Γιατί η απόφαση του Ευρωδικαστηρίου για τους δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο δεν αφορά την Ελλάδα

Η απόφαση δεν υπεισέρχεται στην ουσία ότι δηλαδή τα δάνεια ήταν νόμιμα ή μη. Επιπλέον τα πολωνικά δικαστήρια είχαν εκδώσει αποφάσεις σύμφωνα με τις οποίες κάποια δάνεια δεν ήταν νόμιμα. Οσον αφορά την Ελλάδα η υπόθεση έχει κριθεί από το Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου στις 11/2/202 που απέρριψε προσφυγή δανειολήπτριας ενώ υπάρχει από το Ευρωδικαστήριο η C 243/20 απόφαση που αφορούσε προδικαστικό ερώτημα του Πολυμελούς Πρωτοδικείου.

Τι συνέβη στην Πολωνία

Στην Πολωνία, καταναλωτές συνήψαν ενυπόθηκα δάνεια σε ελβετικό φράγκο (CHF) με σκοπό την αγορά ακινήτων. Κατ’ ουσίαν, τα δάνεια αυτά υπολογίστηκαν σε CHF και το ποσό τους εκταμιεύθηκε στους καταναλωτές σε πολωνικά ζλότι (PLN) αφού μετατράπηκε βάσει της τιμής αγοράς του CHF έναντι του PLN. Αντιθέτως, κατά την αποπληρωμή των μηνιαίων δόσεων των δανείων, η μετατροπή γινόταν βάσει της τιμής πώλησης του CHF έναντι του PLN.

Η απόφαση του ευρωδικαστηρίου που ανακοινώθηκε την Πέμπτη σημαίνει ότι οι τράπεζες δεν μπορούν να χρεώνουν το κόστος κεφαλαίου για δάνεια σε ξένο νόμισμα τα οποία κρίθηκαν άκυρα επειδή περιείχαν καταχρηστικούς όρους, μια απόφαση που αναμενόταν από τους αναλυτές.

«Το δίκαιο της ΕΕ δεν αποκλείει, σε περίπτωση ακύρωσης σύμβασης ενυπόθηκου δανείου που έχει παραβιαστεί από καταχρηστικούς όρους, οι καταναλωτές να ζητήσουν αποζημίωση από την τράπεζα που να υπερβαίνει την επιστροφή των μηνιαίων δόσεων που κατέβαλαν», ανέφερε το δικαστήριο στην ανακοίνωσή του.

«Αντιθέτως, αποκλείει την τράπεζα από το να επικαλεστεί παρόμοιες αξιώσεις έναντι των καταναλωτών».

Αν και το κόστος για τον πολωνικό τραπεζικό τομέα θα είναι μεγάλο, οι αναλυτές δήλωσαν ότι θα είναι σε θέση να απορροφήσει τις ζημιές.

Το δικαστήριο ανέφερε στην ανακοίνωσή του ότι το επιχείρημα σχετικά με τη σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών δεν είναι σχετικό στο πλαίσιο της ερμηνείας της οδηγίας, η οποία αποσκοπεί στην προστασία των καταναλωτών.

Ο γενικός εισαγγελέας του CJEU Άντονι Μάικλ Κόλινς έχει εκδώσει ήδη από το Φεβρουάριο μη δεσμευτική γνωμάτευση, σύμφωνα με την οποία έκρινε ότι σε περιπτώσεις όπου οι αμφισβητούμενες συμβάσεις στεγαστικών δανείων ακυρώνονται από τα τοπικά δικαστήρια, οι δανειστές δεν μπορούν να διεκδικήσουν πληρωμές πέρα από την επιστροφή του κεφαλαίου του δανείου.

Η απόφαση αναμένεται να αποτελέσει οδηγό για χιλιάδες Ευρωπαίους δανειολήπτες, ανάμεσα τους και ελληνικά νοικοκυριά, τα οποία έχουν λάβει αντίστοιχα δάνεια. Από το 2006 έως το 2009 χορηγήθηκαν στην Ελλάδα, από τα πιστωτικά ιδρύματα σε 85.000 περίπου οικογένειες, στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο.

Τι αναφέρει η απόφαση

Η φράση – «κλειδί» στην απόφαση του Δικαστηρίου είναι η εξής:

«Σε περίπτωση ακυρώσεως συμβάσεως ενυπόθηκου δανείου η οποία περιέχει καταχρηστικές ρήτρες, το δίκαιο της Ένωσης δεν αντιτίθεται σε αίτημα των καταναλωτών για την καταβολή αποζημίωσης από την τράπεζα, επιπλέον της επιστροφής των ποσών των μηναίων δόσεων που κατέβαλαν. Αντιθέτως, το δίκαιο της Ένωσης αντιτίθεται στην προβολή από την τράπεζα ανάλογων αξιώσεων σε βάρος των καταναλωτών».

