Ο αντίλογος στις θέσεις Ντράγκι

Ο Μάριο Ντράγκι έχει χαρακτηρίσει το 2025 «έτος κατάρρευσης των ψευδαισθήσεων» για την Ευρώπη, επισημαίνοντας ότι η οικονομική ισχύς δεν αρκεί για να μετατραπεί σε γεωπολιτική επιρροή. Υποστηρίζει πως οι υπερβολικά αυστηροί κανονισμοί, ιδίως στις τεχνολογίες αιχμής, φρενάρουν την καινοτομία και αφήνουν την Ευρώπη πίσω από ΗΠΑ και Κίνα.

Ωστόσο, αντίθετες προσεγγίσεις επισημαίνουν ότι η «ρυθμιστική ισχύς» της ΕΕ εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο σημαντικά της εργαλεία. Το λεγόμενο «φαινόμενο των Βρυξελλών» –η διάχυση των ευρωπαϊκών κανονισμών σε ολόκληρο τον κόσμο– δείχνει ότι η Ευρώπη μπορεί να καθορίζει κανόνες που ακολουθούν ακόμα και ανταγωνιστές της.

Το «φαινόμενο των Βρυξελλών» σε δράση

Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για την προστασία δεδομένων (GDPR) και την αποψίλωση των δασών έχουν ήδη οδηγήσει χώρες όπως η Κίνα να ευθυγραμμιστούν με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτή η επιρροή λειτουργεί ως αντίβαρο τόσο στον κινεζικό κρατικό καπιταλισμό όσο και στον αμερικανικό προστατευτισμό.

Βέβαια, δεν λείπουν οι δυσκολίες. Πρωτοβουλίες όπως ο Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) έχουν προκαλέσει αντιδράσεις ακόμη και από εταίρους της ΕΕ, ενώ το Πεκίνο ενισχύει τη δική του παρουσία στον καθορισμό διεθνών προτύπων, με στρατηγικές όπως το πρόγραμμα China Standards 2035.

Ρυθμιστής αντί για βιομηχανικός γίγαντας

Η πραγματικότητα είναι πως η ΕΕ δεν έχει τον χρόνο ούτε τους πόρους για να ανταγωνιστεί άμεσα τις υπερδυνάμεις στη βιομηχανία. Διαθέτει, όμως, ισχυρά θεσμικά εργαλεία, μακρά εμπειρία στη διεθνή συνεργασία και την ικανότητα να επηρεάζει κανόνες και πρότυπα.

Η ισχύς αυτή φάνηκε και στις πρόσφατες εξελίξεις: η Ευρώπη αναγκάστηκε να δεχθεί αμερικανικούς δασμούς 15%, ενώ η Κίνα κατόρθωσε να πετύχει αναβολές και χαλάρωση σε αντίστοιχα μέτρα των ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, η δέσμευση της ΕΕ σε ρυθμιστικά πλαίσια της δίνει διαπραγματευτικό χαρτί και περιθώριο επιρροής στις παγκόσμιες εξελίξεις.

Το κλειδί για το μέλλον

Η Ένωση πρέπει να αποφασίσει αν θα παραμείνει παθητικός παίκτης ή αν θα αξιοποιήσει το ρυθμιστικό της οπλοστάσιο ως αντίβαρο στην αμερικανοκινεζική αντιπαράθεση. Η δυνατότητά της να καθορίζει κανόνες σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, οι τηλεπικοινωνίες και η πράσινη οικονομία ίσως αποδειχθεί ο σημαντικότερος μοχλός διατήρησης της ανταγωνιστικότητας και της ανεξαρτησίας της.

Το «φαινόμενο των Βρυξελλών» παραμένει ζωντανό. Το ερώτημα είναι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα το αξιοποιήσει στο έπακρο ή αν θα το αφήσει να ξεθωριάσει.