| Ειδήσεις | Ο Κυνηγός | Λεωφόρος Αθηνών | "Κουλου - Βάχατα" | +/- | "Μας ακούνε" | Fundamentalist | Marx - Soros | Start Trading |

 

 

Τετάρτη, 00:01 - 14/09/2022

 

 

Τις τελευταίες δύο εβδομάδες οι δομικές παθογένειες που ευθύνονται για το ενεργειακό αδιέξοδο της Ε.Ε. συνδυάστηκαν με μια σειρά ακραίων κλιματικών φαινομένων –όπως η πρωτοφανής ξηρασία– για να καταγράψουν αδιανόητες τιμές ενέργειας. Οι προημερήσιες τιμές ρεύματος στη Γαλλία, την παραδοσιακή εξαγωγική δύναμη ηλεκτρισμού της Ε.Ε., έφτασαν στις 2 Σεπτεμβρίου ακόμη και πάνω από τα 1.000 €/MWH, ενώ οι τιμές Φ.Α. στη χρηματιστηριακή αγορά του TTF άγγιξαν στις 26 Αυγούστου το ιστορικό ρεκόρ των 335,38 €/MWH.

 

 
Παρά τη χαμηλή του ρευστότητα, η χρηματιστηριακή τιμή TTF χρησιμοποιείται ως σημείο αναφοράς για τον καθορισμό των συμβολαίων παροχής Φ.Α. πανευρωπαϊκά. Στις 18 Αυγούστου οι τιμές αυτές βρίσκονταν στα 239,92 €/MWH, χωρίς καμία ουσιαστική μεταβολή των πραγματικών δεδομένων της παροχής Φ.Α. στην Ευρώπη. Το ότι αυξήθηκαν κατά περίπου 100 €/MWH μετά από περίπου μία εβδομάδα είμαι δηλωτικό του γεγονότος ότι βιώνουμε μια άνευ προηγουμένου χρηματιστηριακή φούσκα.
 
Η φούσκα αυτή συμπαρασύρει τις τιμές ηλεκτρισμού μέσω του μηχανισμού της Οριακής Τιμής Συστήματος (ΟΤΣ), δηλαδή την τιμολόγηση με βάση την ακριβότερη προσφορά κάθε ώρας και αποδεικνύει τη χρεοκοπία του μοντέλου πλήρους απορρύθμισης των αγορών Φ.Α. και ηλεκτρισμού στην Ε.Ε. που ακολουθήθηκε την τελευταία δεκαπενταετία, όταν αυτό κλήθηκε να αντιμετωπίσει συνθήκες κρίσης. Εάν όμως ένα μοντέλο αγοράς καταρρέει υφιστάμενο τη «βάσανο» της πρώτης σοβαρής του δοκιμασίας, το πρόβλημα δεν είναι μόνο σε αυτόν που προκαλεί την κρίση· Είναι και στο ίδιο το μοντέλο.
 
Το ενεργειακό πρόβλημα της Ε.Ε. δεν προέκυψε μόνο λόγω των προβλέψιμων τακτικισμών του κ. Πούτιν. Αυτοί ήταν προβλέψιμοι για οποιονδήποτε καταλαβαίνει τον νεο-μερκαντιλιστικό τρόπο σκέψης του Ρώσου προέδρου. Ο Πούτιν ουδέποτε έκρυψε τη βούλησή του να εργαλειοποιήσει τις ροές ενέργειας για την εξυπηρέτηση ζωτικών γεωπολιτικών στόχων της ρωσικής υψηλής στρατηγικής, μεταξύ των οποίων η μερική παλινόρθωση της ρωσικής αυτοκρατορίας στα μετασοβιετικά εδάφη, που δεν έπρεπε ποτέ να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ κατά τη ρωσική οπτική.
 
Αυτά τα έχει γράψει ο ίδιος ο Πούτιν στο διδακτορικό του από το 1997 και τα έχει εφαρμόσει στην πράξη έναντι της Ουκρανίας σε διαφορετικές φάσεις (2004, 2006, 2008/2009, 2014), δεκαετίες πριν από τη δεύτερη εισβολή του στην Ουκρανία το 2022. Κανείς δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται όταν η Ρωσία αντιδρά με απειλές εμπάργκο στις εξαγωγές Φ.Α. στην Ε.Ε., όταν επιχειρείται να επιβληθεί από το G7 πλαφόν στις τιμές πώλησης του πετρελαίου της ακόμη και σε χώρες εκτός Ε.Ε. που δεν της έχουν επιβάλει κανένα μποϊκοτάζ.
 
Ο κάθε «καλός» μερκαντιλιστής ακριβώς αυτό θα έκανε και ακριβώς αυτό έχουν κάνει –τηρουμένων των αναλογιών– πολλές από τις μεγάλες δυνάμεις στην Ιστορία τους όταν έχουν απειληθεί ζωτικά οικονομικά/ γεωπολιτικά συμφέροντα, με πρώτες και καλύτερες τις ίδιες τις ΗΠΑ (εμπάργκο πώλησης πετρελαίου κατά της Ιαπωνίας το 1940-41 και κατά των Βρετανίας και Γαλλίας το 1956).
 
Το να αποδίδονται όλα τα ενεργειακά προβλήματα της Ε.Ε. στη γεωπολιτική εργαλειοποίηση της ρωσικής ενέργειας είναι μια υπεραπλουστευτική προσέγγιση που δεν βοηθάει να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα.
 
