Προς έκπληξη ορισμένων στο ακροατήριο, που είχαν συνηθίσει στην προστατευτική γλώσσα της ηγέτιδας του κόμματος, Marine Le Pen, ο κ. Bardella παρουσίασε μια σαφώς φιλοεπιχειρηματική πλευρά. Ντυμένος με άψογο κοστούμι και γραβάτα, προέτρεψε τη Γαλλία να μάθει να αγαπά εκείνους «που δημιουργούν, που καινοτομούν, που παίρνουν ρίσκα». Η χώρα, είπε, έχει «πάρα πολλές νόρμες, πάρα πολλούς φόρους» που εμποδίζουν την επιχειρηματικότητα. «Χρειαζόμαστε περισσότερη ελευθερία για τα αφεντικά των επιχειρήσεων».

Λίγο αργότερα, με επιστολή του προς τους επικεφαλής των επιχειρήσεων, ο κ. Bardella προσπάθησε να κατευνάσει τις ανησυχίες σχετικά με την απόφαση του κόμματός του να καταψηφίσει την κυβέρνηση του François Bayrou σε κοινοβουλευτική ψήφο εμπιστοσύνης στις 8 Σεπτεμβρίου. Ο Εθνικός Συναγερμός, έγραψε, θα είναι ο «πραγματικός εγγυητής της οικονομικής σταθερότητας». Υποσχέθηκε εξοικονόμηση 100 δις ευρώ (118 δις δολάρια) από τον προϋπολογισμό, αν και δεν διευκρίνισε αν αυτά θα κατανεμηθούν σε πέντε χρόνια.

Το κόμμα της κας Le Pen, που κατάγεται από το εξτρεμιστικό, αντισημιτικό και ξενοφοβικό κόμμα που συνίδρυσε ο πατέρας της, Jean-Marie, βρίσκεται σε εκστρατεία προσεταιρισμού της ελίτ. Ο πατέρας της υπήρξε κοινωνικός παρίας. Πριν από λίγο καιρό, η κυρία Le Pen και ο κ. Bardella σπάνια έβλεπαν την ευγενή κοινωνία. Σήμερα η παρουσία τους έχει γίνει, αν όχι συνηθισμένη, λιγότερο αξιοσημείωτη. Το 2023 ο κ. Bardella προσκλήθηκε να μιλήσει στη` HEC, μια κορυφαία σχολή επιχειρήσεων στο Παρίσι. Τους τελευταίους μήνες έχουν κανονιστεί αθόρυβες ατομικές συναντήσεις μεταξύ του κ. Bardella και ορισμένων κορυφαίων επιχειρηματιών. Σύμφωνα με δύο πηγές, ο κ. Bardella συναντήθηκε με τον Vincent Bolloré, έναν μεγαλοβιομήχανο, πριν από το καλοκαίρι – το γραφείο του αρνήθηκε να σχολιάσει. Τον Ιούλιο, σε μια εντυπωσιακή κίνηση ενσωμάτωσης, ο κ. Bardella έγινε δεκτός από τον Nicola Sarkozy, τον κεντροδεξιό πρώην πρόεδρο, στα γραφεία του στο Παρίσι.

Μια τέτοια προσέγγιση, η οποία λειτουργεί και προς τις δύο κατευθύνσεις, χρειάστηκε χρόνο και σπάνια γίνεται άμεσα. Ο RN διαθέτει μια μικρή ομάδα που ενεργεί ως διαμεσολαβητής. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Sébastien Chenu, βουλευτής του RN και αντιπρόεδρος του κόμματος, ο οποίος προέρχεται από την κεντροδεξιά. Το γεμάτο βιβλίο επαφών του και η πιο «εύπεπτη» πολιτική του προέλευση τον καθιστούν εύχρηστο μεσολαβητή.

Αφού ο RN ήρθε πρώτος στον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας στις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2024, τα αιτήματα επιταχύνθηκαν. Πριν από ένα χρόνο, ο κ. Chenu προσκλήθηκε σε δείπνο από τον Philippe Villin, χρηματοδότη του Παρισιού, στο οποίο ήταν παρών και ο Patrick Martin, το αφεντικό της MEDEF. Ο βουλευτής του RN έχει επίσης συναντηθεί με τον Michel-Edouard Leclerc, επικεφαλής μιας μεγάλης αλυσίδας σούπερ μάρκετ. Οι προσκλήσεις δεν προέρχονται μόνο από επιχειρήσεις αλλά και από δικηγόρους, γραφειοκράτες, διπλωμάτες και άλλους. «Είμαστε πνιγμένοι», λέει ο κ. Chenu – «δεν σταματάνε».

Η Γαλλία έχει αυστηρούς κανόνες για τη χρηματοδότηση της προεκλογικής εκστρατείας και περιορίζει τις δωρεές προς τα κόμματα στο ελάχιστο ποσό των 7.500 ευρώ ανά άτομο ετησίως. Έτσι, αυτές οι επαφές δεν έχουν να κάνουν με τη δημιουργία κορβανά. Για τον RN, λέει ο κ. Chenu, το ζητούμενο είναι, μάλλον, «να χτίσουμε γέφυρες με εκείνους που δεν μοιράζονται απαραίτητα τις ιδέες μας, αλλά που πιστεύουμε ότι πρέπει να μας γνωρίσουν όπως είμαστε, όχι όπως μας φαντάζονται».

