Από το Marx ως το Soros

Καθημερινή Στήλη με άρθρα για την παγκόσμια οικονομία

Επικοινωνήστε μαζί μας

00:01 - 09/09/22

Η εκτόξευση του δολαρίου σε ρεκόρ πολλών δεκαετιών πλήττει πλέον τις ανεπτυγμένες οικονομίες, έτσι όπως έπληττε ώς τώρα τις αναδυόμενες αγορές. Όπως είχε σχολιάσει σε πρόσφατο άρθρο του το Bloomberg, παίρνοντας συνεχή ώθηση από την επιθετική στροφή της Federal Reserve σε περιοριστική νομισματική πολιτική, το νόμισμα της υπερδύναμης ασκεί πιέσεις στα άλλα ισχυρά νομίσματα που το ανταγωνίζονται, αυξάνοντας το κόστος των εισαγωγών, επιβάλλοντας αυστηρότερους όρους χρηματοδότησης και τροφοδοτώντας τον πληθωρισμό σε άλλες οικονομίες. Εντείνει, έτσι, την πίεση στις άλλες κεντρικές τράπεζες, αναγκάζοντάς τες να αυξήσουν τα επιτόκια σε μια στιγμή που η ενεργειακή κρίση και ο διαρκώς επιταχυνόμενος πληθωρισμός υπονομεύουν τις οικονομίες της Ευρώπης, ενώ το αυξανόμενο κόστος του δανεισμού «παγώνει» τις αγορές στέγης σε Αυστραλία, Καναδά και Νέα Ζηλανδία.

Οι επιπτώσεις που έχει σε παγκόσμιο επίπεδο η νομισματική πολιτική της Federal Reserve δεν είναι κάτι καινούργιο. Είναι, όμως, η πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια που η σημαντική αυτή ενίσχυση του δολαρίου γίνεται περισσότερο αισθητή στα νομίσματα των ανεπτυγμένων οικονομιών και λιγότερο στις οικονομίες των αναδυόμενων αγορών. Από τη στιγμή που κατέστη σαφές πως η Fed θα κάνει στροφή σε περιοριστική νομισματική πολιτική, περίπου πριν από έναν χρόνο, τα νομίσματα των ανεπτυγμένων οικονομιών υφίστανται τουλάχιστον τις ίδιες πιέσεις με εκείνα των αναδυόμενων αγορών. Ο δείκτης του δολαρίου έναντι των νομισμάτων των ανεπτυγμένων οικονομιών έχει εκτοξευθεί φέτος κατά 10%, σημειώνοντας τα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 20 ετών. Την ίδια στιγμή η ενίσχυσή του έναντι των νομισμάτων των αναδυόμενων αγορών είναι πολύ μικρότερη και συγκεκριμένα 3,7%. Το Bloomberg παρακολούθησε τις 31 σημαντικότερες ισοτιμίες του δολαρίου και διαπίστωσε πως τέσσερα νομίσματα ανεπτυγμένων οικονομιών ήταν ανάμεσα στα 10 με τη χειρότερη πτώση και μόνον ένα, το δολάριο Καναδά, ήταν ανάμεσα στα 10 με τη μεγαλύτερη άνοδο. «Η ενίσχυση του δολαρίου γενικά συνοδεύεται με αυξήσεις επιτοκίων στις ΗΠΑ ή με πιέσεις στις διεθνείς αγορές και στροφή των επενδυτικών κεφαλαίων στην ασφάλεια του αμερικανικού νομίσματος», τονίζει ο Μορίς Ομπστφελντ, στέλεχος του Ινστιτούτου Peterson για τη διεθνή οικονομία. Και καταλήγει, πως «αυτές οι δυσχερέστερες συνθήκες χρηματοδότησης οδηγούν σε επιβράδυνση τις αναπτυγμένες οικονομίες».

Οι πιέσεις που ασκεί το ισχυρό δολάριο στις ανεπτυγμένες οικονομίες θα φανούν σήμερα και στη συνεδρίαση της ΕΚΤ, που αναμένεται να αυξήσει τα επιτόκια κατά 75 μονάδες βάσης, καθώς αντιμετωπίζει πληθωρισμό ρεκόρ και το ευρώ βρίσκεται κάτω από την ένα προς ένα ισοτιμία ως προς το δολάριο. Για την ΕΚΤ, το νόμισμα της οποίας ανταλλάσσεται με το δολάριο περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, η ενεργειακή κρίση έχει θυμίσει στα στελέχη της τον ρόλο που παίζει το ευρώ στην πορεία του πληθωρισμού. Μιλώντας προ ημερών στο Reuters η Ιζαμπέλ Σνάμπελ, στέλεχος της ΕΚΤ, δήλωσε πως «στην παρούσα συγκυρία της ενεργειακής κρίσης θα έλεγα πως η ισοτιμία του ευρώ έχει μεγαλύτερη σημασία». Εξάλλου, η Τράπεζα του Καναδά αναμένεται να προχωρήσει σε αύξηση των δικών της επιτοκίων, επίσης κατά 75 μ.β. ενώ η Τράπεζα της Αυστραλίας μόλις αύξησε τα επιτόκια κατά μισή εκατοστιαία μονάδα. Σε ό,τι αφορά τη Βρετανία, που σύμφωνα με επιχειρηματικά λόμπι είναι ήδη σε ύφεση, η Τράπεζα της Αγγλίας αναμένεται να προχωρήσει σε νέα αύξηση του κόστους δανεισμού στις 15 Σεπτεμβρίου, καθώς φαίνεται να έχει χάσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών που έχουν οδηγήσει τη στερλίνα στα χαμηλότερα επίπεδά της από το 1985.

Την ίδια στιγμή η Τράπεζα της Ιαπωνίας υφίσταται επίσης πιέσεις. Η ισοτιμία του γιεν έχει υποχωρήσει πέραν των 143 γιεν ως προς το δολάριο και απέχει λίγο από το επίπεδο των 146 γιεν, που το 1998 οδήγησε την Ιαπωνία σε κοινή παρέμβαση με την Ουάσιγκτον για τη στήριξη του ιαπωνικού νομίσματος. Οσο βρίσκεται, άλλωστε, σε αυτά τα χαμηλά επίπεδα τροφοδοτεί τον πληθωρισμό, που έχει φτάσει στο 3%. Η μεγαλύτερη ανησυχία των ιθυνόντων σε πολλές οικονομίες είναι πως η αύξηση των δικών τους επιτοκίων δεν θα μπορέσει να στηρίξει τα νομίσματά τους, καθώς οι οικονομίες τους φαίνονται πιο εύθραυστες από την αμερικανική. Η βρετανική στερλίνα τείνει να υποχωρήσει περισσότερο από τα χαμηλά επίπεδα που σημείωσε εν μέσω του πρώτου κύματος της πανδημίας τον Μάρτιο του 2020.

Στο μεταξύ, αυτή τη φορά οι περισσότερες αναδυόμενες αγορές έχουν αντιμετωπίσει την άνοδο του δολαρίου πολύ καλύτερα από παλαιότερες ανάλογες συγκυρίες. Ορισμένες, όπως η Κίνα και η Ινδία, έχουν παρέμβει στην αγορά για να στηρίξουν τα νομίσματά τους, αλλά κάτι τέτοιο είναι από πολιτικής απόψεως δύσκολο να συμβεί στις ανεπτυγμένες οικονομίες.