Πόσο θα επιβαρυνθούν οι δανειολήπτες

Βασικό ζητούμενο είναι το κατά πόσον η άνοδος του κόστους χρήματος θα αποθαρρύνει τη ζήτηση για δανεισμό, κάτι που προς το παρόν τουλάχιστον δεν φαίνεται να αγγίζει τη ζήτηση για επιχειρηματικά δάνεια. Η τάση αυτή επιβεβαιώνεται από τα στοιχεία για την πιστωτική επέκταση την προηγούμενη χρονιά, που κινήθηκε με ρυθμό περίπου 10% και εκτιμάται ότι θα διατηρήσει τη δυναμική της, κυρίως σε ό,τι αφορά τις μεγάλες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις –με βάση τον ευρωπαϊκό ορισμό– βασιζόμενη κυρίως στα φθηνά δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και στα προγράμματα του ΕΣΠΑ. Οι μικρές επιχειρήσεις που θεωρούνται πιο ευάλωτες στις διακυμάνσεις των επιτοκίων θα πιεστούν σημαντικά, καθώς ήδη τα επιτόκια σε αυτή την κατηγορία δανείων κινούνται σε υψηλά επίπεδα κοντά στο 8%, με εξαίρεση τα δάνεια που φέρουν την εγγύηση συγχρηματοδοτούμενων από την Ε.Ε. μέσω οργανισμών όπως η ΕΤΕπ, αλλά και νέων προγραμμάτων της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας που δρομολογούνται για το 2023. Οι τράπεζες θα επιδιώξουν τη διεύρυνση αυτών των συνεργασιών εντός του 2023 προκειμένου να εξασφαλίσουν ευνοϊκότερη χρηματοδότηση για την πιο ευαίσθητη κατηγορία επιχειρήσεων, που αποτελεί και την κρίσιμη μάζα του ελληνικού επιχειρείν, διασφαλίζοντας επιτόκια που θα κινηθούν στο επίπεδο του 6%, το οποίο ωστόσο προϋποθέτει είτε προσωπικές εξασφαλίσεις είτε εγγυήσεις μέσω ευρωπαϊκών μηχανισμών.

Ο «μεγάλος ασθενής»

Τα στεγαστικά δάνεια θα συνεχίσουν να αποτελούν τον μεγάλο ασθενή, καθώς η άνοδος του euribor στο 2,2% υπολογιζόμενη πάνω σε ένα μέσο τραπεζικό περιθώριο 2,5%, οδηγεί σε αύξηση της μηνιαίας δόσης κατά 115 ευρώ για ένα δάνειο 100.000 ευρώ με διάρκεια αποπληρωμής τα 30 χρόνια. Η προοπτική ανόδου του euribor στο 3% οδηγεί σε αύξηση περίπου κατά 175 ευρώ τον μήνα και θα αυξήσει τον βαθμό δυσκολίας για την εξυπηρέτηση των στεγαστικών δανείων, που παραδοσιακά αποτελούν τον καθρέφτη της αγοράς και των πιέσεων που δέχονται οι οικογενειακοί προϋπολογισμοί. Εξίσου σοβαρός από την άνοδο των επιτοκίων είναι ο φόβος για τη νέα παραγωγή στεγαστικών δανείων με ανακοπή της ζήτησης εξαιτίας και των υψηλών τιμών των ακινήτων, που συνεχίζουν να ενισχύονται. Εχοντας εξαντλήσει τα περιθώρια συγκράτησης στα σταθερά επιτόκια που κυριάρχησαν το 2022, οι τράπεζες υποχρεώνονται να κινηθούν πιο επιθετικά με μειώσεις των spreads στα κυμαινόμενα επιτόκια, ώστε να αναχαιτιστεί η άνοδος του κόστους λόγω των αυξήσεων στο euribor και να συντηρηθεί η ζήτηση. Ηδη ένα τμήμα της νέας ζήτησης αναζητεί λύσεις σε σταθερά επιτόκια για μικρές διάρκειες –π.χ. 3ετία– και στη συνέχεια κυμαινόμενο, «ποντάροντας» στον προσωρινό ορίζοντα της ανόδου των επιτοκίων και την αποκλιμάκωσή τους στο εγγύς μέλλον.

Οι καταθέσεις

Στο μέτωπο των καταθέσεων οι τράπεζες έχουν αρχίσει από τις αρχές του χρόνου να κινούνται πιο ενεργά, με αυξήσεις στα επιτόκια για προθεσμιακές καταθέσεις κυρίως μεγάλης διάρκειας άνω του ενός έτους. Στόχος οι αποταμιεύσεις άνω των 200.000 ευρώ, που συγκεντρώνουν και τις υψηλότερες αποδόσεις –κοντά στο 1%– για 12μηνη διάρκεια, ενώ στην αγορά λανσάρονται και τα πρώτα προϊόντα τύπου step-up, που φθάνουν έως και τους 24 μήνες, μεγιστοποιώντας την απόδοση ανά τρίμηνο με επιτόκιο έως 1,80%-2%, στο τέλος όμως της περιόδου. Σε ετησιοποιημένη βάση οι αποδόσεις κινούνται λίγο πάνω από το 1,20%, αλλά βασικό χαρακτηριστικό αυτών των προϊόντων είναι ότι οι καταθέτες μπορούν να «κλειδώσουν» την απόδοση στο τέλος κάθε τριμήνου και να επιλέξουν εάν θα παραμείνουν στο προϊόν έως το τέλος της 24μηνης διάρκειας. Στοιχεία από τις τράπεζες διαπιστώνουν κινητικότητα από την πλευρά των καταθετών για τη μεταφορά ποσών από απλούς λογαριασμούς ταμιευτηρίου σε κλειστούς προθεσμιακούς λογαριασμούς, που αναμένεται να ενταθεί τους επόμενους μήνες όσο πλησιάζουμε στην κορύφωση των ευρωπαϊκών επιτοκίων.