Το εάν όλη αυτή η απαισιοδοξία είναι δικαιολογημένη εξαρτάται τελικά από την απάντηση σε ένα κρίσιμο ερώτημα: Αν η πρόσφατη μείωση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ της Κίνας αντανακλά θεμελιώδεις αλλαγές στις οικονομικές συνθήκες – όπως η γήρανση του πληθυσμού, η μείωση των αποδόσεων, η επιδείνωση του πλεονεκτήματος των καθυστερημένων ατόμων και αυξανόμενο περιβαλλοντικό κόστος – ή μπορεί να αντιμετωπιστεί με πιο αποτελεσματικές μακροοικονομικές πολιτικές;

Στην πραγματικότητα, ενώ δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εποχή της σταθερής διψήφιας ανάπτυξης έχει τελειώσει, η Κίνα βρίσκεται σε καλή θέση για να επιτύχει σημαντικά υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης από τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες στο άμεσο μέλλον. Εξάλλου, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Κίνας εξακολουθεί να είναι μικρότερο από το ένα τέταρτο αυτού των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το κλειδί της επιτυχίας βρίσκεται στην πολιτική: ενώ παραμένει στην πορεία των μεταρρυθμίσεων και του ανοίγματος, η Κίνα πρέπει να χρησιμοποιήσει δημοσιονομικούς και νομισματικούς μοχλούς για να ανταποκριθεί στα δεδομένα ανάπτυξης και τιμών. Σε περίπτωση που τόσο η ανάπτυξη όσο και ο πληθωρισμός είναι υποτονική, πρέπει να υπάρξει δημοσιονομική και νομισματική επέκταση. Αντίθετα, εάν ο πληθωρισμός αυξηθεί απότομα, θα πρέπει να ακολουθήσει σύσφιξη, ακόμη και αν έχει ως αποτέλεσμα χαμηλότερη ανάπτυξη.

Προς το παρόν, εκτός από τις εκδηλώσεις του μαύρου κύκνου, μια άνοδος του πληθωρισμού φαίνεται απίθανη. Ο ΔΤΚ της Κίνας κυμαίνεται γύρω στο 2% από τον Μάιο του 2012 και ο δείκτης τιμών παραγωγού της ήταν αρνητικός για το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας. Ο PPI έπεσε σε αρνητικό έδαφος τον Μάρτιο του 2012, παραμένοντας εκεί για 54 μήνες. Τότε ήταν αρνητικός για 16 από τους επόμενους 17 μήνες, αρχής γενομένης από τον Ιούνιο του 2019. Παραμένει σε αρνητικό έδαφος τώρα, αφού ήταν από τον περασμένο Οκτώβριο.

Εν τω μεταξύ, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της Κίνας βρίσκεται σε σταθερή πτώση, υποχωρώντας από 12,2% το πρώτο τρίμηνο του 2010 σε 6% το τέταρτο τρίμηνο του 2019. Από το 2020 έως το 2022, ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης της Κίνας ήταν περίπου 4,6%. Εν μέσω αυτού του συνδυασμού της αποδυνάμωσης της ανάπτυξης και του χαμηλού (ή ακόμη και αρνητικού) πληθωρισμού, τα επιχειρήματα για τόνωση της ανάπτυξης δημοσιονομικής και νομισματικής επέκτασης είναι ισχυρά.

Ωστόσο, την τελευταία δεκαετία, οι κινεζικές αρχές ακολούθησαν προσεκτική προσέγγιση στην ανάπτυξη, θέτοντας ετήσιους στόχους μερικές μονάδες βάσης κάτω από τον πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης του προηγούμενου έτους. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η διατήρηση των στόχων ανάπτυξης συντηρητικούς της δίνει περισσότερο χώρο για να συνεχίσει μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην αναβάθμιση του αναπτυξιακού προτύπου της Κίνας και στη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας της οικονομικής ανάπτυξης. Αλλά αν η επιδίωξη υψηλότερης αύξησης του ΑΕΠ θα εμπόδιζε πράγματι αυτή την προσπάθεια είναι θέμα συζήτησης.

Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η κυβέρνηση της Κίνας έχει δεσμευτεί να περιορίσει τις δημοσιονομικές ανισορροπίες. Αυτό σημαίνει διατήρηση των κρατικών ομολόγων κάτω από το 60% του ΑΕΠ και του δημοσιονομικού ελλείμματος κάτω από το 3% του ΑΕΠ – συχνά με σημαντικό περιθώριο. Ενώ ο λόγος δημοσιονομικού ελλείμματος προς ΑΕΠ ήταν 2,8% του ΑΕΠ το 2009, μειώθηκε στο 1,1% το 2011, καθώς η κυβέρνηση έσπευσε να βγει από τον κύκλο τόνωσης των 4 τρισεκατομμυρίων CN¥ (555 δισεκατομμύρια δολάρια). Πολλοί Κινέζοι οικονομολόγοι και κυβερνητικοί αξιωματούχοι είναι περήφανοι που έκαναν καλύτερη δουλειά από τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες όσον αφορά την τήρηση των δημοσιονομικών κανόνων που ορίζει η Συνθήκη του Μάαστριχτ. Αν και δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις της κινεζικής κυβέρνησης είναι υψηλές, λόγω του χρέους της τοπικής κυβέρνησης, η δημοσιονομική θέση της Κίνας εξακολουθεί να είναι πολύ ισχυρότερη από τις περισσότερες δυτικές χώρες.

Σίγουρα, η αναλογία δημοσιονομικού ελλείμματος προς ΑΕΠ της Κίνας έχει αυξηθεί από το 2015. Αλλά αυτό ήταν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα των φορολογικών περικοπών και όχι της αύξησης των κρατικών δαπανών. Αν και λίγοι δυτικοί παρατηρητές θα το αναγνώριζαν αυτό, τα οικονομικά από την πλευρά της προσφοράς έχουν μεγαλύτερη επιρροή στην Κίνα παρά στις ΗΠΑ.

Καθώς η κυβέρνηση έχει ακολουθήσει μια προσεκτική δημοσιονομική πολιτική, η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας επιδιώκει πάρα πολλούς στόχους: οικονομική ανάπτυξη, απασχόληση, εσωτερική και εξωτερική σταθερότητα τιμών, χρηματοπιστωτική σταθερότητα, ακόμη και κατανομή χρηματοοικονομικών πόρων. Ειδικότερα, έπρεπε να ανταποκριθεί στις κυκλικές μεταβολές του δείκτη τιμών των κατοικιών: εάν ο δείκτης αυξηθεί απότομα, η PBOC αποσύρει τα ηνία της νομισματικής πολιτικής. Ευρύτερα, η PBOC έχει δεσμευτεί να μην επιδιώξει την «πλημμυρική άρδευση» –δηλαδή, να πλημμυρίσει την οικονομία με ρευστότητα– αλλά αντίθετα να εμείνει σε μια προσέγγιση «στάγδην άρδευσης ακριβείας».

Αναμφίβολα, η Κίνα θα μπορούσε να έχει επιτύχει υψηλότερη ανάπτυξη την τελευταία δεκαετία με μια πιο επιθετική προσέγγιση μακροοικονομικής πολιτικής. Αν και είναι πολύ αργά για να αλλάξει το παρελθόν, η Κίνα μπορεί ακόμα να επιτύχει ένα πιο δυναμικό μέλλον, αλλά μόνο εάν εφαρμόσει μια προσεκτικά σχεδιασμένη δημοσιονομική και νομισματική επέκταση που επικεντρώνεται στην τόνωση της πραγματικής ζήτησης και, τελικά, στην ανάπτυξη.

Ευτυχώς, υπάρχει λόγος να ελπίζουμε ότι οι κινέζοι φορείς χάραξης πολιτικής θα κινηθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Η κυβέρνηση πρόσφατα προσδιόρισε την ανεπαρκή ζήτηση ως βασική μακροοικονομική πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κίνα και δήλωσε ότι η Κίνα πρέπει να «εκμεταλλευτεί τη βελτιωμένη δυναμική, να εντείνει τις προσαρμογές της μακροοικονομικής πολιτικής, να εφαρμόσει τη συνετή νομισματική πολιτική με ακριβή και δυναμικό τρόπο».

Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική αλλαγή στις κατευθυντήριες γραμμές της μακροοικονομικής πολιτικής της Κίνας τα τελευταία χρόνια. Εάν οι κινεζικές αρχές το μεταφράσουν σε αποτελεσματική πολιτική, θα ακολουθήσει υψηλότερη και πιο σταθερή ανάπτυξη.

Ο Yu Yongding, πρώην πρόεδρος της China Society of World Economics και διευθυντής του Institute of World Economics and Politics στην Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών, υπηρέτησε στην Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας από το 2004 έως το 2006. 

Πηγή: Project Syndicate