Η Ινδία δεν υποστηρίζει την εισβολή της
Ρωσίας, ούτε απλώς ισορροπεί μεταξύ δύο μεγάλων
δυνάμεων. Αντίθετα, μια λεπτή αλλά μεγάλη
μετατόπιση βρίσκεται σε εξέλιξη: η αργή αλλά
αναπόφευκτη αποσύνδεση της Ινδίας από την Ρωσία.
--------------------
Η αρχική απροθυμία
της Ινδίας να
καταδικάσει την Ρωσία
για τον πόλεμο της
εναντίον της Ουκρανίας
έχει αποτελέσει
αντικείμενο πολλών
συζητήσεων και
επικρίσεων στην Δύση.
Στα μέσα Μαρτίου, η Τζεν
Πσάκι, τότε εκπρόσωπος
Τύπου του Λευκού Οίκου,
προέτρεψε την Ινδία να
αναλογιστεί «με ποιον
θέλει να είναι όταν
γράφονται τα βιβλία της
ιστορίας αυτή την στιγμή».
Πολυάριθμοι παγκόσμιοι
ηγέτες και διπλωμάτες
έχουν εκφράσει την
ανυπομονησία τους με την
Ινδία για το ότι
ουσιαστικά υποθάλπτει
την ρωσική ατζέντα με το
να παραμένει στο
περιθώριο.
Ο Ινδός πρωθυπουργός
Ναρέντρα Μόντι συναντά
τον Ρώσο πρόεδρο,
Βλαντιμίρ Πούτιν, στην [πόλη]
Σαμαρκάνδη, στο
Ουζμπεκιστάν, τον
Σεπτέμβριο του 2022.
Sputnik Photo Agency /
Reuters
-----------------------------------------
Κάποιοι αναλυτές και
πρώην υπεύθυνοι χάραξης
πολιτικής σε
στρατηγικούς κύκλους στο
Νέο Δελχί επιμένουν ότι
μια τέτοια μομφή είναι
άδικη και δεν εκτιμά την
διακριτική θέση της
Ινδίας για τον πόλεμο. Η
Ινδία [1], υποστηρίζουν,
απλώς πλοηγείται μεταξύ
των συγκρουόμενων
γεωπολιτικών δυνάμεων,
της Ρωσίας και των
Ηνωμένων Πολιτειών, που
τυγχάνει να είναι δύο
από τους μεγάλους
εταίρους της. Ναι, η
Ινδία απείχε
αξιοσημείωτα από βασικές
ψηφοφορίες στον
Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών
για τον πόλεμο στην
Ουκρανία (στην Γενική
Συνέλευση, στο Συμβούλιο
Ασφαλείας, στο Συμβούλιο
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
και στον Διεθνή
Οργανισμό Ατομικής
Ενέργειας). Αλλά έχει
επίσης σκληρύνει τις
δηλώσεις της για την
εισβολή, καταγγέλλοντας
τις δολοφονίες αμάχων
και την παραβίαση της
εθνικής κυριαρχίας. Το
Νέο Δελχί έχει τις δικές
του ανησυχίες, λέει αυτή
η γραμμή σκέψης, και δεν
θέλει να θέσει σε
κίνδυνο τις σχέσεις του
είτε με την Μόσχα είτε
με την Ουάσιγκτον.
Μια βαθύτερη ματιά
στις ινδικές ενέργειες,
ωστόσο, υποδηλώνει μια
εντελώς διαφορετική
πραγματικότητα. Η Ινδία
δεν υποστηρίζει την
εισβολή της Ρωσίας, ούτε
απλώς ισορροπεί μεταξύ
δύο μεγάλων δυνάμεων.
Αντίθετα, μια λεπτή αλλά
μεγάλη μετατόπιση
βρίσκεται σε εξέλιξη: η
αργή αλλά αναπόφευκτη
αποσύνδεση της Ινδίας
από την Ρωσία.
Ένας τέτοιος
επαναπροσανατολισμός
ξεκίνησε πριν από την
εισβολή στην Ουκρανία,
αλλά ο πόλεμος [2] τον
έχει επιταχύνει.
Μολονότι η Ρωσία
παραμένει προς το παρόν
μια σημαντική πηγή τόσο
στρατιωτικού εξοπλισμού
όσο και ενέργειας, το
Νέο Δελχί αποσπάται σιγά
- σιγά από οποιαδήποτε
εξάρτηση από την Μόσχα.
