Όπως γράφει το Reuters, ουσιαστικά, θα συζητηθεί το σενάριο μίας έκτακτης και εκ θεμελίων αλλαγής στο ενεργειακό σύστημα της Ε.Ε., μία διαδικασία η οποία αναμένεται να είναι περίπλοκη και μακρά. Ωστόσο, δεδομένης της εκτόξευσης των τιμών του φυσικού αερίου και του συναγερμού που έχει σημάνει στη Γηραιά Ήπειρο η μείωση των ενεργειακών ροών από τη Ρωσία, οι αξιωματούχοι σπεύδουν να βρουν μία άμεση λύση.

Γιατί όμως η Ευρώπη εξετάζει αυτή τη δίοδο προς αποκλιμάκωση των πιέσεων στην ενεργειακή αγορά και τι θα πρέπει να αναμένουμε σε αυτό το πλαίσιο;

Η τιμή του ρεύματος συνδέεται με το φυσικό αέριο

Η χονδρική τιμή του ρεύματος καθορίζεται από το τελευταίο εργοστάσιο που απαιτείται, προκειμένου να καλυφθεί η ζήτηση. Τα πάρκα ανεμογεννητριών, η πυρηνική, ο λιγνίτης, τα εργοστάσια αερίου και άλλοι παραγωγοί δίνουν τις προσφορές τους στην αγορά ενέργειας. Πρώτες προσφορές προέρχονται συνήθως από τις φθηνότερες πηγές και ακολουθούν οι πιο ακριβές συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου, που συνήθως καθορίζει την τιμή για το σύστημα.

Θεμέλιο του συστήματος είναι ότι όλοι οι παραγωγοί πουλούν το ρεύμα τους στην ίδια τιμή, ενώ οι παραγωγοί ΑΠΕ καταλήγουν με μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους, το οποίο και δίνει κίνητρο στον συγκεκριμένο κλάδο. Σε αυτό το σύστημα έχουν εναντιωθεί αρκετές χώρες, όπως η Ισπανία, λέγοντας ότι η φθηνή ενέργεια από ΑΠΕ πωλείται στους καταναλωτές στην ίδια τιμή με το ακριβότερα ρεύμα από ορυκτά καύσιμα.

Τους τελευταίους μήνες ως αποτέλεσμα της μείωσης των ροών από τη Ρωσία, οι τιμές φυσικού αερίου έχουν εκτοξευθεί στην Ευρώπη, συμπαρασύροντας προς τα πάνω και την τιμή του ρεύματος που παράγεται από φυσικό αέριο, αλλά εν τέλει και την τιμή της χονδρικής.

Πώς θα μπορούσε η Ε.Ε. να αλλάξει τις τιμές ενέργειας;

Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα πως η Επιτροπή θα προτείνει την επιβολή πλαφόν στα κέρδη των ηλεκτροπαραγωγών που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο.

Η εκτίναξη των τιμών ρεύματος έχει οδηγήσει σε αύξηση των κερδών των παραγωγών με χαμηλότερα λειτουργικά έξοδα, όπως οι ανεμογεννήτριες και τα πυρηνικά εργοστάσια. Εξ ου η Κομισιόν προτείνει την επιβολή πλαφόν, ώστε να συγκεντρωθούν τα κέρδη και να διοχετευθούν για την αντιστάθμιση των λογαριασμών ρεύματος των καταναλωτών.

Σύμφωνα με το προσχέδιο της πρότασης που διέρρευσε στον Τύπο, το πλαφόν αυτό θα τεθεί στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα, περισσότερο από το μισό της τιμής χονδρικής αυτή τη στιγμή στη Γερμανία. Η πρόταση αυτή θα αφορά κατά πάσα πιθανότητα τα πάρκα ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών, τη βιομηχανία της βιομάζας, τα πυρηνικά εργοστάσια και εργοστάσια λιγνίτη.

Σύμφωνα με το προσχέδιο, στην περίπτωση που επιβληθεί το πλαφόν, τα επιπλέον έσοδα θα συγκεντρώνονται αφού ολοκληρωθούν οι συναλλαγές. Συνεπώς, το μέτρο αυτό δεν θα επηρεάζει άμεσα τη διαμόρφωση της τιμής του ρεύματος.

