|
Αυτό θα
ήταν λάθος με την έννοια
ότι η τεχνο-βιομηχανική
ισχύς της Κίνας είναι
τόσο καθιερωμένη που δεν
χρειάζεται να εστιάζουμε
στα αυτονόητα. Η
διαδικασία σχεδιασμού θα
έπρεπε αντίθετα να
στοχεύει στην
αντιμετώπιση της πιο
απαιτητικής πρόκλησης
της χώρας: της
πολυαναμενόμενης
επαναζύγισης με
κατανάλωση οδηγούμενη
από τον καταναλωτή. Σε
αυτό το πλαίσιο, το 15ο
Πενταετές Σχέδιο θα
έπρεπε να θέσει έναν
ρητό στόχο για την
αύξηση της οικιακής
κατανάλωσης ως ποσοστό
του ΑΕΠ από το πρόσφατο
επίπεδο σχεδόν 40% στο
50% έως το 2035.
Μέχρι
τώρα, η συζήτηση για την
επαναζύγιση διαρκεί
δεκαετίες. Πρώτη φορά
τέθηκε τον Μάρτιο του
2007 από τον πρώην
Πρωθυπουργό Ουέν Ζιαμπάο
ως το δεύτερο από τα
πλέον γνωστά «τέσσερα
μη» του – ασταθές, μη
ισορροπημένο, μη
συντονισμένο και μη
βιώσιμο – τα οποία, όπως
υποστήριξε, θέτουν σε
κίνδυνο την φαινομενικά
ισχυρή κινεζική
οικονομία. Φυσικά, το
«μη ισορροπημένο» είναι
μόνο μία ελλειπτική
αναφορά στον Κινέζο
καταναλωτή. Αλλά στο
πλαίσιο και των τεσσάρων
«μη», αναδεικνύεται το
πλέον σημαντικό δομικό
ζήτημα για την κινεζική
οικονομία: η ανάγκη
εύρεσης νέων πηγών
ανάπτυξης.
Ενώ οι
κινεζικές αρχές έχουν
δείξει ιδιαίτερη
ικανότητα στην
αντιμετώπιση του πρώτου
«μη» (αστάθεια), όπως
φάνηκε κατά τη διάρκεια
της παγκόσμιας
χρηματοπιστωτικής κρίσης
του 2008-09 και της
πανδημίας
COVID-19,
το τέταρτο «μη» είναι
εκεί όπου η πολιτική
υπόσχεση του Κινεζικού
Ονείρου του Σι
αντιμετωπίζει την
πραγματικότητα. Εάν η
οικονομική της ανάπτυξη
δεν είναι βιώσιμη, η
Κίνα θα αποτύχει να
πετύχει τον φιλόδοξο
στόχο της να γίνει
«μεγάλη σύγχρονη
σοσιαλιστική χώρα» με
επίπεδα διαβίωσης
αντίστοιχα των
ανεπτυγμένων οικονομιών
μέχρι τα μέσα του αιώνα.
Σύμφωνα με τους
υπολογισμούς μου, αυτό
θα απαιτούσε η
πραγματική αύξηση του
ΑΕΠ ανά κάτοικο να
φτάσει το 5,75% ετησίως
την περίοδο 2030-2049 –
μια σημαντική αύξηση από
το ρυθμό 4,25% της
περιόδου 2022-2030, αλλά
πολύ χαμηλότερη από το
μέσο όρο 8,4% μεταξύ
1981 και 2021.
Η
επίτευξη αυτού δεν θα
είναι εύκολη, διότι
πολλές από τις
ισχυρότερες μηχανές
ανάπτυξης της Κίνας
έχουν εξαντληθεί. Ο
προβληματικός τομέας
ακινήτων πιθανότατα θα
παραμείνει υπό πιεστική
καθοδική πορεία για τα
επόμενα χρόνια. Ο
φαινομενικά ανθεκτικός
εξαγωγικός τομέας της
Κίνας θα πληγεί σχεδόν
βέβαια από την
αυξανόμενη
προστατευτικότητα. Ακόμη
και η παντοδύναμη
επένδυση σε πάγια
κεφάλαια, που σήμερα
αντιπροσωπεύει περίπου
το 40% του κινεζικού
ΑΕΠ, φτάνει τα όριά της.
Μέσω
διαδικασίας εξάλειψης, η
ευθύνη πέφτει στον
Κινέζο καταναλωτή να
καλύψει το κενό. Τονίζω
αυτό το σημείο από τότε
που ο Ουέν διατύπωσε για
πρώτη φορά τα τέσσερα
«μη», και άλλοι
κατέληξαν στο ίδιο
συμπέρασμα. Αλλά ενώ η
κινεζική κυβέρνηση πάντα
αναφέρει την τόνωση της
καταναλωτικής ζήτησης
όταν συζητά τις
οικονομικές της
προκλήσεις, αυτό
συνοδεύεται από πλήθος
άλλων στόχων, από την
ενίσχυση της απασχόλησης
και την αντιμετώπιση της
ανισότητας εισοδήματος
έως την ανάπτυξη
εναλλακτικών πηγών
ενέργειας και την
εγχώρια καινοτομία. Αυτό
που χρειάζεται
πραγματικά μια μη
ισορροπημένη κινεζική
οικονομία είναι μία
στοχευμένη εστίαση στην
ενδυνάμωση του ρόλου του
Κινέζου καταναλωτή ως
ισχυρότερου μοχλού
ανάπτυξης.
