Από τότε πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι. Η παγκόσμια οικονομία ανέκαμψε θεαματικά, τα χρηματιστήρια κατέγραψαν τη μακροβιότερη ανοδική πορεία στην ιστορία τους, οι τράπεζες ισχυροποιήθηκαν και το θεσμικό πλαίσιο έγινε αυστηρότερο. Κι όμως, οι αγορές βρήκαν επανειλημμένα πολλούς τρόπους για να παραμείνουν αρκετά βήματα μπροστά από το θεσμικό πλαίσιο, διατηρώντας το πλεονέκτημα και προσφέροντας μεγάλες αποδόσεις -με υψηλό ρίσκοσε όσους συμμετέχουν.

Κοιτώντας πίσω βλέπει κανείς ότι από το 2008 και μετά χάθηκαν κάποιες από τις βασικές αρχές λειτουργίας των αγορών, όπως η σχέση ομολόγων-μετοχών, η σχέση πετρελαίουδολαρίου, αφού στην εξίσωση μπήκε και το ευρώ, ενώ εμφανίσθηκαν νέες μορφές ανταγωνισμού στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα με τις εταιρείες fintech, τα κρυπτονομίσματα και γενικά το νέο σκιώδες τραπεζικό σύστημα. Ταυτόχρονα, καταλυτική είναι η επιρροή της Κίνας που κατάφερε τα τελευταία 14 χρόνια να αναδειχθεί στον κυριότερο ανταγωνιστή της Δύσης (μάλιστα σε αρκετούς τομείς κατάφερε να την ξεπεράσει).

Οι διαδοχικές κρίσεις, της πανδημίας και της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, έβγαλαν το παγκόσμιο σύστημα από τη νιρβάνα στην οποία ζούσε και ανάγκασαν τις εθνικές αρχές να ξαναπάρουν στα χέρια τους την ευθύνη για την αντιμετώπιση των τεράστιων προβλημάτων που άφησαν πίσω τους οι κρίσεις. Όμως, τα κενά που δημιούργησε η κρίση του 2008 δεν έχουν ακόμη καλυφθεί, ενώ κανείς δεν γνωρίζει ποιες θα είναι οι νέες ισορροπίες που θα διαμορφωθούν την επόμενη μέρα στην παγκόσμια γεωπολιτική σκηνή.

Ίσως θα 'πρεπε να αναζητηθούν νέες αρχές, ή να επανεξετασθούν αυτές που χάθηκαν. Ειδάλλως, οι κρίσεις θα πάψουν να είναι απλώς ένα μικρό κομμάτι του οικονομικού κύκλου. Θα γίνουν κάτι συχνότερο και πιο ανεξέλεγκτο.

Αθανάσιος Αδαμόπουλος (Ναυτεμπορική)