Γκίντεον Ρόουζ - Γκίντεον Ρόουζ. Μέλος του Συµβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ επί Κλίντον, συγγραφέας του βιβλίου «Πώς τελειώνουν οι πόλεµοι»

Παράταση μέχρι το 2024

Οι σταθερές σε αυτόν τον πόλεμο φαίνεται να είναι από τη μία πλευρά η βούληση και η στρατιωτική ικανότητα της Ουκρανίας και από την άλλη η προχειρότητα και η βαρβαρότητα της Ρωσίας. Μέχρι στιγμής έχουν κρατήσει και η δυτική υποστήριξη και η ρωσική αντοχή, αλλά οποιοδήποτε από τα δύο αυτά στοιχεία θα μπορούσε να αλλάξει τον επόμενο χρόνο και να οδηγήσει στο τέλος του πολέμου το 2023. Ευελπιστώ ότι η επιδείνωση της θέσης της Ρωσίας ωθεί τον Πούτιν να αναζητήσει μια έξοδο από τη σύρραξη με βάση κάτι που θα παραπέμπει στις γραμμές της 24ης Φεβρουαρίου – σε αυτό το σενάριο δίνω το 1/3 των πιθανοτήτων. Ανησυχώ παράλληλα ότι η δυτική βούληση μπορεί να «σπάσει» πρώτη και να οδηγήσει σε μια πολύ λιγότερο επιθυμητή διευθέτηση – εδώ δίνω το 1/6 των πιθανοτήτων. Κυρίως όμως περιμένω ότι θα δούμε συνεχιζόμενο σφυροκόπημα, με την Ουκρανία να κερδίζει σταδιακά έδαφος, ενώ θα υφίσταται ακόμη περισσότερα αντίποινα, με τον πόλεμο να παρατείνεται μέχρι το 2024 – σε αυτή την εκδοχή δίνω το 1/2 των πιθανοτήτων.

Σεργκέι Γκούριεφ - Σεργκέι Γκούριεφ. Πρώην επικεφαλής οικονοµολόγος της EBRD, συγγραφέας του βιβλίου «Spin Dictators»

Στα πρότυπα της Κορέας

Σε οικονομικούς όρους, η Ουκρανία πάσχει από μεγάλο έλλειμμα προϋπολογισμού. Πριν ακόμη από τις επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές, η χώρα είχε έλλειμμα 5 δισ. δολαρίων τον μήνα, ποσό που το καλύπτουν οι δυτικές χώρες. Μετά τις επιθέσεις στις ενεργειακές υποδομές και με το βλέμμα στις απαιτήσεις του 2023, η Ουκρανία εκτιμά ότι θα χρειαστεί 2 δισ. δολάρια επιπρόσθετα τον μήνα. Σε στρατιωτικό επίπεδο είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς τι και πότε θα γίνει ακριβώς. Ωστόσο θεωρώ ότι θα έρθει η ώρα που θα εδραιωθεί μια γραμμή οριοθέτησης, η οποία και θα μειώσει τις εντάσεις. Αυτό είναι κάτι που δεν θα γίνει με επίσημο τρόπο, διότι η Ουκρανία προκειμένου να υπογράψει μια συμφωνία δεν θα ζητήσει κάτι λιγότερο από την επιστροφή όλων των εδαφών της, την καταβολή αποζημιώσεων για τις καταστροφές στην ουκρανική επικράτεια και την παραπομπή των εγκληματιών πολέμου στη διεθνή Δικαιοσύνη. Η Ρωσία θα αρνηθεί μια τέτοια συμφωνία και με βάση τη γραμμή οριοθέτησης η οποία θα έχει προκύψει από την πορεία των στρατιωτικών εξελίξεων θα διαμορφωθεί μια κατάσταση στα πρότυπα της Νότιας και της Βόρειας Κορέας. Η Ουκρανία θα χρειαστεί αντιπυραυλικά αμυντικά συστήματα που θα την προστατεύουν πίσω από αυτή τη γραμμή και ο Πούτιν θα παραμείνει υπό το καθεστώς διεθνών κυρώσεων, γεγονός που θα απομακρύνει περισσότερο τη δημοκρατικοποίηση της Ρωσίας. Θεωρώ λοιπόν, με βάση τα δεδομένα που έχουμε μπροστά μας, ότι ένα σκηνικό Νότιας και Βόρειας Κορέας είναι το επικρατέστερο σενάριο και στην περίπτωση της Ουκρανίας.

