|
Ένα
drone
στο Ιράν, τον Αύγουστο
του 2022.
Iranian Army / WANA
(West Asia News Agency)
/ Handout
--------------------------------------------------------
Με την χρήση των
drones
σε άνοδο, τα κράτη έχουν
επωφεληθεί από τις
εξαγωγές
drones
για να αυξήσουν την
παγκόσμια επιρροή τους.
Σίγουρα, αυτό αποτελεί
κομμάτι μιας
καθιερωμένης τάσης: οι
κυβερνήσεις έχουν από
καιρό αξιοποιήσει τις
εξαγωγές όπλων ως
διπλωματικό εργαλείο.
Πέρα από το να γεμίζουν
τα κρατικά ταμεία και να
καλύπτουν το κόστος
Έρευνας και Ανάπτυξης,
οι πωλήσεις όπλων
βοηθούν τα κράτη να
προωθήσουν την ατζέντα
της εξωτερικής τους
πολιτικής. Η πώληση ή η
δωρεά όπλων σε
ομοϊδεάτες εταίρους
μπορεί να χρησιμοποιηθεί
για την απόσπαση
παραχωρήσεων, την άσκηση
επιρροής, την
αντιμετώπιση αντιπάλων,
και την ενίσχυση των
στρατιωτικών δεσμών. Μια
νέα εποχή του εμπορίου
όπλων αναδύεται, στην
οποία νέοι εξαγωγείς
όπως το Ιράν και η
Τουρκία εκτοπίζουν τους
παραδοσιακούς
προμηθευτές όπλων και
χρησιμοποιούν τις
εξαγωγές
drones
για να επεκτείνουν την
επιρροή τους πέρα από τα
σύνορά τους. Οι εξαγωγές
αυτές απειλούν την
επιρροή της Ουάσινγκτον
και την ασφάλεια των
εταίρων της. Για να
παραμείνουν μπροστά, οι
υπεύθυνοι χάραξης
πολιτικής των ΗΠΑ θα
πρέπει να βοηθήσουν τους
συμμάχους να
δημιουργήσουν
προγράμματα
drones,
αναπτύσσοντας παράλληλα
προσεγγίσεις για την
αντιμετώπιση της απειλής
των αντίπαλων
drones.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΩΝ
DRONES
Η διπλωματία των
drones
βρίσκεται σε άνοδο,
επειδή ανταποκρίνεται σε
μια αυξανόμενη ζήτηση.
Οι διεθνείς ηγέτες
πείθονται ολοένα και
περισσότερο ότι οι
αμυντικές και εξωτερικές
πολιτικές φιλοδοξίες
τους εξαρτώνται από την
κατοχή
τηλεκατευθυνόμενων
όπλων. Τα
drones
έχουν αλλάξει τον
χαρακτήρα των σύγχρονων
συγκρούσεων,
επιτρέποντας στα κράτη
να προβάλλουν ισχύ,
ελαχιστοποιώντας
παράλληλα τον κίνδυνο
για το φίλιο προσωπικό.
Κρατώντας τα πληρώματα
μακριά από τις γραμμές
του μετώπου, τα
drones
επιτρέπουν στις
κυβερνήσεις να
αναλαμβάνουν
ριψοκίνδυνες αποστολές
επίθεσης ή συλλογής
πληροφοριών που
διαφορετικά δεν θα
μπορούσαν να ξεκινήσουν.
Η Ρωσία [1], για
παράδειγμα, χρησιμοποιεί
συχνά
drones
αντί για επανδρωμένα
επιθετικά αεροσκάφη για
να πλήξει καλά
αμυνόμενους ουκρανικούς
στόχους. Ταυτόχρονα, τα
drones
προσφέρουν αεροπορική
υποστήριξη και
πανοραμική θέα στις
επίγειες δυνάμεις, που
συχνά γέρνουν την
πλάστιγγα κατά την
διάρκεια των μαχών.
