Με την ψήφιση του σημαντικού νόμου GENIUS για τα ψηφιακά νομίσματα και την προώθηση και άλλων νομοθετικών πρωτοβουλιών – όπως ο νόμος CLARITY, που έχει ήδη εγκριθεί από τη Βουλή των Αντιπροσώπων – οι Ηνωμένες Πολιτείες ετοιμάζονται να εξελιχθούν σε παγκόσμιο κέντρο δραστηριοτήτων γύρω από τα κρυπτονομίσματα. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει μιλήσει για «την πρωτεύουσα των crypto στον κόσμο». Ωστόσο, όσοι υποστηρίζουν τη νέα νομοθεσία θα πρέπει να προβληματιστούν για τις πιθανές συνέπειες.

Όπως υπογραμμίζει σε άρθρο του στο Project Syndicate ο Simon Johnson –βραβευμένος το 2024 με το Νόμπελ Οικονομικών, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ και καθηγητής στο MIT Sloan School of Management– η βιομηχανία των crypto έχει αποκτήσει ισχυρή πολιτική επιρροή, κυρίως μέσω μεγάλων χρηματοδοτήσεων σε πολιτικούς. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι νόμοι GENIUS και CLARITY να διαμορφωθούν με τρόπο που αποτρέπει μια ουσιαστική και αυστηρή ρύθμιση του κλάδου. Το πιθανότερο σενάριο, κατά τον Johnson, είναι η δημιουργία ενός νέου, τεράστιου κύκλου άνθησης και κατάρρευσης.

Η υπεροχή των αμερικανικών χρηματοπιστωτικών αγορών σε σχέση με άλλες χώρες βασιζόταν ιστορικά στη μεγαλύτερη διαφάνεια, στους αυστηρούς κανόνες κατά των συγκρούσεων συμφερόντων και στις ισχυρές προστασίες για τους επενδυτές, όπως οι απαιτήσεις για ασφαλή θεματοφυλακή περιουσιακών στοιχείων και οι περιορισμοί στον βαθμό κινδύνου που μπορούν να αναλάβουν οι εταιρείες. Αυτό το πλαίσιο δεν προέκυψε τυχαία, αλλά διαμορφώθηκε τη δεκαετία του 1930, μετά το κραχ του 1929 και τη Μεγάλη Ύφεση, με στόχο την αποφυγή επανάληψης ανάλογων καταστροφών.

Η χρηματοοικονομική καινοτομία, όσο ελκυστική κι αν είναι, ενέχει κινδύνους όχι μόνο για μεμονωμένους επενδυτές αλλά και για τη σταθερότητα του συστήματος στο σύνολό του. Η εμπειρία των δύο τελευταίων αιώνων –στις ΗΠΑ και αλλού– είναι γεμάτη παραδείγματα σοβαρών κρίσεων που οδήγησαν σε καταρρεύσεις τραπεζών, απώλειες πλούτου και μαζική ανεργία.

Ο νόμος GENIUS θεσπίζει πλαίσιο για τα stablecoins, ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία που στοχεύουν στη διατήρηση σταθερής αξίας σε σχέση με κάποιο νόμισμα ή εμπόρευμα – κυρίως το δολάριο. Τα stablecoins διευκολύνουν τις κινήσεις κεφαλαίων εντός του οικοσυστήματος των crypto, χωρίς ανάγκη χρήσης του παραδοσιακού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η ζήτησή τους αναμένεται να είναι μεγάλη, ακόμη και από εταιρείες εκτός χρηματοοικονομικού κλάδου, όπως η Walmart ή η Amazon, που επιδιώκουν να παρακάμψουν τους υφιστάμενους μηχανισμούς πληρωμών.

Το επιχειρηματικό μοντέλο των εκδοτών τους βασίζεται στη διαφορά μεταξύ του μηδενικού επιτοκίου που καταβάλλουν για τα νομίσματα και των αποδόσεων που εξασφαλίζουν επενδύοντας τα αποθεματικά τους. Αυτό δημιουργεί κίνητρο για τοποθέτηση μέρους των αποθεμάτων σε πιο ριψοκίνδυνα στοιχεία, αυξάνοντας την ευπάθεια του συστήματος – ιδίως όταν οι άδειες εκδίδονται από πολιτειακές αρχές με χαλαρούς κανόνες.

Η μεγαλύτερη αδυναμία του GENIUS, από συστημική σκοπιά, είναι ότι δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τον κίνδυνο μαζικών αναλήψεων (bank runs) σε stablecoins. Οι ρυθμιστές εμποδίζονται να επιβάλουν ισχυρά κεφαλαιακά και ρευστότητας αποθέματα ή άλλες κρίσιμες δικλίδες ασφαλείας. Αν κάποιος εκδότης –εντός ή εκτός ΗΠΑ– βρεθεί σε κρίση, δεν είναι σαφές ποιος θα αναλάβει δράση και με ποια νομική βάση, για να αποφευχθεί η μετάδοση των προβλημάτων στην πραγματική οικονομία.

Η απλή υπαγωγή ενός προβληματικού εκδότη σε πτωχευτική διαδικασία θα προκαλούσε σημαντικές ζημιές στους επενδυτές και μεγάλες καθυστερήσεις στις επιστροφές χρημάτων, επιτείνοντας τον πανικό και οδηγώντας σε αναλήψεις από άλλους εκδότες.

Επιπλέον, το Άρθρο 15 του GENIUS επιτρέπει σε ξένους εκδότες να επενδύουν τα αποθεματικά τους σε περιουσιακά στοιχεία της δικής τους χώρας, ακόμη και σε ομόλογα εκφρασμένα σε ξένο νόμισμα, δημιουργώντας τον κίνδυνο ασυμφωνίας νομισμάτων. Μια απότομη ανατίμηση του δολαρίου θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και κύμα αναλήψεων.

Η κατάσταση θα μπορούσε να επιδεινωθεί περαιτέρω εάν ο νόμος CLARITY εγκριθεί και από τη Γερουσία, καθώς προβλέπει χαλάρωση των κανόνων για συγκρούσεις συμφερόντων σε επίπεδα που θυμίζουν τη δεκαετία του 1920. Παράλληλα, παραμένουν σοβαρές ανησυχίες για εθνική ασφάλεια, καθώς το νέο πλαίσιο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο χρήσης των crypto για παράνομες συναλλαγές.

Υπό το νέο καθεστώς, οι ΗΠΑ ενδέχεται πράγματι να εξελιχθούν σε παγκόσμιο επίκεντρο των crypto, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες πλουτισμού για ορισμένους. Όμως, η προσπάθεια ικανοποίησης των απαιτήσεων του κλάδου ενδέχεται να εκθέσει την αμερικανική και την παγκόσμια οικονομία σε νέες μορφές χρηματοπιστωτικών πανικών, με πιθανές μαζικές απώλειες θέσεων εργασίας και σημαντική καταστροφή πλούτου.