Ο βαθιά ριζωμένος
αντιαμερικανισμός,
βασικό στοιχείο της
παλιάς στρατηγικής ελίτ
της Ινδίας, εξαφανίζεται
και η Ινδία και οι
Ηνωμένες Πολιτείες
βρίσκονται τώρα πιο
κοντά από ποτέ. Οι
δεσμοί της Ρωσίας με την
Κίνα έχουν γίνει
ισχυρότεροι [3], καθώς η
σχέση Ινδίας και Κίνας
έχει γίνει ακανθώδης˙ οι
συνοριακές συγκρούσεις
το 2020 άφησαν την
κυβέρνηση και την
στρατηγική κοινότητα της
Ινδίας να θεωρούν την
Κίνα ως υπαρξιακή
πρόκληση για την εθνική
ασφάλεια της Ινδίας.
Τα περιγράμματα ενός
μελλοντικού γεωπολιτικού
πλαισίου είναι σαφή, με
την Ινδία να πλησιάζει
την Δύση και τις ΗΠΑ για
να αντισταθμίσει έναντι
της Κίνας και, στην
πορεία, να αποσυρθεί από
την μακροχρόνια
συνεργασία της με την
Ρωσία. Αυτή η αποσύνδεση
δεν θα συμβεί από τη μια
μέρα στην άλλη, και οι
Ινδοί και οι Ρώσοι
αξιωματούχοι θα
καταβάλουν συντονισμένες
προσπάθειες για να
διατηρήσουν την σχέση
στην επιφάνεια, ίσως για
τα επόμενα χρόνια. Όμως,
οι μεγαλύτερες
γεωπολιτικές πιέσεις θα
απομακρύνουν σταθερά την
Ινδία και την Ρωσία.
ΟΙ ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΔΕΝ
ΔΕΣΜΕΥΟΥΝ
Η απόφαση της Ινδίας
να αυξήσει τις αγορές
ρωσικού πετρελαίου από
την εισβολή στην
Ουκρανία και μετά έχει
θυμώσει πολλούς Δυτικούς
σχολιαστές. Τον
Φεβρουάριο, λίγο πριν
ξεκινήσει ο πόλεμος, οι
αγορές ρωσικού
πετρελαίου από την Ινδία
ήταν αμελητέες˙ μέχρι
τον Απρίλιο, είχαν
αυξηθεί στα 389.000
βαρέλια την ημέρα και
τον Ιούνιο ο αριθμός
έφτασε το όριο του ενός
εκατομμυρίου. Αλλά η
τόνωση των εισαγωγών
πετρελαίου είναι σε
μεγάλο βαθμό
οπορτουνιστική. Η Ρωσία
έχει προσφέρει στην
Ινδία μεγάλες εκπτώσεις,
όπως έχει κάνει και σε
άλλους πρόθυμους
αγοραστές. Τον Μάιο, για
παράδειγμα, η αγορά
ρωσικού πετρελαίου
εξοικονόμησε στην Ινδία
16 δολάρια ανά βαρέλι σε
σχέση με τη μέση τιμή
εισαγωγής πετρελαίου για
εκείνον τον μήνα. Η «ένεση»
με ρωσικό πετρέλαιο
συνέβαλε στον μετριασμό
της οικονομικής
δυσφορίας ως αποτέλεσμα
των επίμονων συνεπειών
της πανδημίας [4] και
την άνοδο των τιμών της
λιανικής που
παρασύρθηκαν λόγω του
πολέμου στην Ουκρανία.
Ινδοί αξιωματούχοι
θυμώνουν με τις
επικρίσεις, ειδικά αν
ληφθεί υπόψη ότι οι
περισσότερες ευρωπαϊκές
χώρες έχουν συνεχίσει να
αγοράζουν τουλάχιστον
κάποιο ρωσικό φυσικό
αέριο - και είναι
απρόθυμες να σταματήσουν
να το κάνουν.
