Οι λάτρεις της τεχνολογίας μπορεί να αισθάνονταν ότι βιώνουν ένα déjà vu. Τον Αύγουστο οι θεματοφύλακες της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας πέτυχαν την πρώτη τους σημαντική νίκη κατά της μεγάλης τεχνολογίας εδώ και ένα τέταρτο του αιώνα, όταν ο Amit Mehta, δικαστής στην Περιφέρεια της Κολούμπια, έκρινε ότι η Google ήταν μονοπώλιο στην ηλεκτρονική αναζήτηση. Χρησιμοποιώντας τη δύναμη της προεπιλογής, υποστήριξε, η Google απέκλεισε τους ανταγωνιστές της και αύξησε τις τιμές των διαφημίσεών της πέρα από τις τιμές της ελεύθερης αγοράς. Στις 8 Οκτωβρίου το υπουργείο Δικαιοσύνης πρόκειται να καταθέσει προτάσεις για την αντιμετώπιση αυτής της κατάχρησης μονοπωλιακής δύναμης, οι οποίες ενδέχεται να περιλαμβάνουν μια πρόταση για τη διάσπαση του τεχνολογικού γίγαντα -ίσως με την απόσχιση του Chrome, του προγράμματος περιήγησης, ή του Android, του λειτουργικού συστήματος για κινητά τηλέφωνα.

Κάτι τέτοιο θα ήταν μεγάλη απερισκεψία. Δεν είναι καθόλου ξεκάθαρο ότι θα έλυνε το βασικό πρόβλημα που παρουσιάζεται στην υπόθεση. Εξάλλου, παρ’ όλο που η Google απολαμβάνει εδώ και καιρό τεράστια κέρδη που συνδέονται με την  «προεπιλεγμένη» πρωτοκαθεδρία της στην αναζήτηση, μπορεί να μη συνεχίσει να το κάνει. Τα νέα εργαλεία δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης, όπως το ChatGPT και το Claude, κερδίζουν γρήγορα μερίδιο της αγοράς.

Η Google είναι η πιο διαδεδομένη μηχανή αναζήτησης στο Διαδίκτυο και διαχειρίζεται περίπου το 90% των ερωτημάτων στην Αμερική. Αυτή η κυριαρχία, αποφάνθηκε ο κ. Mehta, έχει εδραιωθεί μέσω «προεπιλεγμένων συμφωνιών αναζήτησης». Αν ανοίξετε το Safari σε ένα iPhone ή το Mozilla Firefox σε έναν φορητό υπολογιστή και πληκτρολογήστε ένα ερώτημα στη γραμμή αναζήτησης, τα αποτελέσματα θα εμφανιστούν μέσω της Google. Για το προνόμιο αυτό η Google μοιράζεται μέρος των διαφημιστικών εσόδων που παράγει η μηχανή αναζήτησής της. Το 2021 οι πληρωμές αυτές ανήλθαν σε 26 δισ. δολάρια. Περίπου 20 δισ. δολάρια πήγαν μόνο στην Apple.

Το να πληρώνουν οι επιχειρήσεις για να είναι πρώτες στην ουρά των δυνητικών πελατών δεν είναι καθόλου παράδοξο. Οι παραγωγοί δημητριακών πληρώνουν τα σούπερ μάρκετ για να βρίσκονται στο «ύψος του ματιού» στα ράφια. Οι εκδότες πληρώνουν τους βιβλιοπώλες για θέσεις στο πολυπόθητο «πρώτο τραπέζι». Το πρόβλημα με τις προεπιλεγμένες συμφωνίες αναζήτησης είναι ότι δεν καθιστούν απλώς πιο εμφανή μια επιλογή. Αφαιρούν την επιλογή εντελώς.