Τίμοθι Ας - Τίµοθι Ας. Ανώτερος σύµβουλος αναδυόµενων αγορών στην Bluebay Asset Management

Ο χρόνος υπέρ της Ουκρανίας

Η Ουκρανία θα κερδίσει αυτή τη σύγκρουση –πιθανότατα νωρίτερα παρά αργότερα– καθώς η Ρωσία δεν έχει δρόμο προς τη νίκη. Ο πόλεμος μέχρι στιγμής έχει δείξει ότι οι Ρώσοι στερούνται τακτικής ικανότητας, με τους στρατιώτες να είναι ανεπαρκώς εκπαιδευμένοι και ανεπαρκώς οπλισμένοι. Τα ρωσικά στρατεύματα στερούνται κινήτρων, καθώς πολεμούν για γη που ξέρουν ότι δεν είναι δική τους. Για την Ουκρανία ισχύει το αντίθετο – τα στρατεύματά της έχουν υψηλά κίνητρα, είναι τακτικά επιδέξια και γίνονται ολοένα και καλύτερα οπλισμένα. Η Ρωσία δεν έχει πλήρη ορατότητα στο πεδίο της μάχης, σε αντίθεση με την Ουκρανία η οποία είναι σε θέση να το βλέπει ολόκληρο, με τη βοήθεια δορυφόρων του ΝΑΤΟ, πληροφοριών και τουρκικών drones. Αυτό είναι game changer στο πεδίο της μάχης, καθώς η Ρωσία μπορεί να εμφανίσει 300.000 επίστρατους μόνο για να εξαλειφθούν από την ουκρανική χρήση εργαλειοθήκης ακριβείας, όπως τα πυραυλικά συστήματα HIMARS. Ο χρόνος είναι με το μέρος της Ουκρανίας, καθώς θα αποκτά όλο και πιο εξελιγμένη εργαλειοθήκη του ΝΑΤΟ. Την ίδια ώρα οι κυρώσεις θα εμποδίζουν τη Ρωσία να αντικαταστήσει περίπου τη μισή συμβατική στρατιωτική δύναμη που έχασε στην Ουκρανία. Οσο θα συνεχίζεται αυτή η κατάσταση για τη Ρωσία τόσο θα υπάρχουν ολοένα και περισσότερες –και δυσανάλογες– απώλειες από τους 100.000 που χάθηκαν μέχρι σήμερα, μέσα από μια τεράστια απώλεια σε αίμα και οικονομικούς πόρους. Οι κυρώσεις θα λειτουργήσουν παρατεταμένα στη μείωση των εσόδων από τις εξαγωγές της Ρωσίας, γεγονός που θα οδηγήσει στην υποχώρηση της ρωσικής οικονομίας. Ο Πούτιν πλέον έχει ανάγκη την ειρήνη και χωρίς αμφιβολία θα αποδεχόταν μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός τώρα, που κατέχει όσα κατέχει. Ομως οι Ουκρανοί δεν θα το δεχθούν, καθώς έχουν το μομέντουμ με το μέρος τους και μπορούν να επιστρέψουν στο καθεστώς της 23ης Φεβρουαρίου σε ορίζοντα 12 μηνών. Πιθανότατα θα δούμε και άλλες ουκρανικές στρατιωτικές νίκες, σαν τη Χερσώνα ή το Ιζιούμ, και τελικά την κατάρρευση των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία. Αυτό θα ήταν απόλυτη καταστροφή για τον Πούτιν στη Ρωσία και θα τον απειλούσε ακόμα και με αλλαγή καθεστώτος. Οπως έχουν τα πράγματα, ο Πούτιν μπορεί να διαπραγματευθεί μια απόσυρση στις ρυθμίσεις της 23ης Φεβρουαρίου και μακροπρόθεσμες συνομιλίες για το μέλλον της Κριμαίας και των DPR/LPR (σ.σ. τις περιοχές σε Ντονμπάς / Ντονέτσκ). Θεωρώ ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να το δεχθεί αυτό. Και πιθανότατα αυτή η συμφωνία θα έσωζε δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες ζωές και στις δύο πλευρές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι όσο περισσότερο θα διαρκεί αυτή η σύγκρουση, τόσο θα χειροτερεύει για τον Πούτιν – αν είναι πραγματικά ανόητος, θα συνεχίσει να πολεμάει.

Μάρκους Τσίνερ - Μάρκους Τσίνερ. Ανώτερος Συνεργάτης στο German Marshall Fund στο Βερολίνο

Συμβιβασμός με τον Πούτιν;

Ενα είναι βέβαιο στην περίπτωση της Ουκρανίας: η Δύση έχει σαφώς ταχθεί με το μέρος της Ουκρανίας και η βοήθεια προς τη χώρα δεν αναμένεται να σταματήσει. Ακόμη κι αν υπάρξει κάποια κόπωση με τον πόλεμο, οι ΗΠΑ είναι αποφασισμένες να συνεχίσουν τη στρατιωτική υποστήριξη στο Κίεβο και αυτό είναι που μετράει. Ωστόσο, αν και ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν μπορεί να αποκλειστεί, δεν είναι πολύ πιθανό ότι η Ουκρανία θα καταφέρει να εκδιώξει τον ρωσικό στρατό από όλα τα εδάφη της. Επομένως το Κίεβο θα πρέπει να απομακρυνθεί από αυτόν τον στόχο εάν θέλει την ειρήνη. Ομως το αν θα μπει σε αυτή τη λογική ο πρόεδρος Ζελένσκι έχει να κάνει και με τις εγγυήσεις ασφαλείας που θα λάβει από τη Ρωσία. Αλλά η Μόσχα έχει επανειλημμένως παραβιάσει τις εγγυήσεις, όπως το Μνημόνιο της Βουδαπέστης του 1994, με το οποίο η Ρωσία υποσχέθηκε στην Ουκρανία το απαραβίαστο των συνόρων της, σε αντάλλαγμα για την παράδοση των πυρηνικών της όπλων από το Κίεβο – το Κρεμλίνο έσπασε τη συμφωνία το 2014.