Επιπλέον, τα
drones
είναι συνήθως φθηνότερα
και ευκολότερα στην
λειτουργία και την
συντήρησή τους από τους
πυραύλους ή τα
επανδρωμένα αεροσκάφη ή
τα αντικαθιστούν,
κάνοντας απλούστερη την
ενσωμάτωση των
drones
στις στρατιωτικές
επιχειρήσεις των κρατών.
Η χρήση
drones
σε πρόσφατες συγκρούσεις
έχει αποδειχθεί
αποτελεσματική
διαφήμιση. Πλάνα από την
Ουκρανία και το
Ναγκόρνο-Καραμπάχ -μια
αμφισβητούμενη περιοχή
για την οποία μάχονται η
Αρμενία και το
Αζερμπαϊτζάν-
παρουσίασαν
drones
να χτυπούν στόχους με
φθηνό κόστος, ωθώντας
άλλους στρατούς να
προσθέσουν
τηλεκατευθυνόμενα
αεροσκάφη στο οπλοστάσιό
τους. Ορισμένες χώρες
έχουν δημιουργήσει
εγχώρια προγράμματα
drones,
αλλά άλλες έχουν στραφεί
σε διεθνείς προμηθευτές.
Οι παραδοσιακοί
εξαγωγείς όπλων όπως οι
Ηνωμένες Πολιτείες
αρχικά κυριάρχησαν στην
παραγωγή
drones
με συστήματα όπως το
MQ-9
Reaper.
Όμως, οι εξαγωγικοί
περιορισμοί, όπως το
Καθεστώς Ελέγχου της
Πυραυλικής Τεχνολογίας (Missile
Technology Control
Regime,
MTCR),
μια πολυμερής συμφωνία
στην οποία συμμετέχουν
οι Ηνωμένες Πολιτείες,
περιόρισαν σημαντικά την
πώληση των αμερικανικών
drones,
ακόμη και στους
στενότερους συμμάχους
της Ουάσινγκτον.
Επιχειρήσεις από χώρες
που δεν έχουν υπογράψει
το
MTCR,
όπως η Κίνα και το
Ισραήλ, παρενέβησαν με
ενθουσιασμό για να
καλύψουν το κενό και
μπορούσαν να
συμμετάσχουν σε ένα εν
πολλοίς μη ρυθμιζόμενο
εμπόριο.
Ταυτόχρονα, άλλα κράτη
που παραδοσιακά δεν ήταν
εξαγωγείς αεροσκαφών
αύξησαν τα προγράμματα
παραγωγής
drones.
Το Ιράν πούλησε
drones
σε άλλες χώρες και τα
έθεσε στην διάθεση των
πληρεξουσίων του στην
Χεζμπολάχ και στους
Χούτι. Ομοίως, το
πρόγραμμα
drones
της Τουρκίας -που
αναπτύχθηκε εν μέρει για
να μειώσει την εξάρτηση
από ξένους προμηθευτές
όπλων- έγινε γρήγορα
γνωστό με το όνομα
Bayraktar TB2.
Η Τουρκία [2] ανέπτυξε
για πρώτη φορά το
TB2
κατά των κουρδικών
δυνάμεων στο Ιράκ και
την Συρία. Σύντομα,
βρέθηκε στις λίστες
αγορών σχεδόν δύο
δωδεκάδων χωρών στην
Αφρική, την Κεντρική
Ασία, την Ευρώπη, και τη
Μέση Ανατολή.
