Αναμφισβήτητα, η προσοχή στρέφεται πλέον στο υπόλοιπο του έτους αλλά και στο 2023 συνολικά. Οι αυξανόμενες ανησυχίες για έναν δύσκολο ενεργειακά χειμώνα δημιουργούν νέες προκλήσεις για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Επιπρόσθετα, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αυξημένη χρηματοοικονομική μεταβλητότητα, οι κεντρικές τράπεζες πιέζονται για ταχύτερες αυξήσεις επιτοκίων λόγω των συνεχών πληθωριστικών αποκλίσεων. Εν τούτοις, ευελπιστώ ότι παρά την όξυνση της αβεβαιότητας, κομβικοί παράγοντες που εξασφάλισαν την υπεραπόδοση της ελληνικής οικονομία το 2021-22 θα συνεχίσουν να υψώνουν άμυνες και να υποστηρίζουν τη μεσοπρόθεσμη δυναμική της.

Συγκεκριμένα:

Τα δημοσιονομικά μέτρα – που υπερβαίνουν  τα €13 δισ. για το 2022 μετά και τις ανακοινώσεις της ΔΕΘ και εμπλουτίζονται με νέες στοχευμένες παρεμβάσεις για το 2023  – παρέχουν υψηλό βαθμό στήριξης στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις και αποτρέπουν την εξασθένηση της εμπιστοσύνης. Ειδικά για τα νοικοκυριά, η ετήσια βοήθεια το 2022 θα προσεγγίσει τα €7 δισ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε σχεδόν 6% του διαθεσίμου εισοδήματος και καλύπτει σχεδόν το 50% των εκτιμώμενων απωλειών λόγω πληθωρισμού. Από μόνη της αυτή η εξέλιξη βελτιώνει την αφετηρία για το 2023.

Η αγορά εργασίας επιβεβαίωσε τη δυναμική της με αξιοσημείωτη αύξηση της απασχόλησης κατά 200.000 εργαζομένους στο 6μηνο. Τα πρώτα σημάδια μισθολογικών προσαρμογών – με έναυσμα την αύξηση του βασικού μισθού –  θα ισχυροποιηθούν το 2023. Το συνολικό εισόδημα από εργασία των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 7,8% στο 6μηνο και σε συνδυασμό με τη δημοσιονομική ώθηση αντιστάθμισαν τον αντίκτυπο του πληθωρισμού στην αγοραστική δύναμη, όπως αποδεικνύεται από την εκρηκτική αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης κατά 11,4% σε σταθερές τιμές την ίδια περίοδο.

Η «εκδίκηση» των τουριστών και η διοχέτευση ζήτησης και λιμνάζουσας αγοραστικής δύναμης προς υπηρεσίες γενικότερα, έδωσε περαιτέρω ώθηση στις επιδόσεις της οικονομίας. Οι τουριστικές εισπράξεις οδεύουν σε νέο ιστορικό υψηλό, μέσω άλματος στις αφίξεις αλλά και ισχυρών ανατιμήσεων κατά 15%-20% των ποιοτικών τουριστικών υπηρεσιών. Ισχυρό διαφαίνεται και το 2023, με έντονο ενδιαφέρον για προκρατήσεις και νέες συμφωνίες με παγίωση των υψηλότερων τιμών.

Γενικότερα η εξαγωγική δυναμική αποδεικνύεται ανθεκτική στις διαδοχικές κρίσεις, φέρνοντας τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών σε νέα υψηλά. Παρά τη διαφαινόμενη αποδυνάμωση βασικών αγορών για ελληνικά προϊόντα, η φύση των εξαγωγών μας – συγκριτικά περισσότερα βασικά αγαθά – παρέχει πρόσθετη προστασία έναντι της επερχόμενης επιδείνωσης στο διεθνές περιβάλλον.

