Όμως, κάνοντας ένα βήμα πίσω, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για την ευρύτερη θλιβερή εικόνα. Η αγοραία αξία των μετοχών της Κίνας και του Χονγκ Κονγκ μειώθηκε κατά σχεδόν 7 τρισ. δολάρια από την κορύφωσή της το 2021 -μια πτώση της τάξης του 35%, τη στιγμή που η αξία των μετοχών της Αμερικής αυξήθηκε κατά 14% και της Ινδίας κατά 60%. Η πτώση σηματοδοτεί ένα θεμελιώδες πρόβλημα. Οι επενδυτές στο εξωτερικό και στο εσωτερικό κάποτε έβλεπαν την κυβέρνηση της Κίνας ως αξιόπιστο διαχειριστή της οικονομίας. Πλέον αυτή η εμπιστοσύνη έχει φυλλοροήσει, με σοβαρές συνέπειες για την ανάπτυξη της χώρας.

Λιγότερο από μια δεκαετία πριν, το κλίμα στις αγορές της Κίνας ήταν ζωηρό. Οι ξένοι επενδυτές ήταν πρόθυμοι να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες του ανερχόμενου οικονομικού αστέρα του κόσμου. Η Κίνα αναπτυσσόταν με σταθερό και εντυπωσιακό ρυθμό άνω του 6% ετησίως. Οι ξένες επενδύσεις χαρτοφυλακίου έσπευσαν να εισρεύσουν, καθώς το 2014 δόθηκε στους ξένους επενδυτές άμεση πρόσβαση σε κινεζικές μετοχές μέσω του Χονγκ Κονγκ. Τέσσερα χρόνια αργότερα η MSCI, μια χρηματοοικονομική εταιρεία, άρχισε να συμπεριλαμβάνει μετοχές της ηπειρωτικής χώρας στους παγκόσμιους δείκτες της. Η κυβέρνηση της Κίνας, από την πλευρά της, ήλπιζε να «επαγγελματοποιήσει» τις αγορές της, προκειμένου να προσελκύσει ξένα κεφάλαια και τεχνογνωσία και να δημιουργήσει μια κατηγορία περιουσιακών στοιχείων που θα αντικαθιστούσε τα ακίνητα. Έτσι, με την «ευλογία» του ίδιου του κ. Xi, αναδύθηκε μια ομάδα πλούσιων επιχειρηματιών και επενδυτών, για να ζήσει το όνειρο της Κίνας.

Η σιωπηρή αντίληψη ήταν ότι, ανεξάρτητα από την πολιτική της χώρας, οι αξιωματούχοι της απολάμβαναν την εμπιστοσύνη ότι θα οδηγούσαν την οικονομία της προς την ευημερία. Η Κίνα θα συνέχιζε να αναπτύσσεται με αξιοζήλευτο ρυθμό, οι πολίτες της θα εξακολουθούσαν να θέτουν τον πλούτο και την οικονομική σταθερότητα πάνω από τις πολιτικές ελευθερίες και οι ξένοι επενδυτές θα αποκόμιζαν ικανοποιητικές αποδόσεις. Όλοι μπορούσαν να πλουτίσουν.

Όμως τι πήγε στραβά; Ένα ευρέως διαπιστωμένο πρόβλημα είναι η σπασμωδική χάραξη πολιτικής από τον κ. Xi. Η ρυθμιστική καταστολή της τεχνολογίας που ξεκίνησε το 2020 έπληξε την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Η ανάδυση από τον μηδενικό covid ήταν ένα φιάσκο. Η κυβέρνηση αμφιταλαντεύεται σχετικά με την κρίση ακινήτων που έχει εξαντλήσει τις αποταμιεύσεις και την υπομονή και έχει παρασύρει την οικονομία σε αποπληθωρισμό, με τις τιμές να πέφτουν το έτος έως τον Ιανουάριο με τον ταχύτερο ρυθμό από την οικονομική κρίση του 2007-09. Σωστά θέλει να αποφύγει την αναζωπύρωση μιας φούσκας, αλλά θέλει επίσης να αποφύγει τη στήριξη με πακέτα βοήθειας και να επικεντρώσει την ανάπτυξη σε τομείς «υψηλής ποιότητας», που πιστεύει ότι θα βοηθήσουν την Κίνα να ανταγωνιστεί την τεχνολογική, οικονομική και στρατιωτική ισχύ της Αμερικής. Ωστόσο, πέρυσι, ακόμα και σε αυτούς τους τομείς, τα κέρδη μειώθηκαν, ενώ η Κίνα δεν διαθέτει τη δέσμη των μέτρων τόνωσης που χρειάζεται.

Κάτι που ακόμα δεν έχει αξιολογηθεί επαρκώς είναι πόσο έχει περάσει ο έρωτας των ξένων επενδυτών για την Κίνα. Πρέπει να αντιμετωπίσουν όχι μόνο τις κακές πολιτικές, αλλά και την πιθανότητα  η επιδείνωση των σχέσεών της με την Αμερική να θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις τους. Εδώ και μήνες μόνο πωλούν τις μετοχές της ηπειρωτικής χώρας. Ενώ οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων κάποτε πανηγύριζαν για την ένταξη της Κίνας στους παγκόσμιους δείκτες, τώρα δημιουργούν προϊόντα που την αφήνουν εκτός. Οι επενδυτές, πλέον, παρακολουθούν την Ινδία, με τον μεγάλο πληθυσμό της, και την Ιαπωνία, με την τεχνολογία αιχμής της. Το Χονγκ Κονγκ έχει επίσης υποφέρει. Οι εταιρείες από την ηπειρωτική χώρα αντιπροσωπεύουν τα τρία τέταρτα της κεφαλαιοποίησης της αγοράς του. Στις 22 Ιανουαρίου η Ινδία το ξεπέρασε για λίγο και έγινε το τέταρτο μεγαλύτερο χρηματιστήριο στον κόσμο.