ΑΓΟΡΑ ΕΥΝΟΪΚΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΠΩΛΗΤΕΣ
Η πώληση
drones
σε περίοδο υψηλής
ζήτησης αυξάνει την
διπλωματική ισχύ ενός
κράτους-προμηθευτή με
τρεις σημαντικούς και
συχνά συμπληρωματικούς
τρόπους. Πρώτον, η
εξαγωγή
drones
εμβαθύνει τους δεσμούς
με τις
κυβερνήσεις-πελάτες. Η
πώληση ενός
drone
συνεπάγεται περισσότερα
από τη μεταφορά ενός
μηχανήματος. Οι εξαγωγές
συνοδεύονται συνήθως από
μακροπρόθεσμη
εκπαίδευση, υλικοτεχνική
βοήθεια, και συμφωνίες
συντήρησης που έχουν
διαρκή αποτελέσματα. Ένα
κράτος εισαγωγής
εξαρτάται από το
κράτος-προμηθευτή του
για αναβαθμίσεις και
ανταλλακτικά. Οι
εξαγωγείς εκπαιδεύουν τα
πληρώματα των
drones
στα κράτη εισαγωγής,
οικοδομώντας σχέσεις που
διαρκούν καθώς το
προσωπικό ανεβαίνει στην
ιεραρχία. Αυτές οι
συνδέσεις δημιουργούν
νέους δρόμους μέσω των
οποίων ένα κράτος
προμηθευτής μπορεί να
επηρεάσει την χάραξη
πολιτικής. Πράγματι, ένα
ιρανικό πρακτορείο
ειδήσεων που συνδέεται
με το Σώμα των Φρουρών
της Επανάστασης του Ιράν
διακήρυξε ότι οι
εξαγωγές
drones
του Ιράν «εμβαθύνουν την
στρατηγική επιρροή του»
διεθνώς.
Τα κράτη-προμηθευτές
εδραιώνουν όλο και
περισσότερο αυτές τις
σχέσεις με το να
ανοίγουν υπερπόντια
εργοστάσια κατασκευής
drones.
Το Ιράν [3] δημιούργησε
γραμμές παραγωγής
drones
στο Τατζικιστάν και την
Βενεζουέλα, και η
Τουρκία σχεδιάζει να
κατασκευάσει εργοστάσιο
TB2
στην Ουκρανία. Ο
ανώτατος στρατηγός του
Ιράν περιέγραψε το
άνοιγμα του εργοστασίου
στο Τατζικιστάν ως
σημείο καμπής στις
σχέσεις μεταξύ των δύο
χωρών. Πράγματι, τα
drones
μπορούν να χρησιμεύσουν
ως πύλη εξαγωγών που
θέτει τις βάσεις για
ευρύτερες μεταφορές
όπλων, με το να
αποδεικνύουν την
αποτελεσματικότητα του
υλικού ενός προμηθευτή
και καθιερώνοντας
διαδικασίες για
μελλοντικές μεταφορές
όπλων. Η Ρωσία, για
παράδειγμα, εξετάζει
τώρα το ενδεχόμενο να
αγοράσει βαλλιστικούς
πυραύλους από το Ιράν.
Δεύτερον, οι εξαγωγές
drones
βοηθούν τα
κράτη-προμηθευτές να
ανταγωνίζονται τους
αντιπάλους τους. Σε
ορισμένες περιπτώσεις, η
εξαγωγή
drones
επιτρέπει στα
κράτη-προμηθευτές να
αμφισβητούν
περιφερειακούς εχθρούς.
Για παράδειγμα, οι
τουρκικές μεταφορές
drones
στο Αζερμπαϊτζάν
συνέβαλαν στην ήττα της
Αρμενίας στον πόλεμο του
Ναγκόρνο-Καραμπάχ το
2020, ταπεινώνοντας τον
μακροχρόνιο αντίπαλο της
Τουρκίας και
αναγκάζοντάς τον να
παραχωρήσει εδάφη.
Ομοίως, η Τεχεράνη
εξόπλισε τους
πληρεξουσίους της με
drones
για να επιτεθούν σε
στόχους σε αραβικά κράτη
του Κόλπου, στο Ισραήλ,
και στην Υεμένη.
Σε άλλες περιπτώσεις, οι
μεταβιβάσεις
drones
δίνουν στα κράτη την
δυνατότητα να εμπλακούν
σε πολέμους πληρεξουσίων
πιο μακριά. Όταν το Ιράν
πουλά
drones
στην Ρωσία, για
παράδειγμα, υποστηρίζει
επιθέσεις στην Ουκρανία
[4], η οποία
υποστηρίζεται από τις
Ηνωμένες Πολιτείες.
