|
Καλή χρονιά …..
Τέτοιες μέρες στο τέλος 2022 και αρχές, το 85% των
οικονομολόγων σε δημοσκόπηση του Bloomberg προέβλεπε ύφεση
το 2023 - κι αυτό ήταν μια αισιόδοξη εκτίμηση σε σύγκριση με
την πιθανότητα 100% για ύφεση που δινόταν δύο μήνες
νωρίτερα. Εν τω μεταξύ, ο πρόεδρος της ομοσπονδιακής
κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, Federal Reserve, Τζερόμ Πάουελ,
βασιζόμενος στο έργο του εξαιρετικά ικανού προσωπικού της
Fed, εξέφραζε φόβο τον Μάρτιο ότι η μείωση του πληθωρισμού
θα κόστιζε εκατομμύρια θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ.
Και όπως
χαρακτηριστικά σχολίασε το Bloomberg σε πρόσφατο άρθρο του.
Κι όμως, τίποτε από αυτά δεν έχει συμβεί. Τόσο ο πληθωρισμός
όσο και η ανεργία οδεύουν προς τη σωστή κατεύθυνση και οι
περισσότεροι οικονομολόγοι αναμένουν ότι οι ΗΠΑ θα αποφύγουν
την ύφεση το 2024. Οι οικονομολόγοι δεν έχουν ακόμη
καταλάβει γιατί τα πράγματα πήγαν τόσο καλά, είναι
ωστόσο ήδη σαφές ότι πρέπει να γίνει κάποιου είδους
απολογισμός.
Όπως ανέφερε η
υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζάνετ Γέλεν την περασμένη
εβδομάδα: "Τόσο πολλοί οικονομολόγοι έλεγαν ότι δεν υπάρχει
τρόπος να επιστρέψει ο πληθωρισμός στο φυσιολογικό χωρίς
ταυτόχρονα μια περίοδο υψηλής ανεργίας [ή] ύφεσης. Και πριν
από έναν χρόνο, νομίζω ότι πολλοί οικονομολόγοι έλεγαν ότι η
ύφεση ήταν αναπόφευκτη. Ποτέ δεν ένιωσα ότι υπήρχε μια
σταθερή διανοητική βάση για να κάνω μια τέτοια πρόβλεψη".
Πολλοί από αυτούς
τους οικονομολόγους πιθανόν να βασίζονταν στο έργο της…
Γέλεν για την πρόβλεψή τους. Η δική της μακροοικονομική
έρευνα, η οποία χαίρει μεγάλης εκτίμησης, επικεντρώνεται στη
σταθερότητα των ονομαστικών τιμών και των μισθών και στην
παραπληρωματική σχέση παραγωγής-πληθωρισμού, προβλέποντας
ότι εάν υπάρξει σημαντική πτώση στη συνολική ζήτηση, η
απασχόληση θα πρέπει επίσης να μειωθεί, οδηγώντας σε ύφεση.
Είναι επίσης συν-συγγραφέας (μαζί με πολλούς διακεκριμένους
συναδέλφους της) μιας γνωστής εργασίας που υποστηρίζει ότι
υπάρχει αντιστάθμιση παραγωγής/πληθωρισμού ακόμη και σε
εποχές υψηλών ποσοστών πληθωρισμού.
Η οικονομολόγος
Κριστίνα Ρόμερ (συχνά με συν-συγγραφείς) έχει παράσχει
μερικά από τα πιο πειστικά στοιχεία ότι τα αρνητικά σοκ
νομισματικής πολιτικής προκαλούν ύφεση στην παραγωγή και την
απασχόληση. Το έργο της είχε ιδιαίτερη επιρροή -
αντάξια ενός βραβείου Νόμπελ, κατά τη γνώμη μου - επειδή δεν
βασίζεται σε ένα περίπλοκο μαθηματικό μοντέλο της οικονομίας
και είχε γίνει αποδεκτό σε διακομματική βάση στις ΗΠΑ.
Ο Πολ Κρούγκμαν
προέβλεπε για το μεγαλύτερο μέρος του τρέχοντος έτους ότι ο
πρόσφατος αποπληθωρισμός δεν θα προκαλούσε ύφεση και του
αξίζουν τα εύσημα που έπεσε μέσα. Ωστόσο, είναι λιγότερο
πρόθυμος να μας θυμίσει ότι για πολλά χρόνια σάλπιζε τις
προγνωστικές αρετές των παλαιού τύπου κεϋνσιανών
μακροοικονομικών, χρησιμοποιώντας μοντέλα που προέβλεπαν ότι
ο αποπληθωρισμός θα οδηγούσε σε απώλεια παραγωγής και
απασχόλησης.