Δεν
εννοώ να υποστηρίξω ότι
η Κίνα θα πρέπει να
αποσυρθεί από όσα έχει
καταφέρει τα τελευταία
50 χρόνια, ιδιαίτερα τις
πρόσφατες τεχνολογικές
της προόδους. Ούτε
προτείνω να επιστρέψει η
Κίνα στην κληρονομιά του
κεντρικού σχεδιασμού της
για να κατευθύνει την
οικονομία της σε
διαφορετική κατεύθυνση.
Για μένα, ένας στόχος
και ένα σχέδιο είναι δύο
διαφορετικά πράγματα:
Ένα σχέδιο παρέχει ένα
ευρύ στρατηγικό πλαίσιο,
ενώ ένας στόχος
καθορίζει έναν
αριθμητικό σκοπό που
συνάδει με το σχέδιο
αυτό. Η Κίνα μπορεί να
κάνει και τα δύο
ταυτόχρονα – να
σχεδιάζει και να θέτει
στόχους.
Αναμφισβήτητα, ένα
ποσοστό οικιακής
κατανάλωσης στο 50% του
ΑΕΠ θα ήταν ένας
δύσκολος στόχος· οι
εκτιμήσεις μου
υποδεικνύουν ότι θα
απαιτούσε η οικιακή
κατανάλωση να αυξάνεται
διπλάσια ταχύτερα από
την υπόλοιπη κινεζική
οικονομία. Αυτό το
αποτέλεσμα μπορεί να
φαίνεται απίθανο, αλλά
είναι εφικτό, δεδομένης
της αναμενόμενης
αδυναμίας στον τομέα των
ακινήτων, των εξαγωγών
και των επενδύσεων σε
πάγια κεφάλαια.
Ο στόχος
κατανάλωσης της Κίνας θα
πρέπει να θεωρείται
ανάλογος με τους στόχους
σταθερότητας τιμών ή
πλήρους απασχόλησης στη
Δύση. Τους αποκαλούμε
«εντολές», αλλά
πρόκειται απλώς για έναν
άλλο όρο για στόχους. Η
θέσπιση τέτοιων στόχων
είναι χρήσιμη για τη
διαχείριση οποιασδήποτε
οικονομίας, παρέχοντας
εστίαση και
ενθαρρύνοντας λογοδοσία.
Συνοψίζοντας, ήρθε η ώρα
η Κίνα να θεσπίσει έναν
ρητό στόχο οικιακής
κατανάλωσης. Το πώς οι
Κινέζοι ηγέτες θα
διαμορφώσουν τις
πολιτικές τους για την
επίτευξη αυτού του
στόχου εξαρτάται φυσικά
από αυτούς. Προσωπικά,
εδώ και καιρό προτείνω
την ενίσχυση του
κοινωνικού πλέγματος
ασφάλειας για τη μείωση
των υψηλών επιπέδων
προληπτικής αποταμίευσης
λόγω φόβου σε μια
γρήγορα γερασμένη
κοινωνία. Άλλοι έχουν
επικεντρωθεί στη
μεταρρύθμιση του
παρωχημένου συστήματος
hukou
(άδειας διαμονής),
ειδικά για τους
μετανάστες εργαζόμενους,
στην αύξηση του ορίου
συνταξιοδότησης, στην
ανάπτυξη της «ασημένιας
οικονομίας» και, η
πρόσφατη προτίμηση της
κυβέρνησης, στην
εφαρμογή προγραμμάτων
ανταλλαγής καταναλωτικών
αγαθών.
Πλέον,
με ενδιαφέρει λιγότερο η
συζήτηση για τις πιο
αποτελεσματικές
πολιτικές και
περισσότερο η δέσμευση
σε έναν συγκεκριμένο
στόχο επαναζύγισης. Με
τα χρόνια έχω μάθει ότι
η Κίνα διαπρέπει στην
αντιμετώπιση τέτοιων
προκλήσεων. Αν το 15ο
Πενταετές Σχέδιο θέσει
σαφή στόχο για την
αύξηση της οικιακής
κατανάλωσης στο 50% του
ΑΕΠ έως το 2035, είμαι
βέβαιος ότι οι Κινέζοι
πολιτικοί θα επιλέξουν
τον σωστό συνδυασμό
μέτρων υπέρ της
κατανάλωσης.
Ένας
νέος στόχος θα συνέβαλε
σημαντικά στο να
αναγκαστούν οι Κινέζοι
ηγέτες να επιλύσουν αυτό
που έχει γίνει μια
κουραστική και πλέον
ολοένα και πιο επείγουσα
συζήτηση. Όπως
προειδοποίησε προφητικά
ο Ουέν πριν από σχεδόν
19 χρόνια, η αποτυχία
επαναζύγισης της
κινεζικής οικονομίας δεν
είναι βιώσιμη επιλογή.
Stephen S. Roach,
μέλος της σχολής στο
Πανεπιστήμιο Yale και
πρώην πρόεδρος της
Morgan Stanley Asia,
είναι ο συγγραφέας των
βιβλίων Unbalanced:
The Codependency of
America and China
(Yale University Press,
2014) και Accidental
Conflict: America,
China, and the Clash of
False Narratives
(Yale University Press,
2022).
Πηγή:
Project Syndicate
|
