Τα ευρήματα της νέας ανάλυσης έχουν ιδιαίτερη σημασία για την εκτίμηση και την πρόγνωση σεισμών και ηφαιστειακών εκρήξεων σε παγκόσμιο επίπεδο, σύμφωνα με την ερευνητική ομάδα.

Η διαδικασία μεταφοράς μάγματος «ίσως δεν αποτελεί μεμονωμένο φαινόμενο στη Σαντορίνη, αλλά έναν βασικό μηχανισμό μέσω του οποίου το μάγμα κινείται ανάμεσα σε ηφαίστεια διεθνώς», δήλωσε σε δελτίο Τύπου η Ελευθερία Παπαδημητρίου του ΑΠΘ.

Σ τη μελέτη συμμετείχαν επίσης ο Βασίλειος Καρακώστας και ο Βασίλης Αναγνώστου από το ΑΠΘ, καθώς και γεωεπιστήμονες από το University College London.

Ελληνικό Τόξο – Το γεωλογικό υπόβαθρο

Η Σαντορίνη βρίσκεται πάνω στο Ελληνικό Ηφαιστειακό Τόξο, όπου η αφρικανική πλάκα βυθίζεται κάτω από την ελληνική. Η τριβή των πλακών προκαλεί σεισμική δραστηριότητα και παράλληλα λιώνει πετρώματα, δημιουργώντας υπόγεια μαγματικά συστήματα.

Περισσότεροι από 25.000 σεισμοί, ορισμένοι άνω των 5 Ρίχτερ, σημειώθηκαν στην περιοχή από τον Ιανουάριο έως τον Μάρτιο, προκαλώντας ανησυχία στο νησί και μείωση του τουρισμού.

Αρχικά, οι γεωλόγοι δεν μπορούσαν να διαπιστώσουν αν οι δονήσεις είχαν τεκτονική προέλευση ή αν οφείλονταν σε ηφαιστειακή διεργασία ικανή να πυροδοτήσει έκρηξη στη Νέα Καμμένη ή το Κολούμπο.

Πώς η AI αποκάλυψε τη διαδρομή του μάγματος

Η νέα μελέτη αξιοποίησε εργαλείο τεχνητής νοημοσύνης για να χαρτογραφήσει με λεπτομέρεια τις 25.000 δονήσεις και να αναλύσει την κατανομή τους. Με βάση τα δεδομένα αυτά, οι επιστήμονες εκτίμησαν τις τάσεις στον γήινο φλοιό και προσδιόρισαν τη διαδρομή του μάγματος που εκτονωνόταν από υπόγειο θάλαμο σε βάθος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων.

Η ανάλυση δείχνει ότι το μάγμα δημιούργησε μια οριζόντια ροή μήκους σχεδόν 30 χιλιομέτρων ανάμεσα στη Σαντορίνη και την Αμοργό, εξηγώντας τις επαναλαμβανόμενες δονήσεις. Το συμπέρασμα αυτό συμβαδίζει με τη μελέτη του Nature, η οποία υπολόγισε μήκος 14 χιλιομέτρων για την υπόγεια διόδευση.

Για τον υπολογισμό του όγκου του μάγματος, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στοιχεία από την ανύψωση της επιφάνειας της Σαντορίνης κατά μερικά εκατοστά, όπως αυτή καταγράφηκε από GPS. Η εκτίμηση δείχνει ότι η ποσότητα μάγματος θα μπορούσε να γεμίσει περίπου 200.000 πισίνες Ολυμπιακών διαστάσεων.

Γιατί δεν προκλήθηκε έκρηξη – Τι σημαίνει για το μέλλον

Το μάγμα δεν είχε την απαιτούμενη πίεση ή πλευστότητα ώστε να ανέλθει έως τον θαλάσσιο πυθμένα και να προκαλέσει υποβρύχια έκρηξη.

«Τα στοιχεία μας καταδεικνύουν ότι το μάγμα που προκάλεσε τους σεισμούς στη Σαντορίνη δεν πλησίασε την επιφάνεια», τόνισε ο Στίβεκ Χικς του UCL.

Όπως πρόσθεσε, η νέα μεθοδολογία, εφόσον εφαρμοστεί σε αντίστοιχα σεισμικά σμήνη, θα μπορούσε να επιτρέψει τον εντοπισμό πιθανών σημείων ανόδου μάγματος και των ποσοτήτων του.

Επεσήμανε ακόμη ότι η προσέγγισή τους βασίζεται αποκλειστικά σε δεδομένα σεισμογραφικών καταγραφών και επομένως είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για υποθαλάσσια ηφαιστειακά συστήματα όπου δεν υπάρχουν διαθέσιμα δορυφορικά δεδομένα.

Η Βιρτζινί Πάινελ του Πανεπιστημίου της Γκρενόμπλ, σε συνοδευτικό άρθρο σχολιασμού, υπογραμμίζει ότι η νέα τεχνική χαρτογράφησης υπόγειων ροών μάγματος μπορεί να αποτελέσει σημαντικό εργαλείο. Όπως σημειώνει, «ο συνδυασμός παρατηρήσεων σε πραγματικό χρόνο και νέων δυναμικών μοντέλων μεταφοράς μάγματος θα μπορούσε να επιτρέψει την πρόβλεψη της θέσης και του χρόνου ηφαιστειακών εκρήξεων».