Νέες προκλήσεις

Αυτό θα επιβαρύνει τα προσωπικά οικονομικά των νοικοκυριών, ενώ ταυτόχρονα δημιουργεί νέες προκλήσεις για την ευρύτερη οικονομία. Οι δανειολήπτες είναι εδώ και μερικούς μήνες υποχρεωμένοι να αποπληρώνουν τα φοιτητικά τους δάνεια. Ομως μόλις αυτόν τον μήνα, η κυβέρνηση Τραμπ άρχισε να βάζει εκατομμύρια τέτοιους δανειολήπτες σε διαδικασία αναγκαστικής είσπραξης, απειλώντας με κατάσχεση μισθών, επιστροφών φόρου και ομοσπονδιακών επιδομάτων.

Αυτή ήταν η τυπική διαδικασία πριν από την πανδημία, αλλά για όσους δεν την έχουν βιώσει ποτέ –ή έχουν ξεχάσει πώς είναι – μπορεί να είναι σοκαριστική.

Οικονομολόγοι της Morgan Stanley εκτιμούν ότι οι πληρωμές φοιτητικών δανείων φέτος θα αυξηθούν συνολικά κατά 1 έως 3 δισεκατομμύρια δολάρια μηνιαίως. Αυτό, λένε, θα μπορούσε να περιορίσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ για το 2025 κατά περίπου 0,1 ποσοστιαία μονάδα.

Οι ίδιοι οικονομολόγοι σημειώνουν επίσης ότι περίπου οκτώ εκατομμύρια δανειολήπτες συμμετέχουν στο πρόγραμμα SAVE (Saving on a Valuable Education), ένα πρόγραμμα από την περίοδο Μπάιντεν που επιτρέπει στους οφειλέτες να πληρώνουν ανάλογα με το εισόδημά τους, αλλά η νομιμότητά του έχει αμφισβητηθεί δικαστικά. Αυτοί οι δανειολήπτες πιθανότατα θα χρειαστεί να ξεκινήσουν τις πληρωμές στα τέλη του τρέχοντος έτους ή στις αρχές του επόμενου.

Καθυστερήσεις

Τα κυβερνητικά μέτρα για το πάγωμα των ομοσπονδιακών φοιτητικών δανείων και συσσώρευσης των τόκων έληξαν το φθινόπωρο του 2023. Ωστόσο, μόλις το περασμένο φθινόπωρο κατέστη δυνατή η αναφορά καθυστερημένων πληρωμών στις εταιρείες αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας – ένα γεγονός που πολλοί δανειολήπτες συνειδητοποίησαν με οδυνηρό τρόπο, βλέποντας σημαντική πτώση στην πιστοληπτική τους βαθμολογία φέτος. Με τη λήξη αυτής της ανάπαυλας, σημειώθηκε άνοδος στις καθυστερήσεις αποπληρωμών, όπως προκύπτει από τον υπολογισμό τους βάσει των δανείων που είναι ληξιπρόθεσμα για περισσότερες από 90 ημέρες.

Αυτόν τον μήνα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης ανέφερε ότι το ποσοστό καθυστερήσεων στα φοιτητικά δάνεια πραγματοποίησε άλμα από 0,7% στο τέταρτο τρίμηνο του 2024 σε 8% στο πρώτο τρίμηνο του 2025 – επιστρέφοντας περίπου στα προ πανδημίας επίπεδα.

Οποιαδήποτε επανεκκίνηση των πληρωμών ήταν πιθανό να φέρει αύξηση στις καθυστερήσεις, λέει ο οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Duke, Michael Dinerstein. Ελπίζει ότι, καθώς οι άνθρωποι αρχίζουν να λαμβάνουν ειδοποιήσεις για καθυστέρηση, θα σοβαρευτούν με τις πληρωμές και ότι τα προγράμματα αποπληρωμής των τελευταίων ετών ίσως τελικά μειώσουν τα επίπεδα των καθυστερήσεων στις πληρωμές αυτών των δανείων σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα. Ωστόσο ανησυχεί μήπως όλοι αυτοί που δεν πλήρωναν τόσον καιρό τώρα δυσκολευτούν να πληρώσουν.

Οι δύο δρόμοι

«Υπάρχει ο δρόμος της αισιοδοξίας και ο δρόμος της απαισιοδοξίας» λέει ο Dinerstein. «Θα ήμουν πολύ επιφυλακτικός αν έπρεπε να προβλέψω ποιον από τους δύο έχουμε πάρει».

