Η αύξηση στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος δεν έχει υπάρξει ενιαία σε όλη την Ευρώπη, γιατί σε αντίθεση με τις τιμές των καυσίμων που επηρεάζονται περισσότερο από τις κινήσεις των αγορών, η μετακύλιση από την χονδρική στην λιανική τιμή ρεύματος  διαφέρει, αφού επιδρούν το ενεργειακό μείγμα, η δομή των τιμολογίων, η ρύθμιση της αγοράς και τα επιμέρους κρατικά μέτρα. Σύμφωνα με τη Moody’s (την έκθεση παρουσιάζει το Money Review), η αύξηση στις λιανικές τιμές του ρεύματος έχει υπάρξει μεγαλύτερη στις χώρες της Βαλτικής, την Ολλανδία, την Ιταλία και την Κύπρο.

Συνολικά, λοιπόν, ο οίκος θεωρεί ότι οι πιο εκτεθειμένες χώρες στον κίνδυνο κοινωνικών εντάσεων, λόγω του πιο αυξημένου ενεργειακού κόστους, της μεγάλης διαφοράς στις ενεργειακές δαπάνες ανάμεσα στα νοικοκυριά αλλά και των σχετικά χαμηλότερων μέτρων στήριξης είναι η Εσθονία, η Λετονία, η Τσεχία, η Βουλγαρία και η Ιρλανδία.

Για την Εσθονία και τη Λετονία, το γεγονός ότι ο πληθυσμός των χωρών αυτών έχει επίγνωση ότι η ρωσική επιθετικότητα συνιστά υπαρξιακή απειλή, μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά στην εμφάνιση κοινωνικών εντάσεων.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, η Moody’s την κατατάσσει πιο χαμηλά στις χώρες που κινδυνεύουν με κοινωνικές εντάσεις, καθώς μπορεί η αύξηση του  ενεργειακού κόστους να είναι σχετικά υψηλή, όμως το ύψος των μέτρων στήριξης είναι μεγάλο. Και ενώ η χώρα είναι εκτεθειμένη λόγω του σχετικά χαμηλού επιπέδου του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, εντούτοις εμφανίζει καλύτερες επιδόσεις στη διαφορά του εισοδήματός τους που ξοδεύουν για την ενέργεια τα φτωχότερα και τα πλουσιότερα νοικοκυριά.

Το δίλημμα για τις κυβερνήσεις

Πέραν του βραχυπρόθεσμου κινδύνου για κοινωνικές εντάσεις, οι αναλυτές της Moody’s τονίζουν ότι οι υψηλότερες τιμές για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και η  αδύναμη ανάπτυξη δημιουργούν μακροπρόθεσμα διλήμματα για τις κυβερνήσεις της Ευρώπης.

Μέχρι στιγμής, τα μέτρα στήριξης που έχουν ανακοινωθεί δεν έχουν επιβαρύνει τα ελλείμματα, καθώς αντισταθμίζονται από τις υπερβάσεις των στόχων στα φορολογικά έσοδα, στο περιβάλλον του υψηλού πληθωρισμού.

Ως αποτέλεσμα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν έχουν κάνει ουσιαστικές αλλαγές στους αρχικούς δημοσιονομικούς τους στόχους για το 2022.

Όμως, η ασθενέστερη ανάπτυξη θα επιβαρύνει όλο και περισσότερο την αύξηση των εσόδων, ειδικά του ΦΠΑ και του φόρου εισοδήματος, καθώς τα νοικοκυριά θα μειώνουν την κατανάλωσή τους. Η φορολόγηση των υπερ-κερδών των ενεργειακών εταιρειών μπορεί να καλύψει μέρος του κόστους, αλλά όχι το σύνολο των μέτρων στήριξης, σημειώνει η Moody’s.

Και την ίδια στιγμή, η σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής μειώνει τον δημοσιονομικό χώρο που έχουν οι κυβερνήσεις, ανεβάζοντας το επιτοκιακό κόστος.

Όμως, τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης για επιχειρήσεις και καταναλωτές πιθανότατα θα συνεχίσουν να ισχύουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, εκτιμά η Moody’s. Σε αντίθεση με το σοκ του κορωνοϊού, που ήταν «μια κι έξω», οι τιμές του φυσικού αερίου αναμένεται να παραμείνουν μόνιμα σε επίπεδα υψηλότερα από αυτά που επικρατούσαν πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.  

Ως αποτέλεσμα, οι policymakers θα κληθούν να επιλέξουν εάν το αυξημένο ενεργειακό κόστος θα επιβαρύνει τα νοικοκυριά ή τους κρατικούς προϋπολογισμούς, καταλήγει η Moody’s.