«Η αυξημένη και διευρυμένη χρήση του BNPL καθιστά αναγκαία την προσεκτική παρακολούθησή του», σημειώνει η Carolyn Campbell, αναλύτρια τίτλων με εξασφαλίσεις επί στοιχείων ενεργητικού στη Morgan Stanley. Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ακόμη χαμηλά επίπεδα χρέους και καθυστερήσεων σε σύγκριση με άλλες μορφές καταναλωτικών δανείων.

Η ταχεία εξάπλωση του BNPL

Η μέθοδος BNPL γνώρισε άνθηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, ως εναλλακτική των πιστωτικών καρτών. Οι πληρωμές συνήθως εκτείνονται από 6 εβδομάδες έως και 60 μήνες, με τα βραχυπρόθεσμα σχέδια να προσφέρονται συνήθως άτοκα. Το BNPL προσελκύει κυρίως όσους δεν έχουν πρόσβαση σε συμβατικά δάνεια και παρέχει σε νοικοκυριά με περιορισμένη ρευστότητα τη δυνατότητα να εξοφλούν αγορές όταν αποκτούν διαθέσιμα κεφάλαια. Ωστόσο, η υπερβολική χρήση ενέχει κινδύνους κακής διαχείρισης χρημάτων, περιορισμού της αποταμίευσης και υπερχρέωσης.

Η έρευνα της AlphaWise καταγράφει τα εξής:

Η χρήση είναι υψηλότερη στους νέους: 41% στις ηλικίες 16-24 και 39% στις 25-34, έναντι 12% στις 55-64 και μόλις 11% στους άνω των 65.

Τα υψηλά εισοδήματα ηγούνται: 38% των ατόμων με ετήσια έσοδα $100.000–$150.000 έχουν κάνει χρήση BNPL, έναντι 27% σε εισοδηματική κατηγορία $25.000–$50.000.

Ο μέσος όρος δανεισμού φτάνει τα $760, με έντονες διαφοροποιήσεις ανάλογα με το εισόδημα.

Οι πιο δημοφιλείς αγορές μέσω BNPL περιλαμβάνουν ρούχα, ηλεκτρονικά είδη και είδη παντοπωλείου – στοιχείο που φανερώνει στροφή της χρήσης του BNPL προς την καθημερινότητα, και όχι πλέον σε σποραδικές ή πολυτελείς αγορές όπως ταξίδια ή μεγάλες οικιακές συσκευές.

Κατά την Campbell, η αύξηση της χρήσης BNPL για βασικά αγαθά ίσως αντανακλά τόσο την ευρύτερη αποδοχή του εργαλείου όσο και αυξανόμενες οικονομικές πιέσεις στα νοικοκυριά. «Εάν δούμε σημαντική άνοδο της χρήσης του BNPL προς το τέλος του έτους, σε περίοδο αυξημένου πληθωρισμού – για παράδειγμα λόγω δασμών – και στάσιμων εισοδημάτων, τότε αυτό θα μπορούσε να αποτελεί προειδοποιητικό σημάδι», επισημαίνει.

Η Morgan Stanley προβλέπει ότι ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ θα κορυφωθεί μεταξύ 3% και 3,5% στο τρίτο τρίμηνο του 2025.

Αμφιβολίες για την αξιολόγηση του κινδύνου

Οι επενδυτές εκφράζουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο τα παραδοσιακά εργαλεία αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας – όπως το FICO score ή οι δείκτες εξυπηρέτησης χρέους – αντανακλούν επαρκώς το ρίσκο που φέρει η εκτεταμένη χρήση BNPL. Ορισμένες εταιρείες επιχειρούν πλέον να ενσωματώσουν δεδομένα BNPL στις πιστωτικές εκθέσεις, προκειμένου να μην παραμορφώνεται η πραγματική εικόνα του καταναλωτικού χρέους.

Ο James Faucette, επικεφαλής ερευνών Fintech & Payments της Morgan Stanley, εξηγεί: «Προς το παρόν, δεν θεωρούμε ότι το BNPL έχει προκαλέσει υπερβολικά επίπεδα δανεισμού. Ωστόσο, η περιορισμένη διαφάνεια και η εξάρτηση από αυτό, ιδίως στις νεότερες ηλικίες, μας οδηγούν σε στάση επιφυλακτικότητας για το μέλλον».