Οι ΗΠΑ ενδέχεται να υποστούν το μεγαλύτερο πλήγμα από τις φαινομενικές εμπορικές "νίκες" του Τραμπ

Ο Λευκός Οίκος χαρακτηρίζει τη νέα εμπορική συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση – η οποία ακολουθεί ανάλογη συμφωνία με την Ιαπωνία – ως σημαντικό επίτευγμα. Και στις δύο περιπτώσεις, έχουν συμφωνηθεί δασμοί της τάξης του 15% για το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ, καθώς και πρόσθετες υποχωρήσεις, δημιουργώντας την εντύπωση ότι αποφεύγεται μια παρατεταμένη εμπορική σύγκρουση και ενισχύεται η αμερικανική ισχύς. Η ανακοίνωση προκάλεσε ανοδικές τάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές.

Ωστόσο, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει σοβαρός λόγος για εορτασμούς. Και οι δύο συμφωνίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως ήττες για όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές. Το μόνο θετικό ενδεχόμενο είναι η πιθανότητα η κυβέρνηση να επικεντρωθεί πλέον σε άλλες προτεραιότητες, περιορίζοντας περαιτέρω ζημιές.

Από καθαρά οικονομική σκοπιά, ο ισχυρισμός ότι οι ΗΠΑ βγήκαν κερδισμένες από αυτές τις διαπραγματεύσεις είναι παραπλανητικός. Οι δασμοί αποτελούν ουσιαστικά φόρους, και είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι Αμερικανοί καταναλωτές θα επωμιστούν το βάρος των αυξημένων τιμών – αν όχι ολόκληρο, τουλάχιστον το μεγαλύτερο μέρος. Το πρόβλημα δεν περιορίζεται μόνο στην αύξηση του κόστους των εισαγωγών: η μειωμένη ανταγωνιστική πίεση για τους Αμερικανούς παραγωγούς ενδέχεται να οδηγήσει και εκείνους σε αυξήσεις τιμών και μείωση της καινοτομίας. Σταδιακά, αυτές οι τάσεις θα επιβαρύνουν το βιοτικό επίπεδο των ΗΠΑ. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ο βασικός χαμένος από τους δασμούς είναι σχεδόν πάντα η χώρα που τους επιβάλλει.

Μολονότι αυτά τα κόστη θα μπορούσαν να κριθούν διαχειρίσιμα υπό την προϋπόθεση ότι οι συμφωνίες επιφέρουν οριστικό τέλος στις πρόσφατες συγκρούσεις στον τομέα του εμπορίου, τα σημάδια δεν είναι ενθαρρυντικά. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε πως η συμφωνία με τις ΗΠΑ αποκαθιστά ένα περιβάλλον σταθερότητας και προβλεψιμότητας για καταναλωτές και επιχειρήσεις – επιχειρηματολογία με την οποία δικαιολόγησε την υποχώρηση της ΕΕ στις αμερικανικές απαιτήσεις.

Αυτό όμως μένει να αποδειχθεί. Αφενός, οι συμφωνίες – συμπεριλαμβανομένης αυτής με το Ηνωμένο Βασίλειο – δεν είναι ολοκληρωμένες, αλλά περισσότερο πλαίσια για μελλοντικές διαπραγματεύσεις. Για παράδειγμα, η υπόσχεση της Ιαπωνίας να στηρίξει ένα επενδυτικό ταμείο υπό την αμερικανική διαχείριση παραμένει ασαφής ως προς το τι ακριβώς συνεπάγεται. Το ποσό των 550 δισ. δολαρίων που παρουσιάστηκε ως «μπόνους υπογραφής» δεν φαίνεται να αντανακλά την άποψη των Ιαπώνων αξιωματούχων.

Επιπλέον, σύμφωνα με τη συμφωνία ΗΠΑ–ΕΕ, ορισμένα ευρωπαϊκά προϊόντα θα εξαιρούνται των δασμών, αλλά δεν έχει καταστεί σαφές ποια είναι αυτά. Στην πράξη, πλήθος κρίσιμων λεπτομερειών παραμένουν αδιευκρίνιστες. Εν τω μεταξύ, πολίτες σε Ιαπωνία και Ευρώπη είδαν τις κυβερνήσεις τους να υποχωρούν εμφανώς, εξέλιξη που μπορεί να ενισχύσει την πολιτική αβεβαιότητα και τις εσωτερικές αντιδράσεις.

Ακόμα και αν οι υφιστάμενες συμφωνίες ολοκληρωθούν, θα απαιτηθούν νέες διευθετήσεις – και τα επίμαχα ζητήματα ξεπερνούν το εμπόριο. Αν η Ουάσιγκτον εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί την απειλή επιβολής τιμωρητικών δασμών ή να υπονοεί ενδεχόμενη αποστασιοποίηση από τη συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας ως διαπραγματευτικό μοχλό, τότε η σταθερότητα που επικαλέστηκε η φον ντερ Λάιεν θα αποδειχθεί αυταπάτη.

Ίσως το πλέον ανησυχητικό είναι ότι αυτές οι φερόμενες επιτυχίες της αμερικανικής κυβέρνησης μπορεί να ενισχύσουν την ψευδαίσθηση ότι οι ΗΠΑ είναι αρκετά ισχυρές ώστε να επιβάλλουν τη θέλησή τους, αντί να οικοδομήσουν πραγματικές σχέσεις συνεργασίας με χώρες που παλαιότερα θεωρούσαν συμμάχους. Αν αυτό ισχύσει, τότε η αυξανόμενη αστάθεια – επιζήμια για τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, τις επενδύσεις και τη διεθνή συνεργασία – δεν θα είναι μια παροδική συνθήκη.

Η στρατηγική της "ισχύος μέσω αποσταθεροποίησης" είναι εν τέλει αυτοκαταστροφική. Αργά ή γρήγορα, αυτό θα καταστεί επώδυνα φανερό.