Η απόσχιση του Chrome ή του Android δεν θα διόρθωνε το πρόβλημα, εφόσον η Google θα εξακολουθούσε να πληρώνει τους τελικούς ιδιοκτήτες τους για να είναι η προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης. Επομένως, το δικαστήριο θα πρέπει να στοχεύσει άμεσα στις προεπιλεγμένες ρυθμίσεις. Θα μπορούσε να περιορίσει την Google στο να μπορεί να πληρώνει για να είναι μία από μια σειρά επιλογών μηχανής αναζήτησης, μια διόρθωση που οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές Αρχές έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή. Ελλείψει της παχυλής επιταγής που πληρώνει η Google για να είναι η προεπιλεγμένη μηχανή αναζήτησης, η Apple και άλλες εταιρείες τεχνολογίας με μεγάλες τσέπες θα μπορούσαν να επικεντρωθούν στη δημιουργία δικών τους μηχανών αναζήτησης.

Μια εντολή που θα αναγκάσει την Google να δημοσιοποιήσει μέρος της τεχνολογίας που επιτρέπει τη λειτουργία της μηχανής αναζήτησής της, όπως το ευρετήριο ιστοσελίδων και τα αρχεία καταγραφής των ερωτημάτων αναζήτησης, θα μπορούσε να διευκολύνει τους ανταγωνιστές να προσπαθήσουν. Η δίκη αποκάλυψε ότι η κατασκευή μιας μηχανής αναζήτησης κοστίζει περίπου 20 δισ. δολάρια, συν 3-4 δισ. δολάρια ετησίως σε έρευνα και ανάπτυξη. Η μείωση αυτού του κόστους θα επέτρεπε και σε μικρότερες εταιρείες να ανταγωνιστούν.

Ένας άλλος λόγος για να αποφευχθεί μια τόσο δραστική λύση όπως η διάσπαση είναι ότι η τεχνολογία κινείται πολύ πιο γρήγορα από οποιοδήποτε νομικό σύστημα. Αν προσθέσετε τη διαδικασία προσφυγής, οποιαδήποτε αγωγή κατά της Google απέχει ακόμη χρόνια. Ωστόσο, ήδη υπάρχουν ενδείξεις ότι η κυριαρχία της Google στην αναζήτηση χαλαρώνει, καθώς τα εργαλεία δημιουργικής τεχνητής νοημοσύνης κερδίζουν έδαφος. Μια έρευνα της τράπεζας Evercore διαπίστωσε ότι το ChatGPT αποτελεί τη «μηχανή αναζήτησης» για το 8% των Αμερικανών. Η καινοτομία ήταν επίσης αυτή που αποδυνάμωσε σημαντικά την κυριαρχία της Microsoft πριν από ένα τέταρτο του αιώνα. Η εταιρεία έμεινε γρήγορα πίσω, καθώς η τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων απογειώθηκε.

Η αντιμονοπωλιακή παρέμβαση μπορεί να επιτάχυνε την πτώση της επιχείρησης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό για τις ρυθμιστικές Αρχές να κοιτάζουν τόσο μπροστά, όσο και πίσω. Εάν η Google αφεθεί ανεξέλεγκτη, ο κίνδυνος είναι η δεσπόζουσα θέση της να εμποδίσει τον ανταγωνισμό. Με τα τεράστια ιδιόκτητα σύνολα δεδομένων της, η Google μπορεί μια μέρα να κατασκευάσει καλύτερα εργαλεία ΤΝ από τους ανταγωνιστές της. Ενισχυμένη από τα μονοπωλιακά της κέρδη, προσφέρει τα τρέχοντα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης της δωρεάν, σε αντίθεση με τους νεότερους ανταγωνιστές της, που πρέπει να χρεώνουν συνδρομές για να καλύψουν το κόστος τους. Αν η Google όντως μπλοκάρει μελλοντικούς ανταγωνιστές, τότε ο περιορισμός της δυνατότητάς της να χρησιμοποιεί τη μηχανή αναζήτησής της για να διανέμει τα  τεχνητής νοημοσύνης προϊόντα της θα μπορούσε να την εμποδίσει να εκμεταλλευτεί ένα μονοπώλιο για να αποκτήσει ένα άλλο. Η διάσπαση, όσο ελκυστική κι αν είναι πολιτικά για κάποιους, δεν είναι η λύση.

Πηγή: The Economist