Η Γερμανία, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή οικονομία, αντιμετώπισε σοβαρές δυσκολίες εξαιτίας του ενεργειακού κόστους που εκτοξεύθηκε μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παρά τα προβλήματα αυτά, η Ευρώπη μπορεί να επωφεληθεί, ειδικά εάν οι ανταγωνιστές της συνεχίσουν να πλήττουν ο ένας τον άλλον, όπως συμβαίνει σε ένα παιχνίδι Mario Kart όταν οι πρώτοι αλληλοεξουδετερώνονται και οι τελευταίοι παίρνουν το προβάδισμα.

Ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας, Φρανσουά Βιλερουά ντε Γκαλό, χαρακτήρισε τον Τραμπ ως «παίκτη που σκοράρει αυτογκόλ» και υπογράμμισε ότι η πρόκληση για την Ευρώπη είναι πώς θα αξιοποιήσει την παρούσα κατάσταση.

Κίνηση κεφαλαίων και συναλλαγματικές επιπτώσεις

Η οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την Covid ήταν αργή, με ανάπτυξη στο μισό της αμερικανικής. Παρά τη δυνατότητα της ενιαίας αγοράς να εξυπηρετεί σχεδόν 450 εκατ. καταναλωτές, η πολυπλοκότητα και η βραδύτητα στη λήψη αποφάσεων κρατούν την ΕΕ πίσω.

Όμως, η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο και το «πακέτο δασμών» της 2ας Απριλίου (που προσωρινά ανεστάλη) με δασμούς από 10% έως 49% σχεδόν για όλο τον κόσμο, φαίνεται να φέρνει αλλαγές.

Το ευρώ ενισχύθηκε κατά 10% έναντι του δολαρίου φέτος, καθώς οι επενδυτές στρέφονται σε νομίσματα με μεγαλύτερη σταθερότητα. Παράλληλα, υπήρξε αξιοσημείωτη μετακίνηση κεφαλαίων από τα αμερικανικά ομόλογα προς τα ευρωπαϊκά, γεγονός που αύξησε το κόστος δανεισμού των ΗΠΑ και έδωσε ώθηση στα κρατικά χρεόγραφα της ΕΕ.

Σύμφωνα με τον Davide Oneglia της TS Lombard, οι συνθήκες αυτές προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία για το ευρώ να κερδίσει μεγαλύτερο διεθνή ρόλο.

Ευκαιρία για γεωοικονομική αναβάθμιση

Το ΔΝΤ προχώρησε σε σημαντική μείωση των προβλέψεων για την ανάπτυξη των ΗΠΑ κατά 0,9 ποσοστιαίες μονάδες λόγω των δασμών, ενώ η Κίνα υποχώρησε κατά 0,6. Η Ευρωζώνη, αντιθέτως, είχε οριακή μείωση μόλις 0,2 μονάδες.

Η δεύτερη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν εστιάζει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας. Οι ΗΠΑ απέκτησαν τεχνολογική υπεροχή χάρη σε εύρυθμες κεφαλαιαγορές, ισχυρά πανεπιστήμια και εύπορους καταναλωτές, ενώ η Κίνα έγινε πρωταγωνίστρια στην πράσινη ενέργεια και τα ηλεκτρικά οχήματα.

Παρ’ όλα αυτά, οι επιθετικές κινήσεις δασμών από Ουάσινγκτον και Πεκίνο — με επιβαρύνσεις άνω του 100% — τοποθετούν την Ευρώπη σε πλεονεκτική θέση. Οι ευρωπαϊκές εξαγωγές θα μπορούσαν να επωφεληθούν τόσο από τη μείωση της ζήτησης για κινεζικά προϊόντα στις ΗΠΑ όσο και από τις αυξανόμενες ανάγκες της Κίνας σε εξειδικευμένα ευρωπαϊκά προϊόντα.

Διεθνείς συμφωνίες και στρατηγική αλλαγής

Η όξυνση των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας προκαλεί αναστάτωση στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη αναζητά νέες εμπορικές συμφωνίες, όπως με τη Νότια Αμερική (Mercosur) και την Ινδία. Παρά τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις, ακόμα και χώρες με επιφυλάξεις, όπως η Γαλλία, φαίνεται να επανεξετάζουν τις θέσεις τους υπό το βάρος των διεθνών εξελίξεων.

Η αμφισβήτηση της ηγεμονίας του δολαρίου είναι επίσης ένα νέο στοιχείο. Το δολάριο έχει παραδοσιακά λειτουργήσει ως παγκόσμιο αποθεματικό και νόμισμα εμπορίου, προσφέροντας στις ΗΠΑ πλεονεκτήματα σε κόστη δανεισμού και εμπορική κυριαρχία. Όμως κάποιοι εντός της κυβέρνησης Τραμπ θεωρούν ότι αυτή η δυναμική υπονομεύει τη μεταποίηση της χώρας.

Μετά την ανακοίνωση των δασμών, το δολάριο εμφάνισε σημάδια αστάθειας και το ευρώ άρχισε να προβάλλεται ως εναλλακτική. Ο Ντέιβιντ Φόλκερτς-Λάνταου της Deutsche Bank χαρακτήρισε τις εξελίξεις ως το μεγαλύτερο πλήγμα στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα από το τέλος του κανόνα του χρυσού το 1971.

Η Ευρώπη μπροστά σε μια σπάνια ευκαιρία

Παρά τις δομικές αδυναμίες της, η ΕΕ παραμένει ισχυρή στο επίπεδο των θεσμών και διαθέτει την ευκαιρία να επαναπροσδιορίσει τον διεθνή ρόλο της, ειδικά εάν εκμεταλλευτεί τα πλήγματα που προκαλούν στον εαυτό τους οι άλλες δύο υπερδυνάμεις.