Από τις πλατφόρμες στα εργοστάσια

Η gig οικονομία δεν περιορίζεται πια στον τομέα των υπηρεσιών. Στη βιομηχανία, εκατομμύρια περιστασιακοί εργάτες καλούνται να καλύψουν προσωρινά ανάγκες στις γραμμές παραγωγής. Με ελάχιστες απαιτήσεις σε εξειδίκευση, αυτοί οι εργαζόμενοι υπολογίζεται ότι αποτελούν ήδη το ένα τρίτο του βιομηχανικού εργατικού δυναμικού της Κίνας – τριπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τις ΗΠΑ. Για τις εταιρείες, αυτό σημαίνει μέγιστη ευελιξία και άμεση προσαρμογή σε εποχικές ή γεωπολιτικές διακυμάνσεις.

Οφέλη και κίνδυνοι

Για αρκετούς, η gig εργασία είναι πιο αποδοτική οικονομικά – οι διανομείς, για παράδειγμα, έχουν κατά μέσο όρο 20% υψηλότερες αποδοχές από τους εσωτερικούς μετανάστες της βιομηχανίας. Επιπλέον, προσφέρει μια εναλλακτική σε όσους θέλουν να αποφύγουν τη μονοτονία σταθερών εργασιών. Ωστόσο, η αβεβαιότητα έχει σοβαρές συνέπειες: η έλλειψη μόνιμου εργοδότη σημαίνει περιορισμένες ευκαιρίες κατάρτισης και κοινωνικής ασφάλισης. Το σύστημα hukou (καταγραφή κατοικίας) δυσχεραίνει την πρόσβαση σε υπηρεσίες, με αποτέλεσμα πολλοί να μην μπορούν να εγκατασταθούν μόνιμα στις πόλεις, να καθυστερούν τον γάμο ή την απόκτηση παιδιών – γεγονός που εντείνει το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.

Ένα φαινόμενο με διεθνή διδάγματα

Παρότι πολλές προκλήσεις είναι ιδιαίτερα κινεζικές, οι εξελίξεις προσφέρουν διδάγματα για ολόκληρο τον κόσμο. Ήδη σε αρκετές ασιατικές χώρες η νεολαία αντιδρά στην απουσία ποιοτικών θέσεων εργασίας – στην Ινδονησία μάλιστα ξέσπασαν διαδηλώσεις μετά τον θάνατο εργαζόμενου της gig economy. Ένα σαφές μήνυμα είναι ότι η βιομηχανία δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί σταθερότητα, ενώ η αυτοματοποίηση μειώνει ή «υποβαθμίζει» πλήθος θέσεων. Εξίσου σημαντικό: η gig εργασία δεν πρόκειται να εξαφανιστεί· για πολλούς, είναι η μόνη εναλλακτική στην ανεργία.

Προς ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο

Η απάντηση βρίσκεται σε ένα ανανεωμένο κοινωνικό κράτος. Η Κίνα ήδη θέτει κανόνες στους αλγόριθμους των εφαρμογών ώστε να είναι λιγότερο καταπιεστικοί, ενώ πιέζει τις πλατφόρμες να προσφέρουν κοινωνική ασφάλιση. Στην Ινδία προωθείται η εγγραφή gig εργαζομένων σε ειδικά μητρώα για να έχουν πρόσβαση σε ασφάλιση ατυχημάτων και, σταδιακά, σε υγειονομική κάλυψη. Ωστόσο, οι ειδικοί επιμένουν πως απαιτούνται τολμηρότερες μεταρρυθμίσεις: μείωση ασφαλιστικών βαρών, φορητότητα συντάξεων, καλύτερη αντιστοίχιση εισφορών και παροχών. Για χώρες που απειλούνται με γήρανση πριν προλάβουν να γίνουν πλούσιες, η προστασία αυτών των εκατομμυρίων επισφαλών εργαζομένων είναι πιο επιτακτική από ποτέ.