Μια εξέλιξη που θα διασφάλιζε την ειρήνη στην Ουκρανία θα ήταν η απομάκρυνση του Πούτιν από την εξουσία. Οποιοσδήποτε νέος ηγέτης στο Κρεμλίνο, ακόμη και αν θα είχε παρόμοιο τρόπο σκέψης με τον Πούτιν, πιθανότατα θα τερμάτιζε αυτόν τον παράλογο πόλεμο, τουλάχιστον για την ώρα. Πώς όμως μπορεί ο Πούτιν να εκδιωχθεί από την εξουσία;

Τσαρλς Κάπτσαν - Τσαρλς Κάπτσαν. Ανώτερος συνεργάτης στο Συµβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων – CFR, καθηγητής ∆ιεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήµιο Georgetown

Προς θερμό αδιέξοδο

Ο πόλεμος στην Ουκρανία είναι απίθανο να τελειώσει σύντομα. Μετά τις ουκρανικές επιθέσεις που κατάφεραν να πάρουν πίσω περίπου το ήμισυ των εδαφών τα οποία κατέλαβε η Ρωσία από την εισβολή της τον Φεβρουάριο, το Κίεβο είναι έτοιμο να συνεχίσει να πιέζει προς τα εμπρός στο πεδίο της μάχης. Στο μεταξύ, η Μόσχα θα συνεχίσει να βομβαρδίζει ουκρανικές πόλεις και τις κρίσιμες υποδομές τους, ενώ θα ενισχύσει τα στρατεύματά της στην ανατολική Ουκρανία. Οι μάχες μπορεί να υποχωρήσουν κατά τους κρύους χειμερινούς μήνες, αλλά και οι δύο πλευρές είναι έτοιμες να επωφεληθούν από οποιαδήποτε ανάπαυλα για να ανασυνταχθούν και να επανοπλιστούν.

Οταν οι μάχες τελικά υποχωρήσουν, ο πόλεμος πιθανότατα θα μετατραπεί σε μια νέα παγωμένη σύγκρουση – ένα στρατιωτικό αδιέξοδο και μια αβέβαιη ειρήνη. Ακόμη και με τη συνεχιζόμενη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια από τα μέλη του ΝΑΤΟ, η Ουκρανία πιθανότατα δεν έχει τη μαχητική ισχύ για να ανακτήσει όλα τα εδάφη της, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας. Επιπλέον, μια ουκρανική προσπάθεια για πλήρη απέλαση των ρωσικών δυνάμεων διατρέχει τον κίνδυνο κλιμάκωσης – η καταφυγή του Κρεμλίνου σε ένα πυρηνικό όπλο γίνεται ρεαλιστική επιλογή εάν η Ρωσία αντιμετωπίσει την πλήρη απέλαση από την ανατολική Ουκρανία και την Κριμαία. Αντ’ αυτού, μια νέα «γραμμή επαφής» –παρόμοια με αυτή που εμφανίστηκε στο Ντονμπάς το 2014– είναι πιθανό να προκύψει σταδιακά.

Ενα προτιμώμενο, αλλά λιγότερο πιθανό αποτέλεσμα είναι μια εκεχειρία κατόπιν διαπραγματεύσεων και μια διπλωματική προσπάθεια για την επίτευξη εδαφικής διευθέτησης. Ακόμα κι αν τελικά εναπόκειται στο Κίεβο να επιδιώξει μια διπλωματική έκβαση, αυτή η επιλογή θα απαιτούσε δυτική μεσολάβηση. Ενώ οι δυτικοί σύμμαχοι έχουν μέχρι στιγμής περιφρουρήσει τη γενναία προσπάθεια της Ουκρανίας να αμυνθεί, μπορεί με τον καιρό να γίνουν πιο πρόθυμοι να τερματίσουν τον πόλεμο. Ο συνεχιζόμενος θάνατος και η καταστροφή, η περαιτέρω εκροή προσφύγων, η αναστάτωση στις αγορές ενέργειας και στον εφοδιασμό τροφίμων, ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η οικονομική πίεση, αυτές και άλλες επιπτώσεις του πολέμου μπορεί να ωθήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους εταίρους τους να ενθαρρύνουν την Ουκρανία να επιδιώξει μια διαπραγμάτευση για το τέλος της σύγκρουσης.

Πηγή: Καθημερινή