Το ιστορικό

Το 2008 ένας καταναλωτής και η σύζυγός του συνήψαν σύμβαση ενυπόθηκου δανείου με την Bank M. Το δάνειο ήταν συνδεδεμένο με το ελβετικό φράγκο (CHF) και οι μηνιαίες δόσεις ήταν καταβλητέες σε πολωνικά ζλότι (PLN) κατόπιν μετατροπής βάσει της τιμής πώλησης του ελβετικού φράγκου σύμφωνα με τον πίνακα συναλλαγματικών ισοτιμιών της Bank M. κατά την ημερομηνία καταβολής κάθε μηνιαίας δόσης.

Εκτιμώντας ότι οι ρήτρες μετατροπής που καθορίζουν τη συναλλαγματική ισοτιμία είναι καταχρηστικές και ότι η σύμβαση αυτή η οποία τις περιέχει καθίσταται άκυρη στο σύνολό της, ο καταναλωτής άσκησε αγωγή κατά της  Bank M. ενώπιον του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου Βαρσοβίας. Ζητεί την καταβολή χρηματικού ποσού το οποίο  αντιστοιχεί στο ήμισυ του κέρδους που αποκόμισε η Bank M., κατά τη διάρκεια ορισμένης χρονικής περιόδου, χρησιμοποιώντας τα ποσά των μηνιαίων δόσεων του δανείου που είχαν καταβληθεί σε εκτέλεση της σύμβασης.

Προς στήριξη της αγωγής του, ο καταναλωτής προβάλλει ότι η Bank M. εισέπραξε τα ποσά αυτά χωρίς νόμιμη αιτία.

Το πολωνικό δικαστήριο ερωτά το Δικαστήριο αν η οδηγία που αφορά τις καταχρηστικές ρήτρες 1 καθώς και οι αρχές της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας δικαίου και της αναλογικότητας παρέχουν στους συμβαλλομένους, στην περίπτωση σύμβασης ενυπόθηκου δανείου που ακυρώνεται διότι δεν μπορεί να εξακολουθήσει να υφίσταται χωρίς τις καταχρηστικές ρήτρες, το δικαίωμα να ζητήσουν αποζημίωση επιπλέον της επιστροφής των ποσών που έχουν καταβληθεί βάσει της συμβάσεως αυτής και της καταβολής νόμιμων τόκων υπερημερίας από την ημερομηνία όχλησης.

Οι επιπτώσεις στις πολωνικές τράπεζες

Το μέλος του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της Πολωνίας Πρζέμισλαβ Λίτβινιουκ δήλωσε ότι η απόφαση ήταν αναμενόμενη και “όχι συνταρακτική” για τον κλάδο. “Επιβεβαιώνει γενικά τα πρότυπα της ΕΕ για την προστασία των καταναλωτών”, δήλωσε στο ραδιόφωνο TOK FM. “Η ετυμηγορία μειώνει τον κίνδυνο για τους δανειολήπτες περισσότερο από ό,τι δημιουργεί νέους κινδύνους”. Η χρηματοπιστωτική ρυθμιστική αρχή της Πολωνίας δήλωσε ότι η απόφαση είναι αρνητική για τις καλά κεφαλαιοποιημένες τράπεζες της χώρας και την οικονομία. Κάλεσε τους δανειστές να συμπεριλάβουν τον αντίκτυπο της απόφασης στα μοντέλα προβλέψεών τους και δήλωσε ότι ο εξωδικαστικός συμβιβασμός παραμένει ο καλύτερος τρόπος επίλυσης του ζητήματος.

“Οι διακανονισμοί είναι η πιο ελκυστική και ορθολογική εναλλακτική λύση σε σχέση με μια δαπανηρή και χρονοβόρα νομική πορεία”, ανέφερε η ρυθμιστική αρχή σε ανακοίνωσή της.

Η κύρια ομάδα τραπεζικού λόμπι της Πολωνίας δήλωσε ότι η ετυμηγορία θα οδηγήσει σε “σημαντική” μείωση του δανεισμού και αποτελεί “τεράστιο πλήγμα” για τους δανειστές, αν και δεν θα πλήξει τη σταθερότητα του τομέα. “Η απόφαση δημιουργεί μια κατάσταση κατά την οποία μια ομάδα πελατών λαμβάνει δάνεια πρακτικά δωρεάν”, δήλωσε ο Ταντέους Μπιάλεκ, επικεφαλής της τραπεζικής ένωσης της Πολωνίας. “Ευνοεί αδικαιολόγητα μια μικρή ομάδα δανειοληπτών” που έλαβαν δάνεια σε ξένο νόμισμα αντί για ζλότυ.

Πηγή: New Money