρέσκα φρούτα και λαχανικά και άλλα θρεπτικά γεύματα. Επίσης, καταδεικνύεται πόσο απαραίτητη είναι η έμφαση στην ηθική εκπαίδευση και όχι μόνο στην εκπαίδευση εκείνη που καλλιεργεί δεξιότητες στους μαθητές.

Η ακρίβεια επιδείνωσε και την παιδική φτώχεια

Επιπλέον, όπως σημειώνεται στα συμπεράσματα, η γενική επιδείνωση της παιδικής φτώχειας για το έτος 2023-2024 κυρίως οφείλεται στην αύξηση της ακρίβειας.

Τα αρνητικά αποτελέσματα της ακρίβειας στην ποιότητα ζωής των πολιτών, φαίνεται να μην αντισταθμίζονται από τα θετικά οφέλη των επιδομάτων και της αύξησης των μισθών, υπό το πρίσμα της ευημερίας των παιδιών, υπογραμμίζει το ΚΕΠΕ.

Ιδιαίτερα προβλήματα στην οικονομική ευημερία των παιδιών εντοπίζονται στις Περιφέρειες της Δυτικής Μακεδονίας, της Θεσσαλίας και του Νότιου Αιγαίου. Το εύρημα αυτό καταδεικνύει ότι οι φυσικές καταστροφές είχαν τραγικό αντίκτυπο στην παιδική φτώχεια για τις περιοχές που επλήγησαν από αυτές. Επομένως, αναφέρει το ΚΕΠΕ, οι φορείς χάραξης πολιτικής θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη έμφαση στις περιοχές αυτές.

Ανασταλτικός παράγοντας για την επίλυση του δημογραφικού

Και σε σχέση και με τα όσα αναφέραμε παραπάνω για το δημογραφικό και όπως επισημαίνεται στην έκθεση. Η εφαρμογή πολιτικών για τη βελτίωση της παιδικής ευημερίας αναμένεται μακροπρόθεσμα να έχει θετικό αντίκτυπο στο δημογραφικό. Ειδικότερα, σημειώνει το ΚΕΠΕ, η παιδική φτώχεια είναι ανασταλτικός παράγοντας για την επίλυση του δημογραφικού.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναφορικά με το δημογραφικό είναι απαραίτητη η στήριξη και η ενδυνάμωση των νεότερων γενεών, ώστε να ευημερήσουν (European Commission, 2023). Ειδικότερα, όπως τονίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο προτεινόμενων μέτρων για την επίλυση του δημογραφικού, «η ενδυνάμωση των νέων ξεκινά από τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για όλα τα παιδιά».

Επομένως, όπως τονίζεται, η άμεση εφαρμογή των πολιτικών για τα σχολικά γεύματα και την ηθική εκπαίδευση θα οδηγήσει σε μια κοινωνία περισσότερο ανθεκτική ως προς την ευημερία των παιδιών και συνακόλουθα ως προς την επίλυση του δημογραφικού.