Σε άλλους
σημαντικούς τομείς,
ωστόσο, η μεγάλη αλλαγή
βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σύμφωνα με το Διεθνές
Ινστιτούτο Ερευνών για
την Ειρήνη της
Στοκχόλμης (Stockholm
International Peace
Research Institute), η
Ρωσία ήταν ο μεγαλύτερος
προμηθευτής όπλων της
Ινδίας την τελευταία
δεκαετία. Αλλά από το
2012 έως το 2021, το
ποσοστό των ρωσικών
όπλων στο οπλοστάσιο της
Ινδίας συρρικνώθηκε
σχεδόν κατά το ήμισυ. Με
τα χρόνια, η Ινδία
προσπαθεί να
διαφοροποιήσει τις
αμυντικές προμήθειες της,
στρεφόμενη σε
εναλλακτικούς
προμηθευτές,
συμπεριλαμβανομένων της
Γαλλίας και των Ηνωμένων
Πολιτειών. Στον απόηχο
της εισβολής της Ρωσίας
στην Ουκρανία, το Νέο
Δελχί ανέβαλε τα σχέδιά
του για περισσότερες
στρατιωτικές αγορές από
την Μόσχα,
συμπεριλαμβανομένης μιας
συμφωνίας για 21 νέα
μαχητικά αεροσκάφη
MiG-29 για την Ινδική
Πολεμική Αεροπορία
(Indian Air Force).
Ινδοί αξιωματούχοι
ισχυρίστηκαν ότι έκαναν
την κίνηση για να
στηρίξουν την εγχώρια
παραγωγή, αλλά η χώρα
επιβραδύνει σαφώς τον
ρυθμό αγοράς όπλων από
τη Ρωσία. Η παρατεταμένη
φύση της σύγκρουσης
Ρωσίας-Ουκρανίας έχει
επίσης εγείρει ανησυχίες
στο Νέο Δελχί σχετικά με
τις ικανότητες [5]
στρατιωτικής παραγωγής
της Ρωσίας. Ειδικότερα,
η Ινδία ανησυχεί ότι η
Ρωσία δεν θα μπορέσει να
φέρει εις πέρας τις
προγραμματισμένες
παραδόσεις νέου υλικού
και ανταλλακτικών για
παλαιότερο εξοπλισμό,
ειδικά σε καταστάσεις
έκτακτης ανάγκης.
Στο επίπεδο της
δημόσιας διπλωματίας, η
Ινδία στέλνει επίσης
σημαντικά σήματα. Η
αντίθεση μεταξύ των
επίσημων δηλώσεων του
Νέου Δελχί κατά την
διάρκεια της προσάρτησης
της Κριμαίας [6] από την
Ρωσία το 2014 και της
εισβολής στην Ουκρανία
νωρίτερα αυτό το έτος
καταδεικνύει περαιτέρω
την απόκλιση της Ινδίας
από την Ρωσία. Το 2014,
δεν υπήρξε καταδίκη της
επίθεσης της Ρωσίας.
Στην πραγματικότητα, ο
Shivshankar Menon, τότε
σύμβουλος εθνικής
ασφάλειας, επέμεινε ότι
«περιλαμβάνονται, σε
τελική ανάλυση,
νομιμοποιημένα ρωσικά
και άλλα συμφέροντα».
Ωστόσο, η φράση «νομιμοποιημένα
ρωσικά συμφέροντα» είναι
αξιοσημείωτα απούσα από
τις πρόσφατες ινδικές
δηλώσεις. Μολονότι οι
Ινδοί αξιωματούχοι δεν
έχουν κατονομάσει ή
καταδικάσει την Ρωσία,
οι δηλώσεις τους από τον
Μάρτιο και μετά ήταν
έμμεσα αλλά
αναμφισβήτητα
επικριτικές για τις
ρωσικές ενέργειες. Οι
συνεχείς αναφορές τους
στον σεβασμό του
διεθνούς δικαίου, της
Χάρτας των Ηνωμένων
Εθνών (UN Charter) και
των αρχών της εδαφικής
ακεραιότητας και της
κυριαρχίας των κρατών
υποδηλώνουν ότι η Ινδία
στην πραγματικότητα δεν
θεωρεί νομιμοποιημένη
την εισβολή της Ρωσίας.