Το πιο ανησυχητικό απ’ όλα είναι ότι οι επενδυτές στην ηπειρωτική χώρα χάνουν επίσης την εμπιστοσύνη τους. Ύστερα από τρεις δεκαετίες εξαιρετικής ανάπτυξης, οι πλούσιοι της Κίνας βιώνουν μια οδυνηρή αντιστροφή της περιουσίας τους, όπως αναφέρει το Briefing αυτής της εβδομάδας. Τόσο η ακίνητη περιουσία τους όσο και οι χρηματοοικονομικές τους επενδύσεις βυθίζονται και οι έρευνες δείχνουν ότι πέρυσι πολλοί υπάλληλοι είδαν περικοπές των μισθών τους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι όλο και περισσότερα κεφάλαια εκρέουν από την Κίνα. Όσοι δεν μπορούν να παρακάμψουν τους ελέγχους κεφαλαίων της χώρας μετακινούνται σε ασφαλέστερα κεφάλαια της χρηματαγοράς ή καταφεύγουν σε κεφάλαια εισηγμένα στην ηπειρωτική χώρα, που παρακολουθούν ξένες μετοχές.

Όλα αυτά θα προκαλέσουν πλήγμα στην ανάπτυξη της Κίνας. Η ανάλυσή μας από έρευνες σε νοικοκυριά δείχνει ότι μια μικρή, αλλά με επιρροή, ομάδα ανθρώπων κατέχει το μεγαλύτερο μέρος των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων της. Η στενάχωρη κατάστασή τους θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις, μειώνοντας την κατανάλωση και επιβαρύνοντας τις επενδυτικές αποφάσεις. Οι επενδυτές που έχουν παγιδευτεί στην ηπειρωτική χώρα μπορεί να μην έχουν άλλη επιλογή από το να τοποθετήσουν κάποια από τα σκληρά κερδισμένα μετρητά τους σε μετοχές. Οι ξένοι, αντίθετα, ίσως είναι πιο δύσκολο να δελεαστούν να επιστρέψουν. Αυτό θα έχει κόστος για την Κίνα, παρ’ όλο που οι ξένοι επενδυτές κατέχουν ακόμη ένα μικρό μερίδιο των μετοχών της. Με την πάροδο των ετών παρείχαν έναν χρήσιμο εξωτερικό έλεγχο στις τιμές των περιουσιακών στοιχείων. Επιπλέον, η είσοδός τους στην αγορά πριν από μια δεκαετία συνδέθηκε με περισσότερες κεφαλαιακές δαπάνες και επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη από τις κινεζικές επιχειρήσεις. Η αποχώρησή τους, αντίθετα, θα μπορούσε να βλάψει την καινοτομία.

Ο κ. Xi φαίνεται να γνωρίζει ότι κάτι δεν πάει καλά. Εκτός από την απόλυση του κ. Yi, η κυβέρνηση περιόρισε τις ανοικτές πωλήσεις και οι κρατικοί διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων διατάχθηκαν να αγοράσουν μετοχές. Αυτή η κίνηση μπορεί να στηρίξει τις τιμές των μετοχών για κάποιο χρονικό διάστημα, αλλά μια τέτοια παρέμβαση προδίδει τη δυσπιστία της Κίνας απέναντι στις αγορές, υπογραμμίζοντας τον λόγο για τον οποίο οι επενδυτές έχουν φύγει.

Αντί να αγκαλιάσει την ανάγκη για ευρύτερες αλλαγές, ο κ. Xi χειροτερεύει τα πράγματα. Στην πατρίδα του καταπνίγει την κριτική στην οικονομία. Ταυτόχρονα, η Κίνα γίνεται όλο και πιο καχύποπτη απέναντι στις ξένες επιχειρήσεις. Τα οικονομικά στοιχεία γίνονται όλο και πιο δύσκολα για τους ξένους επενδυτές. Τον Δεκέμβριο προτάθηκαν νέοι κανόνες για τον κλάδο των τυχερών παιχνιδιών, οι οποίοι, όταν οι αγορές αντέδρασαν άσχημα, καταργήθηκαν αθόρυβα. Τον Ιανουάριο η κεντρική τράπεζα, αιφνιδιάζοντας τις αγορές, αρνήθηκε να μειώσει τα επιτόκια, παρά τον συνεχιζόμενο αποπληθωρισμό. Όλα αυτά το μόνο που καταφέρνουν είναι να τρομάξουν οι επενδυτές.

Το πραγματικό εμπόδιο στην αλλαγή είναι η σιδηρά πεποίθηση του κ. Xi ότι ο ίδιος και το Κομμουνιστικό Κόμμα πρέπει να έχουν τον απόλυτο έλεγχο. Η ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών απαιτεί επανεξέταση του ρόλου του κράτους στην οικονομία, αλλά ο κ. Xi είναι απίθανο να χαλαρώσει τον έλεγχό του. Οι επενδυτές πίστευαν κάποτε ότι η πολιτική της Κίνας δεν χρειάζεται να παρεμβαίνει στην ικανότητά τους να κερδίζουν χρήματα. Τώρα, που γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει διαφυγή από την πολιτική, θα κινούνται πιο φοβισμένα.

Πηγή: The Economist