Τζόρτζια Μελόνι, Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου του 2022

Στις 6 Οκτωβρίου, ο ισπανός υφυπουργός που είναι αρμόδιος για τη Δημοκρατική Μνήμη, ο Φερνάντο Μαρτίνεθ, θα παρουσιάσει στο πολιτιστικό κέντρο Ateneo της Μαδρίτης τα αποτελέσματα μιας έρευνας που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Κοινωνικής Ερευνας και Ερευνας της Αγοράς (CIMOP) για λογαριασμό του Συλλόγου Απογόνων της Ισπανικής Εξορίας, με θέμα «Τα εμπόδια στην πρόσβαση των νέων στη γνώση της δημοκρατικής μνήμης». Την Κυριακή, ημέρα εκλογών στη γειτονική Ιταλία, η εφημερίδα El Pais παρουσίασε κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα της έρευνας, και πιο συγκεκριμένα συνεντεύξεων που πήραν οι ερευνητές από μαθητές λυκείου.

Κάπου στη Μαδρίτη, ένας ερευνητής ρώτησε μία ομάδα τριών μαθητών, ένα κορίτσι και δύο αγόρια, όλοι μαθητές της Α’ και της Β’ Λυκείου σε δημόσια σχολεία, πώς ξέρουν όσα ξέρουν για τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. «Από το σχολείο» απάντησαν. Δεν τους τα πολυεξήγησαν, βέβαια, επεσήμανε ο ένας μαθητής, τους πήγαν όμως να δουν «έναν πίνακα με τους πυροβολισμούς του Φράνκο στο Πράδο» πρόσθεσε – αν και πιθανότατα αναφερόταν στον διάσημο πίνακα «Η 3η Μαΐου 1808» του Γκόγια. Ο ερευνητής τούς ρώτησε για τα αίτια του Εμφυλίου. «Κάποιος πίστευε πως η κοινωνία δεν πήγαινε καλά, ότι έπρεπε να τελειώνουμε με τους ανθρώπους που δεν ήταν τέλειοι, που δεν μοιράζονταν τις απόψεις του για την Αρια φυλή…» είπε ένα από τα παιδιά.

– Μα αναφέρεσαι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ή στην Ισπανία;

– Οχι, κι εδώ.

– Την Αρια φυλή;

– Ναι, φυσικά, ο Φράνκο ακολουθούσε αυτά για την Αρια φυλή.

– Πώς ξέσπασε ο πόλεμος;

– Ο κόσμος ήταν ενάντια στη δικτατορία και εξεγέρθηκε.

– Και μετά τον πόλεμο τι συνέβη;

– Μετά τον πόλεμο ο Φράνκο πέθανε και ήρθαν η δημοκρατία και η κυβέρνηση.

Η ομάδα των μαθητών συμφώνησε, για να συνοψίσουμε, πως ο Ισπανικός Εμφύλιος μεταξύ των Εθνικιστών και των Δημοκρατικών (1936 – 1939) που οδήγησε στο τέλος της Δεύτερης Ισπανικής Δημοκρατίας και στην αρχή της δικτατορίας του Φράνκο (1939 – 1975) ξέσπασε διότι «ο κόσμος εξεγέρθηκε εναντίον της δικτατορίας του Φράνκο»· ότι εκτυλίχθηκε «ανάμεσα στη δεκαετία του 1950 και του 1960»· και ότι οι εξόριστοι (Δημοκρατικοί) ήταν «οι υποστηρικτές του Φράνκο που εκδιώχθηκαν από τη χώρα». Ολα ανάποδα.

Κάπου στη Βαλένθια, ένας άλλος ερευνητής μίλησε με δύο κορίτσια και ένα αγόρι, μαθητές κι αυτοί της Α’ και της Β’ Λυκείου, σε ιδιωτικό σχολείο της πόλης.

– Πού θα βρισκόταν η Ισπανία αν δεν είχε γίνει Εμφύλιος; Τι πιστεύετε ότι θα είχε συμβεί;

– Πιστεύω ότι θα ήμασταν ακόμα χειρότερα γιατί, από ό,τι καταλαβαίνω, ο Φράνκο έκανε το πραξικόπημα επειδή άρχιζαν να σκοτώνονται άνθρωποι και υπήρχε πολλή δυσφορία μεταξύ του πληθυσμού. Πιστεύω ότι σήμερα θα είχαμε χρεοκοπήσει – λέει το αγόρι.

– Κι εγώ το ίδιο πιστεύω – συνηγορεί το ένα κορίτσι. Χάρη στον Εμφύλιο, αργότερα, μετά τον θάνατο του Φράνκο, οι Δημοκρατικοί και οι υποστηρικτές του Φράνκο ήρθαν σε συμφωνία και έκαναν το Σύνταγμα. Ειδάλλως, ίσως να μην είχαμε τώρα βασιλιά ή κυβέρνηση.

Οι περισσότεροι από τους νέους με τους οποίους μίλησαν οι ερευνητές ήξεραν πώς να περιγράψουν ένα ναζιστικό στρατόπεδο θανάτου, δεν γνώριζαν όμως τίποτα για την καταστολή του Φράνκο στην Ισπανία. Οι περισσότεροι, επίσης, εξέφρασαν καχυποψία και ανία έναντι της σημερινής ισπανικής πολιτικής τάξης – κάποιοι από αυτούς, ωστόσο, έδειξαν ότι δεν αντιλαμβάνονται το ακροδεξιό Vox ως ακόμη ένα πολιτικό κόμμα, αλλά ως αντισυστημικό κίνημα. Ορισμένοι, ιδίως στη Μαδρίτη και τη Σεβίλλη, αναφέρθηκαν στο πραξικόπημα του 1936 ως μία «εξέγερση» και στις πολιτικές που εφαρμόζονται για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ως «ιστορικό ρεβιζιονισμό» – η ρητορική του Vox περνάει σύμφωνα με τους ερευνητές σε πολλούς νέους «άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα». Η ένταξη της μελέτης της φρανκικής καταστολής στα σχολεία της Ισπανίας είναι μία από τις βασικές καινοτομίες του νέου νόμου για την Ιστορική Μνήμη που προωθεί η κυβέρνηση Σάντσεθ. Για «κατήχηση» μιλούν οι ηγέτες τόσο του Vox όσο και το συντηρητικού Λαϊκού Κόμματος.

«Γεγονός είναι πως η Ιταλία ουδέποτε έκανε τους λογαριασμούς της με το φασιστικό παρελθόν της» επεσήμαινε χθες, μιλώντας στη γαλλική Libération, ο Πιέρο Ιγκνάτσι, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνιας, προσπαθώντας να εξηγήσει τη νίκη της Τζόρτζια Μελόνι. «Το σύνθημα «Θεός, πατρίδα, οικογένεια» έχει ακόμα ισχυρή απήχηση σε ένα κομμάτι του εκλογικού σώματος» προσέθετε. Οχι, τα τέρατα δεν έχουν φύλο. Ξέρουν όμως καλά πώς να χειραγωγούν, ειδικά την άγνοια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