Τον Ιούλιο, το Bloomberg Businessweek επισκέφθηκε το Μαρ-α-Λάγκο για να συνομιλήσει με τον Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την οικονομική του πολιτική, σε περίπτωση επανεκλογής. Οι δημοσιογράφοι αποχώρησαν εντυπωσιασμένοι από την επιμονή του να αναφέρεται στον Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ, τον 25ο πρόεδρο των ΗΠΑ. Τον αποκάλεσε αυθόρμητα δύο φορές «ο πιο υποτιμημένος πρόεδρος» και «ο άνθρωπος που έκανε την Αμερική πλούσια».

Ο ΜακΚίνλεϊ ήταν γνωστός για τη στήριξή του στον προστατευτισμό και είχε θεσπίσει τον Νόμο περί Δασμών του 1890, ο οποίος εκτόξευσε τους μέσους δασμούς εισαγωγών σχεδόν στο 50% – ένα από τα υψηλότερα επίπεδα στην ιστορία των ΗΠΑ. Η επίμονη αναφορά του Τραμπ στον αποκαλούμενο «Βασιλιά των Δασμών» ήταν ίσως προμήνυμα για τον μεταγενέστερο εμπορικό πόλεμο που εξαπέλυσε στις 2 Απριλίου.

Η ευρείας κλίμακας επιβολή δασμών από τον Τραμπ προκάλεσε αναστάτωση στις αγορές. Ο δείκτης S&P 500 έφτασε στα όρια μιας bear market, ενώ οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων αυξήθηκαν απότομα. Ακόμα και κορυφαίοι παράγοντες της Wall Street, κάποιοι από τους οποίους είχαν στηρίξει τον Τραμπ, αντέδρασαν με ανησυχία: ο Κεν Γκρίφιν τους χαρακτήρισε «μεγάλο πολιτικό σφάλμα», ο Μπιλ Άκμαν προειδοποίησε για έναν «οικονομικό πυρηνικό πόλεμο», και ο Τζέιμι Ντάιμον δήλωσε πως η ύφεση ήταν το πιο πιθανό σενάριο.

Η αιφνίδια και εκτεταμένη φύση των μέτρων του Τραμπ αιφνιδίασε τους πάντες. Οι επενδυτές πίστευαν μέχρι τότε πως, αν και απρόβλεπτος, ο Τραμπ επιζητούσε την ευημερία της Wall Street και δεν θα ρίσκαρε εσκεμμένα την ευνοϊκή εικόνα της αγοράς. Ο ίδιος ο Υπουργός Οικονομικών, Σκοτ Μπέσεντ, είχε δηλώσει το προηγούμενο έτος ότι οι δασμοί αυξάνουν τον πληθωρισμό και πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν εργαλείο τελευταίας ανάγκης.

Στροφή πολιτικής και αβεβαιότητα

Λίγες μόλις ημέρες μετά τις ανακοινώσεις, στις 9 Απριλίου, ο Τραμπ άλλαξε πορεία, αναστέλλοντας την επιβολή δασμών για πολλές χώρες, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη σύγχυση. Αν και χαλάρωσε κάποια μέτρα, προχώρησε σε ενίσχυση άλλων, ανεβάζοντας για παράδειγμα τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα στο 145%. Αυτές οι κινήσεις φαίνεται να αναδιαμορφώνουν την παγκόσμια εμπορική τάξη και να απειλούν τη θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος.

Δημοσκοπικά, μόλις το 16% των Αμερικανών πίστευαν ότι οι δασμοί θα βελτίωναν την οικονομική τους κατάσταση, ενώ το 55% θεωρούσε πως θα τους έβλαπταν.

Καθώς οι αναλυτές προσπαθούν να κατανοήσουν τις προθέσεις του Τραμπ, πολλοί αναρωτιούνται τι θα μπορούσε να κάνει στη συνέχεια – χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο να μην έχει ούτε ο ίδιος σαφές σχέδιο.

Η φιλοσοφία του «premium» ακινήτου

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, ο διευθυντής του Mar-a-Lago, Bernd Lembcke, πέρασε από τον χώρο. Ο Τραμπ τον κάλεσε να πει στη δημοσιογραφική ομάδα πόσο κοστίζει η εγγραφή στη λέσχη: 700.000 δολάρια, με πρόβλεψη να αυξηθεί στο 1 εκατομμύριο τον Οκτώβριο. Το υπονοούμενο ήταν σαφές: καθώς ο Τραμπ εξασφάλιζε την υποψηφιότητα των Ρεπουμπλικανών και ενίσχυε το προβάδισμά του έναντι του Μπάιντεν, η πρόσβαση στο Mar-a-Lago –και κατ’ επέκταση στον ίδιο– αποκτούσε όλο και μεγαλύτερη αξία.

Καθώς το αφήγημα γύρω από τους δασμούς άλλαζε, ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του παρουσίαζαν μια σειρά από, συχνά αντικρουόμενες, αιτιολογήσεις: προστασία θέσεων εργασίας, αναβίωση της μεταποίησης, μείωση του εμπορικού ελλείμματος, αντιμετώπιση της Κίνας, άσκηση πίεσης σε αχάριστους συμμάχους. Ωστόσο, ίσως υπάρχει μια βαθύτερη εξήγηση πίσω από τις πράξεις του.

Οικονομική στρατηγική τύπου Mar-a-Lago

Ο πρώην σύμβουλός του, Στιβ Μπάνον, υποστήριξε πως ο Τραμπ βλέπει την Αμερική μέσα από το πρίσμα ενός κατασκευαστή ακινήτων. Σύμφωνα με τον Μπάνον, ο Τραμπ πιστεύει ότι η αμερικανική αγορά είναι μια «premium» ζώνη στην οποία η πρόσβαση πρέπει να πληρώνεται – ακριβώς όπως σε μια ιδιωτική λέσχη υψηλής αξίας. «Αυτός είναι ο πυρήνας του οικονομικού του μοντέλου», είπε ο Μπάνον. «Οι ξένοι πρέπει να πληρώνουν για να εισέλθουν μέσω της "χρυσής πύλης". Οι δασμοί δεν είναι παραδοσιακοί. Είναι ένας τρόπος να χρηματοδοτηθεί η μείωση φόρων για τις εγχώριες επιχειρήσεις και τους πολίτες».

Κληρονομιά και προοπτικές

Κάθε πρόεδρος επιδιώκει να αφήσει το δικό του αποτύπωμα. Για τον Τραμπ, η προσήλωση στους δασμούς ως εργαλείο οικονομικής αναγέννησης δείχνει να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της προεδρίας του – ένα μέσο για να ενισχυθεί η εθνική ευημερία χωρίς φαινομενικό κόστος.

Αν τελικά επιλέξει να ακολουθήσει μια πολιτική σκληρών και μόνιμων δασμών, το ερώτημα που θα κριθεί ιστορικά είναι αν είχε δίκιο – ή αν οι προειδοποιήσεις των οικονομολόγων, των τραπεζιτών και των επενδυτών για αύξηση του πληθωρισμού, επιβράδυνση του εμπορίου και απομόνωση των ΗΠΑ αποδειχθούν σωστές.