Ο Μάικλ Μάντοβιτς από το Ινστιτούτο Ρούζβελτ παρομοιάζει την αγορά εργασίας με ένα τεράστιο «μποτιλιάρισμα» στην εθνική οδό της καριέρας. Οι νέοι πτυχιούχοι προσπαθούν να εισέλθουν στις μεγάλες εταιρείες, όμως οι διαθέσιμες θέσεις μειώνονται συνεχώς, καθώς επιχειρήσεις όπως η Airbnb και η Intuit προχωρούν σε περικοπές προσωπικού για να ενισχύσουν τα περιθώρια κέρδους.

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει αλλάξει ριζικά και τη διαδικασία της συνέντευξης. «Δεκαεννέα από τις είκοσι συνεντεύξεις που έχω δώσει έγιναν με bots», αναφέρει ο φοιτητής Ρίτσαρντ Γιουν του Columbia. Οι αλγόριθμοι αποφασίζουν ποιος θα προχωρήσει, αναλύοντας λέξεις-κλειδιά και μοτίβα λόγου, μετατρέποντας τη συνέντευξη σε διαδικασία χωρίς ανθρώπινη επαφή. Οι υποψήφιοι αναγκάζονται να προσαρμόζουν τα βιογραφικά τους για να «ξεγελάσουν» το σύστημα – μια διαδικασία που ο Γιουν χαρακτηρίζει «δυστοπική».

Ακόμη και όσοι βρίσκουν εργασία, αντιμετωπίζουν αυξανόμενη πίεση και εξουθένωση. Η 27χρονη Στίβι Στίβενς εγκατέλειψε τη δουλειά της σε εταιρεία εκθέσεων όταν συνειδητοποίησε ότι οι προϊστάμενοι «περιμένουν να κάνεις έξι δουλειές μέσα σε μία εβδομάδα». Παράλληλα, το λεγόμενο bossware –λογισμικό που παρακολουθεί κινήσεις και πληκτρολογήσεις– εντείνει την αίσθηση ελέγχου και απώλειας αυτονομίας. «Τουλάχιστον τώρα, ως freelancer, ελέγχω τον χρόνο και τις προσπάθειές μου», σημειώνει.

Τα δεδομένα αποτυπώνουν τη βαθύτερη ψυχική κόπωση μιας ολόκληρης γενιάς. Έρευνα του Εθνικού Γραφείου Οικονομικών Ερευνών (NBER) δείχνει ότι η ψυχική υγεία των εργαζομένων κάτω των 25 ετών έχει επιδεινωθεί δραματικά, με τους νέους να δηλώνουν σχεδόν το ίδιο δυστυχισμένοι με όσους είναι εκτός εργασίας. Το φαινόμενο είναι εντονότερο στις γυναίκες και σε άτομα με χαμηλότερη εκπαίδευση. Σύμφωνα με το Conference Board, η εργασιακή ικανοποίηση των νέων κάτω των 25 είναι 15 μονάδες χαμηλότερη σε σχέση με τους εργαζόμενους άνω των 55 ετών.

Ο ερευνητής Άλεξ Μπράισον εξηγεί ότι η απογοήτευση δεν οφείλεται μόνο στις συνθήκες, αλλά και στις προσδοκίες. Η Generation Z συγκρίνει διαρκώς τη ζωή της στα κοινωνικά δίκτυα και αναζητά πληρότητα μέσα από την εργασία — την ίδια στιγμή που η εργασία γίνεται όλο και πιο εντατική, απρόσωπη και ελεγχόμενη από αλγορίθμους.

Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, πολλοί νέοι στρέφονται στην επιχειρηματικότητα ή στον συνδικαλισμό, αναζητώντας περισσότερο έλεγχο, ανεξαρτησία και νόημα στην επαγγελματική τους ζωή — μια ήσυχη, αλλά βαθιά υπαρξιακή επανάσταση απέναντι σε έναν κόσμο που μοιάζει να δουλεύει πια για τις μηχανές, και όχι για τους ανθρώπους.