Η εικόνα και το αφήγημα

Η συνάντηση των μη δυτικών ηγετών κοντά στο Πεκίνο είχε το δικό της συμβολισμό: Σι Τζινπίνγκ, Ναρέντρα Μόντι και Βλαντιμίρ Πούτιν χέρι-χέρι, χαμόγελα, αγκαλιές και περίπατοι. Για κάποιους, ήταν ένδειξη μιας βαθιάς γεωπολιτικής μετατόπισης. Για άλλους, απλώς μια σκηνοθετημένη παράσταση. Στην πραγματικότητα, το ουσιαστικό ερώτημα είναι αν η Κίνα καταφέρνει να παρουσιάσει μια συνεκτική στρατηγική σε αντίθεση με την αστάθεια και τις αντιφάσεις των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

SCO: πολλά λόγια, λίγη ουσία

Η σύνοδος του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) έφερε στο προσκήνιο ένα ταμείο ανάπτυξης χωρίς σαφές περιεχόμενο και ένα στρατιωτικό σχήμα χωρίς ρήτρα συλλογικής άμυνας ή ενιαία διοίκηση. Το πιο ηχηρό μήνυμα ήρθε όχι από τη Δευτέρα, αλλά από την επόμενη ημέρα: την κινεζική στρατιωτική επίδειξη με τον Σι πλαισιωμένο από τον Πούτιν και τον Κιμ Γιονγκ Ουν – δύο ηγέτες σε αντιπαράθεση με την παγκόσμια τάξη που καθοδηγείται από τις ΗΠΑ.

Η θέση της Ινδίας

Η Ινδία αποτέλεσε τον «μεγάλο στόχο» του Σι στη σύνοδο. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη:

Νέο Δελχί και Πεκίνο έχουν ανεπίλυτες συνοριακές διαφορές, που πρόσφατα οδήγησαν σε

αιματηρές συγκρούσεις.

Η Κίνα ενισχύει στρατιωτικά και οικονομικά το Πακιστάν, τον ιστορικό αντίπαλο της Ινδίας.

Τον Μάιο, πακιστανικά κινεζικά μαχητικά και πυραυλικά συστήματα υπερίσχυσαν έναντι ινδικών Rafale.

Παρά το μέγεθος και τη δυναμική της Ινδίας, η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ για τεχνολογία και οπλισμό θυμίζει την αντίστοιχη της Ευρώπης.

Η Ρωσία σε δεύτερο ρόλο

Ο Πούτιν εμφανίζεται πλέον ως «μικρός εταίρος» του Πεκίνου. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποδυναμώσει τόσο τη Μόσχα ώστε δεν μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό αντίβαρο στην Κίνα, σε αντίθεση με τον ρόλο της Σοβιετικής Ένωσης στο παρελθόν.

Η συνεκτικότητα της Κίνας vs. το χάος της Δύσης

Το πραγματικό πλεονέκτημα της Κίνας δεν είναι πόσο γρήγορα χτίζει εναλλακτικούς θεσμούς και συμμαχίες, αλλά ότι το κάνει με συνέπεια και στρατηγικό προσανατολισμό. Αντίθετα, οι ΗΠΑ εμφανίζουν αντιφατικές εμπορικές και εξωτερικές πολιτικές, ενώ η Ευρώπη παραμένει αδύναμη χωρίς την αμερικανική στήριξη.

Τι νόημα έχει η σύγκριση του SCO με το ΝΑΤΟ, όταν ο Τραμπ αποδυναμώνει την αξιοπιστία του άρθρου 5 και η κινεζο-ρωσο-βορειοκορεατική συνεργασία δίνει άμεση υλική στήριξη στη Ρωσία;

Οι επιλογές των «ενδιάμεσων» χωρών

Ούτε ο Μόντι ούτε άλλοι ηγέτες πιστεύουν στα περί «ισότητας» ή «win-win» του Σι. Η στάση τους θα καθοριστεί από το αν θα βρουν αξιόπιστους συμμάχους για να προστατεύσουν την ανεξαρτησία τους. Οι ΗΠΑ, όμως, δεν εκπέμπουν αξιοπιστία.

Η στρατηγική διάσταση της Ουκρανίας

Αν ο Τραμπ πράγματι επιδιώξει την εγκατάλειψη της Ουκρανίας, αυτό θα μπορούσε να ιδωθεί ως προσπάθεια επαναπροσέγγισης με τη Ρωσία για να αποσπαστεί από την Κίνα. Όμως μια τέτοια επιλογή φαίνεται περισσότερο σαν τακτικός ελιγμός παρά ως σοβαρή στρατηγική.

Το μήνυμα της συνόδου

Η κινεζική σύνοδος δεν πρέπει να αξιολογηθεί μόνο με όρους θεσμών ή στρατιωτικών συμφωνιών. Η σημασία της έγκειται στο πώς προβάλλει την εικόνα της Δύσης: διχασμένη, αναξιόπιστη και ανίκανη να δώσει ξεκάθαρη απάντηση. Για χώρες όπως η Ινδία, η Αίγυπτος, η Τουρκία ή το Βιετνάμ, αυτό ίσως αποδειχθεί καθοριστικό στη διαμόρφωση των επιλογών τους.