Το πρόβλημα με τις step up δόσεις

Η έντονη αύξηση των επιτοκίων τα τελευταία έτη είχε ως αποτέλεσμα οι δόσεις αυτών των δανείων να καλύπτουν κυρίως τόκους και όχι κεφάλαιο, ακόμη και σε ώριμο στάδιο αποπληρωμής. Ο SSM ανησυχεί ότι, εν μέσω γενικευμένης αβεβαιότητας, η σταδιακή άνοδος των δόσεων μπορεί να καταστήσει τα δάνεια μη βιώσιμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αθέτησης.

Σε περίπτωση που οι δανειολήπτες αρνηθούν να συναινέσουν σε αλλαγή του τρόπου αποπληρωμής –κάτι που θεωρητικά δικαιούνται βάσει των υφιστάμενων συμβάσεων– οι τράπεζες θα κληθούν να σχηματίσουν προβλέψεις ύψους 10%-15% για το εν λόγω χαρτοφυλάκιο. Το 95% των εν λόγω δανείων αφορά στεγαστικά με ισχυρές εξασφαλίσεις.

Πώς λειτουργούν τα step up δάνεια

Τα δάνεια με κλιμακωτές δόσεις ξεκινούν με χαμηλότερη μηνιαία αποπληρωμή, η οποία αυξάνεται σταδιακά. Εφαρμόστηκαν ευρέως σε περιπτώσεις δανειοληπτών με προσδοκίες εισοδηματικής ενίσχυσης στο μέλλον (όπως νέοι εργαζόμενοι). Αν και τα δάνεια αυτά προσφέρουν αρχικά ευελιξία, συνεπάγονται υψηλότερο συνολικό κόστος λόγω αυξημένων τόκων στα πρώτα έτη, καθώς και τον κίνδυνο μη βιώσιμων δόσεων στο μέλλον.

Η απαίτηση του SSM συνίσταται στη μετατροπή των step up συμβάσεων σε τοκοχρεολυτικές, με δόσεις που παραμένουν σταθερές και περιλαμβάνουν ισόποση αποπληρωμή τόκων και κεφαλαίου. Για να επιτευχθεί αυτό, αναμένεται να προσφερθούν οικονομικά κίνητρα ή ευνοϊκοί όροι, ώστε οι δανειολήπτες να αποδεχθούν τις νέες ρυθμίσεις.

Παράλληλες εξελίξεις για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο

Παράλληλα, οι ρυθμίσεις που εξετάζονται για τα στεγαστικά δάνεια σε ελβετικό φράγκο προβλέπουν δυνατότητα μετατροπής τους σε ευρώ έως το τέλος του έτους. Το Υπουργείο Οικονομικών αναμένεται να δώσει εξάμηνη προθεσμία στους δανειολήπτες, προκειμένου να αποφασίσουν αν θα προχωρήσουν στη μετατροπή ή θα διατηρήσουν τους αρχικούς όρους.

Οι μετατροπές θα συνοδεύονται από haircut 10%-25% επί του υπολοίπου του δανείου, μέσω κρατικής επιδότησης ισοτιμίας, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών. Το 10% θα εφαρμόζεται σε όσους δεν πληρούν εισοδηματικά ή περιουσιακά κριτήρια. Το υπόλοιπο δάνειο θα φέρει σταθερό επιτόκιο, στοιχείο που θεωρείται σημαντικό πλεονέκτημα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η πλειοψηφία των δανειοληπτών θα επιλέξει τη μετατροπή, ενώ τα συνολικά υπόλοιπα αυτών των δανείων φθάνουν τα 4,5–5 δισ. ευρώ. Ειδικότερα:

Eurobank: 1,69 δισ. ευρώ

Τράπεζα Πειραιώς: 531 εκατ. ευρώ

Εθνική Τράπεζα: 183 εκατ. ευρώ

Alpha Bank: Δεν διαθέτει τέτοια δάνεια

Οι συνολικές προβλέψεις των τραπεζών εκτιμάται ότι θα ξεπεράσουν τα 400 εκατ. ευρώ.

Η επιλογή μιας συντηρητικής λύσης σχετίζεται με την ανάγκη να διαφυλαχθεί η ποιότητα των τιτλοποιήσεων και των senior ομολόγων στο πλαίσιο του προγράμματος «Ηρακλής», καθώς πολλά από τα εν λόγω δάνεια έχουν μεταβιβαστεί σε servicers.

Ο SSM επιχειρεί να αντιμετωπίσει τρεις βασικές "πληγές" στους ισολογισμούς των τραπεζών:

Τα step up δάνεια

Τα στεγαστικά σε ελβετικό φράγκο

Τα δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου

Για όλα, ζητούνται άμεσες θεσμικές παρεμβάσεις που θα μειώσουν τον πιστωτικό κίνδυνο και θα ενισχύσουν τη διαφάνεια και τη σταθερότητα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.