Όπως σχολιάζει και το capital.gr, ερωτώμενος στη συνέντευξη Τύπου της Δευτέρας σχετικά με τις προθέσεις της κυβέρνησης για την αποχώρηση του Δημοσίου από τον κλάδο, ο κ. Μητσοτάκης δήλωσε ότι "επί της αρχής, η άποψή μου είναι ότι δεν υπάρχει κάποιος συστημικός, στρατηγικός λόγος γιατί το Κράτος πρέπει να ελέγχει σημαντικά ποσοστά συστημικών τραπεζών".e

Με τη δήλωση αυτή, ο Πρωθυπουργός αφήνει ουσιαστικά ανοιχτό το ενδεχόμενο το Κράτος να κρατήσει τη "χρυσή μετοχή" στις συστημικές τράπεζες, διατηρώντας έτσι ορατότητα στις αποφάσεις που λαμβάνουν τα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών σε πραγματικό χρόνο. 

Πράγματι, ανώτατες κυβερνητικές πηγές επιβεβαιώνουν στο Capital.gr την πιθανότητα το Δημόσιο να διατηρήσει μια -μικρή- παρουσία στο μετοχικό κεφάλαιο των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, εξηγώντας ότι "είναι όλα ανοικτά, ανάλογα με το ενδιαφέρον την επόμενη τριετία". 

Η πρόθεση αυτή δεν φαίνεται, πάντως, να χαροποιεί τις διοικήσεις των τραπεζών που "διαγκωνίζονται" προκειμένου το Δημόσιο να αποχωρήσει όσο το δυνατόν συντομότερα από το μετοχικό τους κεφάλαιο.  Υψηλόβαθμες τραπεζικές πηγές του κλάδου σχολιάζουν στο Capital.gr ότι "με δεδομένο ότι υπάρχει πλέον σοβαρός επόπτης -ο SSM- που λαμβάνει υπόψη του τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την ευημερία των πολιτών, η παρουσία του Δημοσίου είναι περιττή".

Η "χρυσή μετοχή" του Δημοσίου στις τράπεζες

Σύμφωνα με τον νόμο 3864 του 2010 που όρισε τη σύστασή του, σκοπός του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας είναι "η συνεισφορά στη διατήρηση της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, προς χάριν του δημοσίου συμφέροντος, καθώς και η αποτελεσματική διάθεση των μετοχών ή άλλων χρηματοπιστωτικών μέσων που κατέχει σε πιστωτικά ιδρύματα".

Ούτε η νομοθεσία, αλλά ούτε και η Στρατηγική Αποεπένδυσης που δημοσιοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες δεν δεσμεύουν το Ταμείο όσον αφορά στην πλήρη ή μερική διάθεση των μεριδίων του στις πέντε εγχώριες τράπεζες – την Εθνική Τράπεζα (40,3%), την Τράπεζα Πειραιώς (27%), την AlphaBank (9%), τη Eurobank (1,4%) και την Attica Bank (69,5%).

Σημειώνεται δε ότι, σύμφωνα με την τροποποίηση του άρθρου 10, η οποία ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2022, οι εξουσίες του ΤΧΣ περιορίστηκαν σημαντικά. Σύμφωνα με την προηγούμενη νομοθεσία, κάθε απόφαση που υποβάλλονταν σε ψήφιση στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, έπρεπε να λάβει ειδική έγκριση από το ΤΧΣ.

Πλέον, το Δημόσιο διατηρεί δικαίωμα βέτο σε πολύ συγκεκριμένες διαδικασίες, όπως αυτές που επηρεάζουν τη μετοχική σύσταση των τραπεζών ή τη διαδικασία της διάθεσης των μετοχών τους. Επιπλέον, το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμά του να εκπροσωπείται στο ΔΣ των τραπεζών έστω και αν η συμμετοχή του περιοριστεί στο ελάχιστο. Ειδικότερα, η ισχύουσα νομοθεσία αναφέρει ρητά ότι "το Ταμείο εκπροσωπείται με ένα μέλος στο Διοικητικό Συμβούλιο του πιστωτικού ιδρύματος, στο οποίο έχει παρασχεθεί κεφαλαιακή ενίσχυση". 

Η διάταξη αυτή αποτελεί, σύμφωνα με πηγές της αγοράς, το "κλειδί" για την πρόθεση της κυβέρνησης να διατηρήσει κάποιο -μικρό- ποσοστό στο μετοχικό κεφάλαιο των συστημικών τραπεζών. Η συμμετοχή εκπροσώπου του ΤΧΣ στα διοικητικά συμβούλια παρέχει στην κυβέρνηση άμεση εικόνα για τις αποφάσεις των τραπεζών -έστω και αν δεν μπορεί να τις επηρεάσει πλέον άμεσα. 

Πρόσφατο παράδειγμα είναι η απόφαση δύο συστημικών τραπεζών, της Εθνικής Τράπεζας και της Eurobank, να διανείμουν μέρισμα επί των κερδών του 2022 -μια απόφαση στην οποία μπήκε "πολιτικό φρένο" από την κυβέρνηση- αν και η τελική απόφαση θα ληφθεί τους επόμενους μήνες από τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) της ΕΚΤ, βάσει των επιδόσεων των τραπεζών στα επικείμενα stress tests.

Σύμφωνα με τις ίδιες κυβερνητικές πηγές, πάντως, δεν είναι στις προθέσεις της κυβέρνησης να έχει άμεση πρόσβαση στις διεργασίες των διοικητικών συμβουλίων.

Ο χρονικός ορίζοντας της αποεπένδυσης

Όσον αφορά για τον χρονικό προγραμματισμό της κυβέρνησης για την υλοποίηση του πλάνου αποεπένδυσης, ο πρωθυπουργός ανέφερε τη Δευτέρα ότι "με βάση τις κατευθύνσεις που έχει δρομολογήσει το ΤΧΣ και ανάλογα με τις ευκαιρίες που θα προκύψουν, πιστεύω ότι θα κινηθούμε τους επόμενους μήνες".

Αυτή την περίοδο, το ΤΧΣ δρομολογεί την επιλογή των συμβούλων διάθεσης οι οποίοι θα "τρέξουν" τη διάθεση των πρώτων ποσοστών που θα πωληθούν από κάθε τράπεζα. Σύμφωνα με τη Στρατηγική Αποεπένδυσης, για κάθε ποσοστό που διατίθενται σε κάθε πιστωτικό ίδρυμα, θα οριστεί διαφορετικός σύμβουλος ο οποίος θα εξετάσει την ανταγωνιστικότητα της κάθε πρότασης με βάση τις συνθήκες της αγοράς και τις σχετικές αποτιμήσεις.

Κατά γενική ομολογία, πάντως, δεν αναμένεται η αποεπένδυση να προχωρήσει πριν τις εκλογές τους επόμενους μήνες, ενώ λογική προϋπόθεση για να εκκινήσει η κρίσιμη διαδικασία συνιστά η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, η οποία αναμένεται να επηρεάσει σημαντικά τις αποτιμήσεις των τραπεζών. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Capital.gr, o υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης εξέφρασε την προσδοκία της κυβέρνησης αυτό θα συμβεί εντός του πρώτου εξαμήνου του έτους.