Ταυτόχρονα, επιδεικνύει
ικανότητες που το Ιράν
θα μπορούσε να
χρησιμοποιήσει εναντίον
των Ηνωμένων Πολιτειών
σε μια μελλοντική
σύγκρουση. Σίγουρα, αυτό
συνεπάγεται πολιτικούς
και στρατιωτικούς
κινδύνους. Οι εξαγωγές
drones
της Τεχεράνης προκάλεσαν
νέες κυρώσεις και η
χρήση ιρανικών
drones
στην Ουκρανία βοηθά τις
Ηνωμένες Πολιτείες και
τους συμμάχους τους να
αναπτύξουν αντίμετρα.
Αλλά για την Τεχεράνη, η
εδραίωση των δεσμών με
την Ρωσία φαίνεται να
αντισταθμίζει αυτούς
τους κινδύνους.
Καθώς οι προμηθευτές
drones
διαφοροποιούν την
παραγωγή μέσω
υπερπόντιων εργοστασίων,
η διπλωματία τους θα
γίνει πιο ανθεκτική και
λιγότερο ευάλωτη σε
διαταραχές από τους
αντιπάλους. Το Ισραήλ,
για παράδειγμα, έχει
βομβαρδίσει
εγκαταστάσεις παραγωγής
drones
στο Ιράν, αλλά μπορεί να
θεωρήσει πολύ επικίνδυνο
να επιτεθεί σε ιρανικά
εργοστάσια σε χώρες με
φιλικότερους
διπλωματικούς δεσμούς,
όπως το Τατζικιστάν.
Τέλος, τα
κράτη-προμηθευτές
χρησιμοποιούν τις
μεταβιβάσεις
drones
για να αποσπάσουν
παραχωρήσεις από τους
πελάτες. Σύμφωνα με τον
ειδησεογραφικό ιστότοπο
Al-Monitor,
η πώληση 20
drones
από την Τουρκία στα
Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
παρείχε στην Άγκυρα
αρκετή μόχλευση ώστε να
επηρεάσει τους
αξιωματούχους των
Εμιράτων να περιορίσουν
την πρόσβαση στα μέσα
κοινωνικής δικτύωσης
ενός επιφανούς αφεντικού
της τουρκικής μαφίας που
έγινε πληροφοριοδότης
ενώ ζούσε στο Ντουμπάι.
Και τον Δεκέμβριο του
2022, αξιωματούχοι της
αμερικανικής κυβέρνησης
ανακοίνωσαν ότι η Ρωσία
παρέχει πλέον στο Ιράν
ένα «άνευ προηγουμένου
επίπεδο» προηγμένου
στρατιωτικού εξοπλισμού
-ενδεχομένως
συμπεριλαμβανομένων
μαχητικών αεροσκαφών
πέμπτης γενιάς
Su-35-
εν μέρει λόγω της
μεταβίβασης ιρανικών
drones.
Με το να εμβαθύνει τους
δεσμούς με τα
κράτη-πελάτες, να
αντιμετωπίζει
αντιπάλους, και να
αποσπά παραχωρήσεις ως
ανταλλάγματα (quid
pro quo),
η διπλωματία των
drones
απειλεί την περιφερειακή
σταθερότητα και
αμφισβητεί την επιρροή
των καθιερωμένων
εξαγωγέων όπλων, όπως οι
Ηνωμένες Πολιτείες.
Πράγματι, προμηθευτές
drones
όπως το Ιράν, εξοπλίζουν
συστηματικά κράτη όπως
το Σουδάν, την Συρία,
και την Βενεζουέλα, τα
οποία διαφορετικά δεν θα
ήταν σε θέση να
αποκτήσουν
drones
λόγω κυρώσεων και άλλων
πολιτικών εμποδίων. Τα
νεοαποκτηθέντα
drones
επιτρέπουν σε αυτά τα
κράτη να αναζωπυρώνουν
παγωμένες συγκρούσεις,
να παραβιάζουν τα
ανθρώπινα δικαιώματα,
και να υπονομεύουν τις
υπό διεθνή καθοδήγηση
προσπάθειες επίλυσης
συγκρούσεων. Τα
τελευταία χρόνια,
ακτιβιστές και νομοθέτες
επέκριναν την πώληση
drones TB2
από την Τουρκία στην
Αιθιοπία [5], επειδή
επέτρεψε επιθέσεις που
φέρεται να σκότωσαν
δεκάδες αμάχους.
ΚΑΤΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΕΝΑ
ΟΠΛΟ
Καθώς τα κράτη
χρησιμοποιούν όλο και
περισσότερο τα
drones
ως ένα νόμισμα για
διακρατικό ανταγωνισμό,
οι υπεύθυνοι χάραξης
πολιτικής θα παλέψουν με
το πώς να ανταποκριθούν.
Σε ορισμένες
περιπτώσεις, τα
κράτη-προμηθευτές θα
ανταγωνίζονται για τους
ίδιους πελάτες. Όποιος
τελικά κερδίσει το
συμβόλαιο ίσως επίσης να
εξασφαλίσει μια θέση ως
προτιμώμενος εταίρος
ασφαλείας, καθιστώντας
δύσκολη την άσκηση
επιρροής από άλλα κράτη.
Σε άλλες περιπτώσεις, τα
κράτη ίσως να χρειαστεί
να βοηθήσουν συμμάχους
και εταίρους να αμυνθούν
έναντι των
drones
ενός αντιπάλου. Στον
συνεχιζόμενο πόλεμο στην
Ουκρανία [6], τα μέλη
του ΝΑΤΟ αύξησαν τις
παραδόσεις εξοπλισμού
αεράμυνας στο Κίεβο
αφότου η Μόσχα απέκτησε
ιρανικά
drones.
Πολλά από αυτά τα
συστήματα, ωστόσο,
περιλαμβάνουν την
εκτόξευση δαπανηρών
πυραύλων για να
καταρρίψουν
drones
που είναι πολύ
φθηνότερα. Το να
προηγηθεί κανείς των
αντιπάλων του στην
διπλωματία των
drones
θα απαιτήσει πιθανότατα
μια διαδικασία
δράσης-αντίδρασης που θα
περιλαμβάνει την παροχή
χαμηλού κόστους
συστημάτων
antidrone
σε κράτη που απειλούνται
από αντίπαλα
drones.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
έχει τονίσει την
αυξανόμενη σημασία των
drones
για την διεθνή ασφάλεια.
Για να διατηρήσουν ένα
πλεονέκτημα, οι Ηνωμένες
Πολιτείες και οι
σύμμαχοί τους θα πρέπει
να περιορίσουν τα
αδίστακτα κράτη (rogue
states),
όπως το Ιράν, από την
εξαγωγή
drones
μέσω κυρώσεων και
ελέγχων των εξαγωγών.
Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες
Πολιτείες θα πρέπει να
εξάγουν περισσότερα
drones
και συστήματα
antidrone
σε συμμάχους, ώστε να
τους βοηθήσουν να
δημιουργήσουν τα δικά
τους προγράμματα
drones,
περιορίζοντας την
πιθανότητα τα κράτη αυτά
να στραφούν σε άλλους
προμηθευτές. Τα
drones
δεν είναι πλέον μόνο ένα
όπλο στο πεδίο της
μάχης, αλλά και ένα
διπλωματικό εργαλείο
να στραφούν σε άλλους
προμηθευτές.
--------------------------
Ο
ERIK LIN-GREENBERG
είναι επίκουρος
καθηγητής Ανάπτυξης
Σταδιοδρομίας στην έδρα
Leo Marx
στο τμήμα Πολιτικής
Επιστήμης του
Ινστιτούτου Τεχνολογίας
της Μασαχουσέτης.
Foreign Affairs
https://foreignaffairs.gr/articles/73955/erik-lin-greenberg/i-aygi-tis-diplomatias-ton-drones?page=show
https://www.foreignaffairs.com/ukraine/dawn-drone-diplomacy |