Η δυσφορία της
Ινδίας με τους
βομβαρδισμούς αμάχων
στην Ουκρανία από την
Ρωσία είναι εμφανής στις
επίσημες δηλώσεις της·
τον Ιούνιο, η Ινδία «καταδίκασε
απερίφραστα την
δολοφονία αμάχων στην [πόλη]
Μπούτσα και υποστήριξε
την έκκληση για
ανεξάρτητη έρευνα». Το
Νέο Δελχί πρότεινε
περαιτέρω στον Ρώσο
πρόεδρο, Βλαντιμίρ
Πούτιν [7], να ξεκινήσει
απευθείας συνομιλίες με
τον Ουκρανό πρόεδρο,
Βολοντίμιρ Ζελένσκι,
δηλώνοντας ότι «δεν θα
υπάρξει νικητής σε αυτόν
τον πόλεμο, όλοι θα
υποφέρουν». Σε επίσημες
δηλώσεις, η Ινδία έχει
επικρίνει επίσης την
Ρωσία για το ότι θέτει
σε κίνδυνο την
επισιτιστική και
οικονομική ασφάλεια του
αναπτυσσόμενου κόσμου.
Τον Αύγουστο, η
Ινδία ψήφισε για πρώτη
φορά εναντίον της Ρωσίας
στο ζήτημα της Ουκρανίας,
τασσόμενη υπέρ μιας
κίνησης να προσκληθεί ο
Ζελένσκι να απευθυνθεί
στο Συμβούλιο Ασφαλείας
μέσω βίντεο. Πιο
πρόσφατα, κατά τη
διάρκεια της συνόδου
κορυφής του Οργανισμού
Συνεργασίας της Σαγκάης
(Shanghai Cooperation
Organization) στην [πόλη]
Σαμαρκάνδη, ο Ινδός
πρωθυπουργός Ναρέντρα
Μόντι εξέφρασε ανοιχτά
την δυσαρέσκειά του για
την Ρωσία όταν είπε στον
Πούτιν [8] ότι «η
σημερινή εποχή δεν είναι
η εποχή για πόλεμο». Το
Νέο Δελχί ίσως να μην
πήρε επίσημη θέση για
την εισβολή, αλλά οι
δηλώσεις του φαίνεται να
μεταφέρουν όλο και
μεγαλύτερη αποδοκιμασία.
Ακριβώς καθώς η
ρητορική και τα δημόσια
μηνύματά της για τη
Ρωσία έχουν σκληρύνει, η
Ινδία έχει επίσης
επιδιώξει να ενδυναμώσει
τους δεσμούς της με τα
Δυτικά κράτη. Μολονότι
το Νέο Δελχί φιλοξένησε
τον Ρώσο υπουργό
Εξωτερικών, Σεργκέι
Λαβρόφ, τον Απρίλιο και
ο Μόντι είχε μια
τηλεφωνική συνομιλία με
τον Πούτιν τον Ιούλιο,
οι προσεγγίσεις της
Ινδίας στην Δύση τον
τελευταίο χρόνο ήταν πιο
συχνές και πολύ πιο
σημαντικές.
Από τον Μάρτιο, ο
Μόντι έχει φιλοξενήσει
στο Νέο Δελχί τον Μπόρις
Τζόνσον, τότε
πρωθυπουργό της
Βρετανίας˙ την Ούρσουλα
φον ντερ Λάιεν, την
πρόεδρο της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής˙ και τον
Kishida Fumio, τον
πρωθυπουργό της Ιαπωνίας.
Τον Ιούνιο συμμετείχε
στην σύνοδο κορυφής του
G-7 στην Γερμανία με
τους ηγέτες των ΗΠΑ και
της Ευρώπης και τον Μάιο
στην σύνοδο κορυφής του
Quad, ή αλλιώς
Τετραμερούς Διαλόγου
Ασφαλείας (Quadrilateral
Security Dialogue) (μια
συνεργασία στον
Ινδο-Ειρηνικού που
ομαδοποιεί την Αυστραλία,
την Ινδία, την Ιαπωνία
και τις Ηνωμένες
Πολιτείες), στην Ιαπωνία.
Τέτοιες συναντήσεις
υψηλού προφίλ με
βασικούς παγκόσμιους
ηγέτες, που έλαβαν χώρα
καθώς μαινόταν ο πόλεμος
στην Ουκρανία, έχουν
επιτρέψει την ουσιαστική
συζήτηση για κρίσιμα
ζητήματα, ειδικά σε μια
εποχή όπου ο ΟΗΕ [9]
έχει βρεθεί ανεπαρκής.