Εάν το πρόβλημα που προκαλείται στις τιμές (γιατί ουσιαστική μεσοσταθμική απώλεια τροφοδοσίας δεν έχουμε) το προκαλούσε βασικά το ρωσικό Φ.Α. και οι απειλές/πράξεις διακοπής του, τότε πώς εξηγείται η εκτίναξη των τιμών στην Ισπανία, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία, που ουδέποτε εισήγαγαν ρωσικό Φ.Α.; Εάν το πρόβλημα ήταν μόνο στο ρωσικό Φ.Α., γιατί δεν σημειώθηκε μείωση των τιμών Φ.Α./ ηλεκτρισμού στις χώρες όπου έχουν διακοπεί (Βουλγαρία, Φινλανδία, Πολωνία) εδώ και μήνες οι εξαγωγές της Gazprom, ενώ η τροφοδοσία των χωρών αυτών με Φ.Α. συνεχίζεται σε μεγάλο βαθμό κανονικά, για τα εποχικά δεδομένα ζήτησης;
 
Το πρόβλημα πέραν από τον καθορισμό μέσω ΟΤΣ της τιμής ηλεκτρισμού βρίσκεται στη σύζευξη των αγορών ηλεκτρισμού που μεταφέρει την τιμή της μιας χώρας στην άλλη μέσω των ηλεκτρικών διασυνδέσεων, ανεξαρτήτως του επιπέδου συμμετοχής του Φ.Α. στο ηλεκτροπαραγωγικό μείγμα εκάστης χώρας. Με αυτόν τον τρόπο, χώρες που έχουν πολύ υψηλή εξάρτηση «μεταδίδουν» τις υψηλές τιμές τους σε εκείνες όπου το Φ.Α. παίζει συγκριτικά πολύ μικρότερο ρόλο. Αυτό, π.χ., συμβαίνει μεταξύ Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, όπου η συμμετοχή Φ.Α. στην ηλεκτροπαραγωγή των τριών χωρών κυμαίνεται αντίστοιχα στο 65%, 35% και 21%, αλλά οι διαφορές στη διακύμανση των τιμών ηλεκτρισμού μεταξύ των τριών χωρών είναι ελάχιστες.
 
Είναι προφανές ότι δεν μπορούμε και δεν πρέπει να καταργήσουμε τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις, γιατί αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για την ενίσχυση της ηλεκτροδοτικής ασφάλειας των κρατών, αλλά είναι απολύτως απαραίτητο να μεταφερθούμε σε ένα υβριδικό μοντέλο μεγαλύτερης προβλεψιμότητας που θα παρέχει μεγαλύτερη ασφάλεια και σταθερότητα τόσο σε πωλητές/παραγωγούς όσο και σε αγοραστές μέσω και πολυετών συμβάσεων στο Φ.Α. και στον ηλεκτρισμό.
 
Δεν μπορεί να βασιστεί ένα ολόκληρο σύστημα ενεργειακής ασφάλειας σε βραχυχρόνια συμβόλαια spot παροχής Φ.α./ρεύματος διάρκειας ημερών, εβδομάδων ή μηνών, ακόμη κι αν δεν υπήρχε καμία επισφάλεια από αυτές που δημιουργεί η επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης.
 
Το υπερφιλελεύθερο μοντέλο απορρύθμισης των αγορών καταρρέει επειδή σε αντίθεση με το «κεϋνσιανό» ή το «μερκαντιλιστικό» δεν είχε καμία «αίσθηση πολιτικού ρίσκου», επειδή δηλαδή αντιμετώπισε όλες τις ροές εισαγωγής/παραγωγής Φ.Α. και ηλεκτρισμού ως μηδενικού γεωπολιτικού κινδύνου και επειδή ενθάρρυνε την κατάρρευση της εγχώριας παραγωγής Φ.Α.
 
Η εντελώς «αντιφιλελεύθερη» επιβολή πλαφόν δεν αποτελεί ωστόσο πανάκεια. Είναι ένα όπλο που εάν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να τραυματίσει περισσότερο αυτόν που το κραδαίνει. Η πρόταση της προέδρου της Επιτροπής για επιβολή πλαφόν μόνο στην τιμή ρωσικού Φ.Α. είναι αυτοκτονική, καθώς και θα προκαλέσει την άμεση διακοπή της παροχής και θα αποτελέσει μονομερή παραβίαση των θεμελιωδών όρων των μακροπρόθεσμων συμβολαίων της Gazprom, επιτρέποντας στη Ρωσία να διεκδικήσει δεκάδες δισ. ευρώ σε αποζημιώσεις από τη μη τήρηση των όρων υποχρεωτικής κατανάλωσης.
 
Για να είναι αποτελεσματικό ένα πλαφόν, θα πρέπει: α) Να τεθεί στη χρηματιστηριακή τιμή Φ.Α. γενικά και να μη στοχεύσει έναν παραγωγό, β) να εφαρμοσθεί πανευρωπαϊκά και γ) να στηριχθεί χρηματοδοτικά από ένα ενεργειακό «ευρωομόλογο» που θα επιτρέψει μεταβατικά την κάλυψη του κενού ανάμεσα στην πραγματική τιμή εισαγωγής στην Ε.Ε. και την επιδοτούμενη τιμή διάθεσης ενδοευρωπαϊκά, καθώς όλοι οι εξαγωγείς ΥΦΑ/Φ.Α. της Ε.Ε. δεν θα θελήσουν αυτοβούλως να προσαρμοσθούν στις νέες χαμηλότερες τιμές. Αυτές, δε, πρέπει να είναι επαρκώς υψηλές για να συνεχίσουν οι γεωπολιτικά φιλικοί προς την Ε.Ε. εξαγωγείς να την προμηθεύουν με το πανάκριβο προϊόν τους.
 
* Ο δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι αναπληρωτής καθηγητής Γεωπολιτικής και Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής. 
 

Greek Finance Forum Team

 

 

Σχόλια Αναγνωστών

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 
   

   

Αποποίηση Ευθύνης.... 

© 2016-2022 Greek Finance Forum