Γι’ αυτό, ο κ. Bardella είναι το κύριο πλεονέκτημα του κόμματος. Δεν ονομάζεται Le Pen ούτε, στην ηλικία των μόλις 30 ετών, είναι αρκετά μεγάλος ώστε να έχει μολυνθεί άμεσα από το βλαβερό παρελθόν του κόμματος. Με περισσότερους από 2 εκατομμύρια οπαδούς στο TikTok, ο κ. Bardella είναι άνετος με τους νεότερους ψηφοφόρους και βρίσκεται στην κορυφή των δημοσκοπήσεων δημοτικότητας. Το κόμμα θέλει τώρα να γοητεύσει και το κατεστημένο. Ο κ. Bardella θα μπορούσε να προωθηθεί στην εξουσία νωρίτερα από το αναμενόμενο. Το δικαστήριο απαγόρευσε στην κα Le Pen να θέσει υποψηφιότητα για εκλογικό αξίωμα με άμεση ισχύ, σε μια δίκη που αφορούσε τη χρηματοδότηση ευρωπαϊκού κόμματος. Θα μάθει το επόμενο έτος αν η απόφαση αυτή ανατραπεί στο Εφετείο. Έχουν συμφωνήσει και οι δύο ότι, αν δεν ανατραπεί, θα είναι ο υποψήφιος πρόεδρος του RN το 2027 – ή για πρωθυπουργός αν το κόμμα κερδίσει πρόωρες εκλογές πριν από αυτές.

Για τις γαλλικές επιχειρήσεις, μια τέτοια προοπτική τους κινεί το ενδιαφέρον. Ο νεαρός άνδρας είναι ελάχιστα γνωστός, και όχι αδίκως. Εξελέγη πρόεδρος του RN σε ηλικία 27 ετών, έχοντας επιλεγεί από την κα Le Pen, και έχει εργαστεί μόνο στην πολιτική. Μέρος του ενδιαφέροντος για μια συνάντηση μαζί του, λέει ένα αφεντικό επιχείρησης, είναι «να μετρήσει κανείς το μέγεθος του θηρίου». Το πιο σημαντικό, δηλώνει ένας άλλος, είναι να δει αν είναι «εύπλαστος». Μήπως μια ήρεμη προειδοποιητική κουβέντα τώρα με τον κ. Bardella θα βοηθούσε να μετριάσει τη γραμμή του; Το θέμα, όπως το θέτει ένας άλλος επικεφαλής επιχειρήσεων, είναι «να προσπαθήσουμε να βεβαιωθούμε ότι μοιάζει περισσότερο με την [Giorgia] Meloni παρά με τον Le Pen».

Σε ορισμένους δεξιούς επιχειρηματικούς κύκλους η απήχηση του κ. Bardella πηγαίνει παραπέρα. Ορισμένα αφεντικά υποστηρίζουν ότι η ζώνη ασφαλείας, η οποία παραδοσιακά κρατούσε τον RN στο περιθώριο, έχει αρθεί και ότι μόνο μια ενωμένη δεξιά μπορεί να κρατήσει τη Γαλλία από τα χέρια της ριζοσπαστικής αριστεράς του Jean-Luc Mélenchon. Αυτόν τον μήνα ο κ. Sarkozy άφησε να εννοηθεί ότι ο RN ανήκει πλέον στο «δημοκρατικό τόξο» – το αξιοσέβαστο δημοκρατικό φάσμα. Ο Thierry Breton, πρώην Ευρωπαίος επίτροπος και επιχειρηματίας, πρότεινε να ζητηθεί από τον RN να σχηματίσει κυβέρνηση. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι ο κ. Bolloré, του οποίου η πολιτική είναι στην καθολική δεξιά, ελέγχει τώρα μια σειρά από δεξιά μέσα ενημέρωσης, συμπεριλαμβανομένου του CNews, ενός τηλεοπτικού καναλιού που ονομάστηκε «το γαλλικό Fox News».

Ο λόγος του κ. Bardella μπορεί να έχει κάποια απήχηση, αλλά δεν έχει κατευνάσει όλες τις ανησυχίες των διοικητικών συμβουλίων, και η ιδέα του RN στην εξουσία εξακολουθεί να τρομάζει πολλούς. Το κόμμα έχει παράσχει ελάχιστες λεπτομέρειες σχετικά με την υποσχόμενη εξοικονόμηση πόρων στον προϋπολογισμό του. Θέλει πρόωρη συνταξιοδότηση για όσους ξεκινούν να εργάζονται νέοι, και έναν νέο φόρο «οικονομικής περιουσίας» που θα αντικαταστήσει τον σημερινό φόρο επί των αρχοντικών. Το παιχνίδι της αποπλάνησης συνεχίζεται χωρίς να έχει ακόμη κερδηθεί.

Πηγή: The Economist