Η Τσεχία, που ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία της Ε.Ε., πρότεινε επίσης επιβολή πλαφόν στην τιμή εισαγωγής φυσικού αερίου από συγκεκριμένες χώρες, του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ενέργειας ή την προσωρινή απομάκρυνση των εργοστασίων φυσικού αερίου από το τρέχον σύστημα καθορισμού της χονδρικής τιμής.

Η πρόταση της Κομισιόν περιλαμβάνει πλαφόν συγκεκριμένα στο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, προσβλέποντας παράλληλα στη μείωση των εσόδων του ρωσικού κράτους, με τα οποία κατά την φον ντερ Λάιεν ο Πούτιν χρηματοδοτεί τον φριχτό πόλεμο στην Ουκρανία. Παρότι πολλές είναι οι χώρες που τάσσονται υπέρ του πλαφόν, υπάρχει διάχυτη ανησυχία για το σενάριο «απάντησης» της Ρωσίας. Εξάλλου, ο ίδιος ο Πούτιν δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι σε μία τέτοια περίπτωση, η Μόσχα θα κλείσει την στρόφιγγα.

Εναλλακτικά, οι εθνικές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να επιβάλουν πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και να καταβάλλουν στις εταιρείες αερίου τη διαφορά με την τιμή χονδρικής.

Οι «παγίδες»

Οι υψηλότατες τιμές φυσικού αερίου δίνουν ισχυρό κίνητρο στις βιομηχανίες να μειώσουν την κατανάλωσή τους. Οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. προσπαθούν να σπρώξουν προς αυτή την κατεύθυνση τις βιομηχανίες, ώστε να διασφαλίσουν ότι θα υπάρχουν επαρκή αποθέματα φυσικού αερίου αυτό τον χειμώνα. Το πλαφόν θα ανέτρεπε αυτό το κίνητρο, ενδεχομένως και να ενίσχυε την κατανάλωση φυσικού αερίου, ενόσω οι κυβερνήσεις θα έπρεπε να ασκούν πίεση για μείωση της κατανάλωσης.

Ορισμένοι αναλυτές θεωρούν ότι πιο συνετό μέτρο θα ήταν η παροχή στοχευμένης στήριξης προς χαμηλόμισθα νοικοκυριά και επιχειρήσεις που επιβαρύνθηκαν περισσότερο. Σε κάθε περίπτωση παραμένει το εξής ερώτημα: πώς θα μπορούσε να επιβληθεί πλαφόν στην ενέργεια που παράγεται από φυσικό αέριο χωρίς να μειώνεται η παραγωγή, τη στιγμή που χώρες της Ε.Ε. την χρειάζονται απεγνωσμένα.

Τι θέλει η Ελλάδα 

Η επιβολή πλαφόν μόνο στο ρωσικό αέριο δεν θεωρείται ικανοποιητική από την ελληνική πλευρά, που επιθυμεί την επιβολή πλαφόν στο TTF και στις τιμές ανά τεχνολογία παραγωγής ρεύματος με βάση το ελληνικό μοντέλο στο οποίο αποπληρώνονται οι παραγωγοί. 

Παράγοντες της αγοράς ενέργειας σχολιάζουν ότι το πλαφόν στο ρωσικό αέριο θα είχε ως συνέπεια να σπάσουν οι ευρωπαϊκές εταιρείες ενέργειας τα συμβόλαιά τους με την Gazprom, κάτι το οποίο θα οδηγούσε σε δικαστικές περιπέτειες με αβέβαιη έκβαση και πιθανές σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις.

Εξάλλου, η υιοθέτηση ενός πλαφόν στο ρωσικό αέριο θα έπρεπε να εφαρμοστεί υποχρεωτικά και από την Ελλάδα – εξέλιξη που θα είχε ως αποτέλεσμα τη διακοπή της ροής ρωσικού φυσικού αερίου προς τη χώρα μας μέσω του αγωγού Turk Stream, που προς το παρόν συνεχίζεται κανονικά.

Ως προς το ανώτατο όριο των 200 ευρώ, οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι στην Ελλάδα ήδη εφαρμόζεται πλαφόν ύψους 112 ευρώ για την υδροηλεκτρική ενέργεια και 85 ευρώ για τις ΑΠΕ. Μια καθολική εφαρμογή του μέτρου της Επιτροπής θα οδηγούσε στο να μειωθούν τα υπερκέρδη από τους παραγωγούς, με αποτέλεσμα τη συνεπαγόμενη μείωση των κονδυλίων για επιδοτήσεις των λογαριασμών ρεύματος.

Πηγή: Reuters