Αυτή η διπλωματία
δείχνει σαφώς ότι καθώς
οι δεσμοί της Ινδίας με
την Ρωσία παραμένουν
ουσιαστικά παγωμένοι, η
εμπλοκή της με την Δύση
(συμπεριλαμβανομένων των
Ηνωμένων Πολιτειών) έχει
ενταθεί από την έναρξη
του πολέμου και μετά.
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΟΜΕΝΟΙ
Η αργή αλλά σταθερή
αποσύνδεση της Ινδίας
από την Ρωσία [10] δεν
προκαλεί έκπληξη στους
στενούς παρατηρητές της
σχέσης. Παρά τη μακρά
ιστορία φιλίας και την
μεγάλη συνεργασία που
χρονολογείται από την
εποχή του Ψυχρού Πολέμου,
οι δυο τους δεν είναι
πλέον φυσικοί εταίροι. Η
Ινδία και η Ρωσία
απομακρύνονται η μία από
την άλλη όχι διότι το
θέλουν αλλά διότι δεν
μπορούν να το αποφύγουν.
Σήμερα, λίγα είναι
αυτά που συνδέουν τις
δύο χώρες. Η Ινδία έχει
περιορισμένα κίνητρα να
παραμείνει στενά δεμένη
με την Ρωσία, πέραν της
κληρονομικής σχέσης που
βασίζεται στο
συρρικνούμενο πλέον
αμυντικό εμπόριο της. Το
2021, το εμπόριο μεταξύ
Ινδίας και Ρωσίας άξιζε
περίπου 13
δισεκατομμύρια δολάρια.
Λιγότεροι από 30.000
Ινδοί ζουν στην Ρωσία
και λιγότεροι Ινδοί
μιλούν ρωσικά από ό,τι
κατά την διάρκεια του
αποκορυφώματος της
φιλίας Σοβιετικής Ένωσης
- Ινδίας κατά την
διάρκεια του Ψυχρού
Πολέμου. Συγκριτικά, το
εμπόριο Ινδίας-ΗΠΑ
άθροισε 157
δισεκατομμύρια δολάρια
το 2021 και 4,2
εκατομμύρια άνθρωποι
ινδικής καταγωγής
διαμένουν στις Ηνωμένες
Πολιτείες.
Όχι μόνο υπάρχει
μικρή επαφή ανθρώπων με
ανθρώπους μεταξύ της
Ινδίας και της Ρωσίας
και ελάχιστο εμπόριο,
αλλά η νέα γενιά της
στρατηγικής κοινότητας
της Ινδίας δεν
ενδιαφέρεται για την
Ρωσία. Η δεξαμενή των
ειδικών της Ρωσίας για
την Ινδία συρρικνώνεται.
Η παλιά ελίτ της Ινδίας
ήταν πιο υποστηρικτική
προς την Ρωσία, αλλά οι
νεότεροι Ινδοί ηγέτες
και στοχαστές έχουν
λιγότερους λόγους να
ρέπουν προς την Μόσχα —μια
διαδικασία που ξεκίνησε
στο τέλος του Ψυχρού
Πολέμου [11] και είναι
ακόμη πιο έντονη σήμερα.
Η Ρωσία, για όλο και
περισσότερους Ινδούς,
είναι ένας φίλος, του
οποίου η χρησιμότητα
βρίσκεται σε οριστική
παρακμή. Όταν οι Ινδοί
σκέφτονται τις
στρατηγικές τους
συνεργασίες, η Ρωσία
αναφέρεται σε παρελθόντα
χρόνο και οι Ηνωμένες
Πολιτείες σε μέλλοντα.
Η εξάρτηση της
Ινδίας από την Ρωσία θα
συνεχίσει να φθίνει με
την πάροδο του χρόνου
καθώς αυτή θα στηρίζεται
σε εναλλακτικούς
στρατιωτικούς
προμηθευτές όπως η
Γαλλία, το Ισραήλ και οι
Ηνωμένες Πολιτείες.
Παρόλο που τα όπλα των
ΗΠΑ έρχονται συχνά με
όρους (σε αντίθεση με
τις ρωσικές ή ακόμα και
τις γαλλικές πωλήσεις
όπλων), η αυξανόμενη
διπλωματική εμπιστοσύνη
μεταξύ της Ινδίας και
των Ηνωμένων Πολιτειών
πιθανώς θα οδηγήσει σε
όλο και στενότερους
αμυντικούς δεσμούς και
σε αναπτυσσόμενες
συμφωνίες αγορών.