Πολλοί από τους εκατομμύρια δανειολήπτες που χαρακτηρίστηκαν πρόσφατα «καθυστερημένοι οφειλέτες» είχαν ήδη μειωμένη πιστοληπτική ικανότητα, σύμφωνα με τη Fed της Νέας Υόρκης. Ωστόσο, δύο εκατομμύρια από αυτούς είχαν βαθμολογία από 620 έως 719 – σχεδόν άριστη, «prime» κατά τον ορισμό της Fed – ενώ άλλοι 400.000 χαρακτηρίστηκαν άριστοι, με βαθμολογία άνω του 720. Η μέση πιστωτική βαθμολογία των σχεδόν άριστων δανειοληπτών μειώθηκε κατά 140 μονάδες και των άριστων κατά 177 μονάδες.

Αυτή η πτώση των πιστωτικών βαθμολογιών μπορεί να περιορίσει περαιτέρω την καταναλωτική δαπάνη, καθώς πολλοί δανειολήπτες που πέρυσι θα έπαιρναν έγκριση για πιστωτική κάρτα, δάνειο αυτοκινήτου ή στεγαστικό δάνειο, δεν θα πληρούν πλέον τις προϋποθέσεις.

Επιπλέον, κάποιοι από αυτούς ίσως εξεπλάγησαν από όλο αυτό. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, δύο μεγάλες εταιρείες συλλογής χρέους έβαλαν τέλος στα συμβόλαιά τους για συλλογή οφειλομένων από φοιτητές.

«Φανταστείτε όλους αυτούς τους ανθρώπους που δεν έκαναν πληρωμές επί μισή δεκαετία, να λαμβάνουν ξαφνικά μια επιστολή από μια εταιρεία που δεν την έχουν ξανακούσει, που λέει: «Εχετε οφειλές προς εμάς για το φοιτητικό σας δάνειο»» δήλωσε ο Κωνσταντίνος Γιαννέλης, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ.

Δεν το περίμεναν

Ο Γιαννέλης ανησυχεί επίσης ότι, λόγω των προσπαθειών του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν να διαγράψει μέρος των φοιτητικών χρεών, πολλοί δανειολήπτες δεν περίμεναν πραγματικά ότι θα πρέπει να ξαναρχίσουν οι πληρωμές και διαμόρφωσαν τους προϋπολογισμούς τους στηριζόμενοι σε αυτή την πεποίθηση. Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι εκείνοι που τυχόν αποφοίτησαν ενώ ήταν σε ισχύ η αναστολή των πληρωμών, και δεν έχουν καμιά εμπειρία στην αποπληρωμή δανείων.

Ο ίδιος εκτιμά ότι το ποσοστό καθυστερήσεων μπορεί να συνεχίσει να αυξάνεται τους επόμενους μήνες, καθώς περισσότεροι δανειολήπτες δυσκολεύονται να πληρώσουν και η πιστωτική τους ικανότητα συνεχίζει να επιδεινώνεται.

Ατομα που φοίτησαν σε διετείς σχολές ή σε ιδρύματα κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ή που τα παράτησαν προτού πάρουν το πτυχίο τους, διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο να μην μπορέσουν να ανταποκριθούν στις πληρωμές. (Και αυτές οι δύο ομάδες αλληλοεπικαλύπτονται σε μεγάλο βαθμό.)

Φτωχότεροι

Επίσης, όσοι δεν ανταποκρίνονται στις πληρωμές, τείνουν να είναι φτωχότεροι: το 45% των δανειοληπτών φοιτητικών δανείων στην Πολιτεία του Μισισιπή ήταν σε καθεστώς αθέτησης πληρωμών το πρώτο τρίμηνο. Σύμφωνα με τη Fed της Νέας Υόρκης το ποσοστό ήταν μεγαλύτερο από ό,τι σε οποιαδήποτε άλλη Πολιτεία.

Η Πολιτεία του Μισισιπή έχει επίσης ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό κατοίκων που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

Η οικονομολόγος Lesley Turner από τη Σχολή Δημόσιας Πολιτικής Harris του Πανεπιστημίου του Σικάγο λέει ότι όσοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις δόσεις των φοιτητικών τους δανείων συνήθως είναι εκείνοι που έχουν τη μικρότερη δυνατότητα να τα αποπληρώσουν.

Δεν ισχύει το στερεότυπο ότι είναι «22χρονοι που φοίτησαν στις ελίτ σχολές της Ivy League και ζουν σε παραθαλάσσιες πόλεις» λέει η Τέρνερ.

Πηγή: The Wall Street Journal