Τέσσερις κατηγορίες δανειοληπτών βάσει εισοδήματος και περιουσίας

Η προτεινόμενη λύση προβλέπει την κατάταξη των δανειοληπτών σε τέσσερις κατηγορίες, και όχι σε τρεις όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί, λαμβάνοντας υπόψη εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια. Τα κριτήρια αυτά παραμένουν υπό εξέταση και ενδέχεται να τροποποιηθούν.

Η βασική στόχευση είναι να προσφερθεί η δυνατότητα μετατροπής των δανείων από ελβετικό φράγκο σε ευρώ, με τη συγκατάθεση των δανειοληπτών, περιορίζοντας έτσι τον κίνδυνο μεταβολών στην ισοτιμία. Η μετατροπή αυτή θα συνοδεύεται από «κούρεμα» του δανείου μέσω επιδότησης της ισοτιμίας, ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των δανειοληπτών.

Η πρώτη κατηγορία αφορά δανειολήπτες με εισόδημα λίγο πάνω από 20.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία λίγο κάτω από τις 200.000 ευρώ. Η δεύτερη κατηγορία προβλέπει αύξηση των σχετικών ορίων κατά 25%, η τρίτη κατά 50%, ενώ η τέταρτη αφορά δανειολήπτες χωρίς κανένα εισοδηματικό ή περιουσιακό περιορισμό.

Η επιδότηση της ισοτιμίας (υπολογιζόμενη με βάση την ημερομηνία απόφασης μετατροπής) θα ξεκινά από 25% για τα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά και θα φτάνει το 10% για τις περιπτώσεις χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.

Το επιτόκιο θα είναι σταθερό σε όλη τη διάρκεια του υπόλοιπου δανείου και, σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα, θα κυμαίνεται μεταξύ 20 και 30 μονάδων βάσης πάνω από τα βασικά επιτόκια της ΕΚΤ για τους οικονομικά ασθενέστερους και θα διαμορφώνεται κάτω από το 3% για τους οικονομικά ισχυρότερους δανειολήπτες.

Το εν λόγω σχέδιο βρίσκεται ακόμη σε φάση αξιολόγησης και δοκιμάζεται με αλγοριθμικά μοντέλα που βασίζονται σε πραγματικά στοιχεία, ώστε να αποτιμηθεί το ενδεχόμενο κόστος για τις τράπεζες και τον μηχανισμό «Ηρακλής».

Παράλληλα, το σχέδιο αναπτύσσεται σε συγκυρία κατά την οποία η Κεντρική Τράπεζα της Ελβετίας ενδέχεται να επανέλθει σύντομα σε αρνητικά επιτόκια – παράγοντας που πιθανόν να επηρεάσει τη στάση των οικονομικά ισχυρότερων δανειοληπτών ως προς την αποδοχή της λύσης.

Η λύση που θα υιοθετηθεί θα είναι ενιαία και, εφόσον ένας δανειολήπτης την επιλέξει, οι τράπεζες θα υποχρεούνται να την εφαρμόσουν.

Διεθνείς πρακτικές αντιμετώπισης

Σε διεθνές επίπεδο, η διαχείριση των δανείων σε ελβετικό φράγκο διέφερε σημαντικά ανά χώρα. Πολλές χώρες έλαβαν μέτρα ήδη από το 2014-2015, άλλοτε με κρατικές παρεμβάσεις και άλλοτε με πρωτοβουλίες των τραπεζών.

Στην Κύπρο, οι τράπεζες αντιμετώπισαν αποτελεσματικά χαρτοφυλάκιο 1 δισ. ευρώ, παρά τις μεικτές δικαστικές αποφάσεις. Εφάρμοσαν τη μέθοδο «split and freeze»: τα δάνεια μετατράπηκαν σε ευρώ, με τη διαφορά να διαγράφεται μερικώς ή σταδιακά, διαχωρίζοντας το δάνειο σε βιώσιμο και μη βιώσιμο μέρος.

Η πλέον αποφασιστική παρέμβαση έγινε στην Ουγγαρία, όπου θεσμοθετήθηκε η υποχρεωτική μετατροπή όλων των στεγαστικών δανείων σε ελβετικό φράγκο στο τοπικό νόμισμα, με καθορισμένη – ευνοϊκή για τους δανειολήπτες – ισοτιμία. Οι απώλειες μοιράστηκαν μεταξύ τραπεζών, κράτους και δανειοληπτών, ενώ απαγορεύθηκε η λήψη δανείων σε ξένο νόμισμα.

Αντίθετα, η Πολωνία δεν επέβαλε υποχρεωτική μετατροπή αλλά ενίσχυσε τη δικαστική προστασία των δανειοληπτών. Η Κροατία, το 2015, πέρασε νόμο που προέβλεπε μετατροπή των δανείων σε ευρώ με σταθερή ισοτιμία ευνοϊκή για τους δανειολήπτες και υποχρέωσε τις τράπεζες να καλύψουν τη συναλλαγματική ζημία.

Στη Σλοβενία, οι εξελίξεις περιορίστηκαν σε δικαστικές διαδικασίες και παρεμβάσεις της Κεντρικής Τράπεζας, χωρίς επιβολή γενικευμένης μετατροπής. Η κυβέρνηση προχώρησε σε ενίσχυση των ρυθμίσεων προστασίας των καταναλωτών.