Ένας κρίσιμος τομέας
όπου η Ρωσία υπήρξε
χρήσιμη για την Ινδία
ήταν στο Συμβούλιο
Ασφαλείας του ΟΗΕ, όπου
συχνά βοηθούσε την Ινδία
να αντιταχθεί στην
υιοθέτηση κυρώσεων ή
άλλων ψηφισμάτων. Αλλά
πολλοί αναλυτές και
πρώην υπεύθυνοι χάραξης
πολιτικής στο Νέο Δελχί
σήμερα πιστεύουν ότι η
Γαλλία ή ακόμη και οι
Ηνωμένες Πολιτείες θα
μπορούσαν να βοηθήσουν
την Ινδία να επιδιώξει
τα συμφέροντά της στο
Συμβούλιο Ασφαλείας.
Επιπλέον, η Ινδία θα
μπορούσε να αρχίσει να
ανησυχεί ότι η Κίνα ίσως
επηρεάσει τις ψήφους
μιας αποδυναμωμένης
Ρωσίας στο Συμβούλιο
Ασφαλείας. Η Κίνα και η
Ρωσία βρίσκονται πιο
κοντά [12] από ποτέ, και
είναι μόνο θέμα χρόνου
να αρχίσει η Κίνα να
ασκεί κάποια επιρροή
στην ανεξαρτησία της
εξωτερικής πολιτικής της
κουρασμένης από τον
πόλεμο Ρωσίας. Εάν
επαναληφθούν οι
αψιμαχίες μεταξύ των
ινδικών και των
κινεζικών δυνάμεων στα
σύνορα των Ιμαλαΐων, για
παράδειγμα, η Κίνα θα
μπορούσε να ασκήσει
πίεση στην Ρωσία να
σταματήσει να παρέχει
διπλωματική υποστήριξη ή
όπλα και πολεμοφόδια
στην Ινδία.
Η εισβολή της Ρωσίας
στην Ουκρανία [13] έχει
επιταχύνει την εξέλιξη
μιας πιο οριστικής
αναδιάταξης, με την
Ρωσία και την Κίνα να
έρχονται πιο κοντά και
την Ινδία να παρασύρεται
προς την Δύση. Ακόμα κι
αν η Μόσχα και το Νέο
Δελχί καταβάλλουν σοβαρή
προσπάθεια να
διατηρήσουν την σχέση
τους, οι δομικοί
περιορισμοί, όπως οι
αυξανόμενοι σινο-ρωσικοί
δεσμοί, οι στενότερες
σχέσεις Ινδίας-ΗΠΑ και η
αυξανόμενη γεωπολιτική
ασυμβατότητα μεταξύ των
δύο πλευρών είναι βέβαιο
ότι θα δημιουργήσουν ένα
πρόσκομμα μεταξύ τους.
Ωστόσο, η σχέση
Μόσχας-Νέου Δελχί έχει
αρκετό έρμα για να μην
βυθιστεί στο άμεσο
μέλλον. Ούτε η Ινδία θα
κάνει σύντομα μια
αποφασιστική ρήξη με την
Ρωσία. Η σχέση θα
συνεχίσει να επιμένει, ή
να τρεμοπαίζει, σε μια
ατελή κατάσταση και με
φθίνουσες αποδόσεις για
μεγάλο χρονικό διάστημα.
Καθώς θα συμβαίνει αυτό,
οι Δυτικοί σχολιαστές
πρέπει να φροντίσουν να
κατανοήσουν τις λεπτές
κινήσεις της Ινδίας ως
κάτι περισσότερο από
υπεκφυγές. Η Ινδία
μπορεί να μην
συμμορφώνεται με την
γραμμή, αλλά ετοιμάζεται
να πηδήξει και να την
περάσει.
O HAPPYMON JACOB
είναι επίκουρος
καθηγητής διπλωματίας
και αφοπλισμού στο
Jawaharlal Nehru
University και ο ιδρυτής
του Council for
Strategic and Defense
Research, μια δεξαμενή
σκέψης με έδρα το Νέο
Δελχί.