Ο Κρούγκμαν πρόσφατα
εξήγησε περαιτέρω τη θέση του, υποδηλώνοντας ότι το
ξεμπλέξιμο των τραυματισμένων αλυσίδων εφοδιασμού είχε
βοηθήσει στη μείωση του ποσοστού του πληθωρισμού. Και αυτό
το σημείο είναι σωστό. Δεν ανέφερε ότι υπήρξε επίσης ένα
τεράστιο αρνητικό σοκ στη συνολική ζήτηση: οι υψηλοί ρυθμοί
αύξησης του Μ2 έγιναν ελαφρώς αρνητικοί ρυθμοί αύξησης του
Μ2. Η δημοσιονομική πολιτική κορυφώθηκε και στη συνέχεια
υποχώρησε. Η Fed αύξησε τα επιτόκια από σχεδόν μηδενικά
επίπεδα στο εύρος του 5% - και αρκετά γρήγορα. Έστειλε
επίσης κάθε πιθανό μήνυμα ότι επρόκειτο να είναι σκληρή όσον
αφορά τις νομισματικές συνθήκες.
Κι όμως, ύφεση δεν
ήρθε.
Υπάρχει λόγος που
τόσο πολλοί οικονομολόγοι είχαν προβλέψει μια ύφεση - και
δεν είναι επειδή δεν έχουν επαφή με την πραγματικότητα ή
επειδή επαναλαμβάνουν σημεία από την προεδρική εκστρατεία
του Ντόναλντ Τραμπ. Προέβλεπαν ύφεση γιατί αυτό διδάσκουν
επί δεκαετίες ειδικοί όπως η Γέλεν, ο Κρούγκμαν, η Ρόμερ και
πολλοί άλλοι. Δεν διεκδικώ καμία ασυλία από τη γενική
σύγχυση εδώ, καθώς καθ' όλη τη διάρκεια της περιόδου πίστευα
ότι υπήρχε εύλογη πιθανότητα ύφεσης.
Ο Λόρενς Σάμερς
αποδείχθηκε ότι έκανε λάθος στην πρόβλεψη ότι ο
αποπληθωρισμός θα είχε τεράστιο κόστος όσον αφορά την
απασχόληση και την παραγωγή και τώρα αποπνέει θλίψη γι' αυτό
στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ωστόσο, τουλάχιστον βασιζόταν
σε ένα σταθερό μοντέλο. Το πρόβλημα είναι ότι ο πραγματικός
κόσμος δεν είναι τόσο συνεπής όσο θα ήθελαν οι κατασκευαστές
μοντέλων.
Η λύση εδώ δεν είναι
να πετάξει κανείς τα δόγματα του παρελθόντος κάτω από το
χαλί, αλλά να είμαστε όλοι πιο ειλικρινείς. Οι
μακροοικονομολόγοι πολύ συχνά δεν γνωρίζουν τι συμβαίνει
στον πραγματικό κόσμο - και αυτό ισχύει για όλα τα
διαφορετικά στυλ και παραλλαγές των μακροοικονομικών.
Η μόνη θεωρία που θα
μπορούσε τουλάχιστον εν μέρει να εξηγήσει τα πρόσφατα
γεγονότα - αυτή του αξιόπιστου αποπληθωρισμού που βασίζεται
σε ορθολογικές προσδοκίες - είχε πέσει σε δυσμένεια από τους
οικονομολόγους, κυρίως τους κεϋνσιανούς. Αυτή η προσέγγιση
εξακολουθεί να λαμβάνει πολύ λίγα εύσημα, παρόλο που έχει τα
βραβεία Νόμπελ των Ρόμπερτ Ε. Λούκας και Τόμας Σάρτζεντ για
να την υποστηρίζουν.
Πάνω απ' όλα, είναι
σημαντικό να αναγνωρίσουμε πόσο πολιτικοποιημένα έχουν γίνει
πλέον τα μακροοικονομικά. Υπάρχουν πολλοί οικονομολόγοι που
κυκλοφορούν αυτή την περίοδο λέγοντας ότι είχαν δίκιο για το
πώς οι ΗΠΑ θα απέφευγαν την ύφεση φέτος. Μια βαθύτερη ματιά,
ωστόσο, αποκαλύπτει μια πολύ ευρύτερη και λιγότερο ευνοϊκή
για τους ίδιους ιστορία. |
