Η κινεζική αυτή πολιτική έχει εξασφαλίσει πρόσβαση σε πολλές αγορές, που λειτουργούν ως σταθεροί απορροφητές των προϊόντων της, διασφαλίζοντας υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, ισχυρά δημοσιονομικά μεγέθη και σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα. Το υπόδειγμα αυτό βασίστηκε σε ένα περιβάλλον διεθνούς εμπορίου με ελάχιστα εμπόδια – συνθήκη που ανατράπηκε με την επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Η πολιτική του επικεντρώνεται στην αναβίωση της αμερικανικής βιομηχανικής παραγωγής και στην αποτροπή ενός μελλοντικού δημοσιονομικού εκτροχιασμού, δεδομένου ότι χώρες με ταυτόχρονα δημοσιονομικά και εξωτερικά ελλείμματα θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτες. Οι συνέπειες είναι γνωστές: υποβαθμίσεις πιστοληπτικής ικανότητας και δυσχέρεια αναχρηματοδότησης του χρέους. Η απάντηση της Κίνας στους νέους δασμούς και στους περιορισμούς εξαγωγών μικροεπεξεργαστών από τις ΗΠΑ ήταν η επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές σπάνιων γαιών – στοιχείων ζωτικής σημασίας για την τεχνολογία και την αμυντική βιομηχανία.

Η Κίνα ελέγχει περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών και μετάλλων, αποτελώντας κρίσιμο κρίκο για την ομαλή λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων των ανεπτυγμένων οικονομιών. Οι μαγνήτες που χρησιμοποιούνται στην ηλεκτροκίνηση και ο εξοπλισμός που απαιτείται για την πράσινη μετάβαση εξαρτώνται άμεσα από αυτά τα υλικά. Το Πεκίνο πλέον επιτρέπει την εξαγωγή τους μόνο μετά από αυστηρό έλεγχο, αναγνωρίζοντας ότι, αν και η χρηματική τους αξία είναι περιορισμένη, η λειτουργική τους σημασία είναι ανεκτίμητη.

Για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο βασισμένο σε ανανεώσιμες πηγές και ηλεκτροκίνηση εξαρτάται άμεσα από τη διαθεσιμότητα των σπάνιων γαιών. Η απουσία τους θα μπορούσε να υπονομεύσει όχι μόνο τα σχέδια της πράσινης μετάβασης, αλλά και τη βιωσιμότητα της παραδοσιακής ευρωπαϊκής βιομηχανίας, η οποία ήδη λειτουργεί στα όρια της ανταγωνιστικότητας.

Η απόφαση του Πεκίνου έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στις Ηνωμένες Πολιτείες, με πολιτικούς και αναλυτές να ζητούν τη δημιουργία μιας ευρύτερης συμμαχίας με χώρες που συμμερίζονται κοινά συμφέροντα και αξίες – το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ε.Ε., την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Αυστραλία. Η ήδη υπάρχουσα συνεργασία AUKUS, αλλά και η στάση της Νότιας Κορέας, η οποία σχεδιάζει επενδύσεις ύψους 150 δισ. δολαρίων για την αναβίωση της αμερικανικής ναυπηγικής βιομηχανίας, αποτελούν ενδείξεις αυτής της συντονισμένης αντίδρασης.

Σε αυτό το γεωοικονομικό παιχνίδι, η Κίνα ενδέχεται να χρησιμοποιήσει τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών ως διαπραγματευτικό όπλο έναντι των ΗΠΑ, επιδιώκοντας να ενισχύσει τη διαπραγματευτική της ισχύ. Ωστόσο, μια τέτοια στρατηγική ενέχει τον κίνδυνο γεωπολιτικής απομόνωσης, καθώς μπορεί να εντείνει την αίσθηση απειλής και να συσπειρώσει περαιτέρω τις δυτικές συμμαχίες.

Η πολιτική αστάθεια που παρατηρείται στη Δύση – από την κρίση στη Γαλλία μέχρι την άνοδο του AfD στη Γερμανία – πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από την κοινωνική δυσαρέσκεια απέναντι στη διάλυση της βιομηχανικής βάσης και την αίσθηση ότι οι θεσμοί δεν ανταποκρίνονται πλέον στις ανάγκες των πολιτών. Η αναβίωση της μεταποίησης και ο επαναπατρισμός της παραγωγής από χώρες χαμηλού κόστους έχουν καταστεί πολιτικά επιτακτικοί στόχοι. Αν η Κίνα ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική στο θέμα των σπάνιων γαιών, θα ενισχύσει τη δυτική αποφασιστικότητα για βιομηχανική ανασυγκρότηση, ενδεχομένως δυσχεραίνοντας μεσοπρόθεσμα τη θέση της στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι δασμοί και οι περιορισμοί που κάποτε θεωρούνταν εμπόδιο, μπορεί πλέον να αποκτήσουν πολιτική και κοινωνική νομιμοποίηση.