Στο ενεργειακό πεδίο, παρότι η άμεση ενεργειακή εξάρτηση της ελληνικής οικονομίας από τη Ρωσία είναι σχετικά μικρή οι προκλήσεις παραμένουν σημαντικές. Οι δραματικές ανατιμήσεις στο αέριο το 2022 και οι προβλέψεις για υψηλότατες τιμές και το 2023 – με προεξόφληση ακόμα και πλήρους διακοπής των εισροών φυσικού αερίου προς την ΕΕ – και με τον κίνδυνο μετάδοσης της κρίσης και στο πετρέλαιο τους επόμενους μήνες να παραμένει υψηλός, προμηνύουν ότι θα είναι ένας δύσκολος χειμώνας. Θεωρώ όμως ότι ήδη έχουν δρομολογηθεί σημαντικές προετοιμασίες και σχεδιασμοί ανάγκης, οι οποίοι θα περιορίσουν τον αντίκτυπο και θα μας φέρουν σε μια καλύτερη θέση την άνοιξη στο πεδίο της ενέργειας, πιθανόν νωρίτερα από ό,τι το αναμένουμε. Παράλληλα δίνονται και κίνητρα για εξοικονόμηση, με τις πρώτες μειώσεις στην κατανάλωση φυσικού αεριού στη χώρα μας να είναι ορατές από τα τέλη του 2ου τριμήνου.

Πέραν των ανωτέρω εξελίξεων, θα ήθελα να υπογραμμίσω κάποιους προσθέτους βασικούς καταλύτες που στηρίζουν την οικονομία και περιορίζουν τους κινδύνους για το τραπεζικό σύστημα:

i. H ελληνική οικονομία βρίσκεται σε πολύ διαφορετική φάση του οικονομικού κύκλου – μετά από μια παρατεταμένη περίοδο αναδιάρθρωσης – η οποία οδήγησε σε λιγότερες και ανθεκτικότερες επιχειρηματικές μονάδες, φειδωλές στρατηγικές και αναδιαρθρώσεις. Έχοντας σφυρηλατήσει αμυντικά χαρακτηριστικά μέσα από μακρόχρονες δοκιμασίες, το υγιές τμήμα της οικονομίας είναι περισσότερο ανθεκτικό σε προσωρινές αναταράξεις σε σχέση με τους εταίρους μας.

ii. Οι αξίες των εξασφαλίσεων – κυρίως των ακινήτων – εξακολουθούν να είναι υποτιμημένες, μετά την πτώση των τιμών κατά 60% κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Το αυξημένο κόστος κατασκευής και η μειωμένη προσφορά περιορίζουν τους καθοδικούς κινδύνους.

iii. Η μόχλευση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών είναι αρκετά χαμηλή σε σύγκριση με τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ, ενώ μετά την απομείωση των κόκκινων δανείων το συντριπτικό ποσοστό των υγιών δανείων σχετίζεται με εύρωστους πελάτες. Παράλληλα, μειώνεται και ο κίνδυνος τακτικών ή στρατηγικών αθετήσεων πληρωμών, λόγω ωρίμανσης του θεσμικού πλαισίου αλλά και υψηλότερων αποτιμήσεων των ενεχύρων σε σχέση με το παρελθόν.

Η ισχυρότατη αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ κατά περίπου 13% το 2022 το οδηγεί στο υψηλότερο επίπεδο από το 2011 και στηρίζει τα φορολογικά έσοδα, αντισταθμίζοντας σημαντικό τμήμα του κόστους των πρόσθετων μέτρων. Επίσης, ωθεί τον λόγο δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ κάτω από το 170% – για πρώτη φορά από το 2021 – και 36 ποσοστιαίες μονάδες χαμηλότερα από το 2020, αφήνοντας ανοιχτό το παράθυρο αναβάθμισης του αξιόχρεου της ελληνικής οικονομίας.

Για το 2023, ο ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να κυμανθεί στο 2,0-2,5% – χαμηλότερα κατά σχεδόν 1 ποσοστιαία μονάδα από τις προηγούμενες εκτιμήσεις μας – εξαιτίας κυρίως των υψηλότερων τιμών ενέργειας και της αναμενόμενης επιβράδυνσης των οικονομιών στην ευρωζώνη στο 0,9%, σύμφωνα με το αναθεωρημένο βασικό σενάριο της ΕΚΤ για το 2023.

Ο κ. Παύλος Μυλωνάς είναι διευθύνων σύμβουλος της Εθνικής Τράπεζας.

Πηγή: Έντυπη Έκδοση Το Βήμα