Ακόμη και η Τράπεζα της Αγγλίας και το ΔΝΤ κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, προειδοποιώντας για αυξημένο ρίσκο απότομης διόρθωσης, καθώς «οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων έχουν ξεφύγει από τις θεμελιώδεις αξίες».

Αποτιμήσεις που θυμίζουν… dotcom

Ο δείκτης S&P 500 διαπραγματεύεται πλέον στις 41 φορές τα κυκλικά προσαρμοσμένα κέρδη, επίπεδο που είχε ξεπεραστεί μόνο στην εποχή της «φούσκας των dotcom». Παράλληλα, τα εταιρικά ομόλογα επενδυτικής βαθμίδας δίνουν μόλις 0,8 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερη απόδοση από τα αμερικανικά κρατικά, διαφορά που τελευταία φορά καταγράφηκε το 1998.

Ακόμη και ο χρυσός, παραδοσιακό καταφύγιο, δείχνει νευρικός: μετά το ιστορικό υψηλό του στις 20 Οκτωβρίου, έχασε 7% μέσα σε δύο ημέρες και βρίσκεται πλέον 8% χαμηλότερα.

Γιατί οι προβλέψεις αποτυγχάνουν

Σύμφωνα με τον Economist, η πρόβλεψη μιας διόρθωσης συνδέεται άμεσα με την πρόβλεψη της μεταβλητότητας (vol), η οποία «εκρήγνυται» απρόβλεπτα και δεν μπορεί να ενσωματωθεί επαρκώς στα υπάρχοντα χρηματοοικονομικά μοντέλα. Τα περισσότερα βασίζονται σε ιστορικά δεδομένα και αποτυγχάνουν να προβλέψουν απρόσμενα σοκ, όπως μια πανδημία ή μια τραπεζική κατάρρευση.

Ακόμα και τα πιο εξελιγμένα αυτοπαλινδρομικά μοντέλα που χρησιμοποιούν οι χρηματιστές λειτουργούν ικανοποιητικά μόνο σε περιόδους σταθερότητας, όχι όμως όταν ξεσπούν «κύματα» πανικού.

Μηχανική μάθηση και «μαύροι κύκνοι»

Για να αντιμετωπίσουν αυτό το κενό, μεγάλα hedge funds, όπως η Bridgewater, πειραματίζονται με μοντέλα μηχανικής μάθησης που αναλύουν εκατοντάδες μεταβλητές — από το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό, έως τα εταιρικά κέρδη και τα δεδομένα απασχόλησης — αναζητώντας συνδυασμούς που προειδοποιούν για επικείμενη αστάθεια.

Ωστόσο, όπως παραδέχονται οι ειδικοί, ακόμη και οι πιο εξελιγμένοι αλγόριθμοι δεν μπορούν να προβλέψουν ένα «καθαρό σοκ» τύπου πανδημίας ή κατάρρευσης τράπεζας. Τα μοντέλα μπορούν μόνο να εντοπίσουν πόσο ευάλωτες είναι οι αγορές σε ένα τέτοιο γεγονός, όχι πότε θα συμβεί.

Τα πρώτα σημάδια μιας αναστροφής

Ένας έμπειρος trader αναγνωρίζει την αρχή μιας διόρθωσης όταν η μεταβλητότητα αρχίζει να αυξάνεται και οι συσχετίσεις μεταξύ διαφορετικών περιουσιακών στοιχείων αλλάζουν. Κλασικό σημάδι μετάβασης σε «safe mode» είναι όταν οι μετοχές πέφτουν, ενώ ομόλογα και χρυσός ανεβαίνουν.

Κάποιοι διαχειριστές προσπαθούν να συνδυάσουν πολλαπλά μοντέλα κινδύνου, ώστε να μειώσουν τα λάθη πρόβλεψης. Όμως, ακόμη κι έτσι, το καλύτερο που μπορούν να ελπίζουν είναι να εντοπίσουν νωρίς τη στροφή της αγοράς και να περιορίσουν τις απώλειές τους.