Η πρόσφατη εξαγγελία για επιδότηση ενός μηνιαίου ενοικίου σε σχεδόν ένα εκατομμύριο νοικοκυριά, μαζί με κάποιες φοροελαφρύνσεις για τους ιδιοκτήτες, αποτελεί θετικό βήμα, αλλά δεν θεωρείται αρκετή για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής.

Το πρόβλημα γίνεται εμφανές από το μεγάλο χάσμα ανάμεσα στα δηλωθέντα και στα πραγματικά καταβαλλόμενα ενοίκια. Η επιδότηση των 800 ευρώ (συν 50 ευρώ ανά εξαρτώμενο μέλος) δεν λειτουργεί ως ισχυρό κίνητρο για τους ενοικιαστές ώστε να ζητήσουν από τους ιδιοκτήτες την καταγραφή της πραγματικής τιμής.

Αντιθέτως, η κατάσταση ενδέχεται να αλλάξει εφόσον το νέο σύστημα συνδυαστεί με εντατικούς ελέγχους, διασταυρώσεις και επιβολή προστίμων. Ήδη, στις επαγγελματικές μισθώσεις, μόνο τα ποσά που καταβάλλονται με ηλεκτρονικά μέσα αναγνωρίζονται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα, και η ίδια αρχή θα εφαρμοστεί και στις ιδιωτικές μισθώσεις, καθιστώντας άκυρες τις πληρωμές με μετρητά για φορολογικούς σκοπούς.

Οι διασταυρώσεις θα βασίζονται στα ηλεκτρονικά μισθωτήρια, στις καταναλώσεις ηλεκτρικής ενέργειας και στα ψηφιακά μητρώα ακινήτων. Σχεδιάζεται δε η εφαρμογή του μοντέλου που ήδη ισχύει στις αγοραπωλησίες ακινήτων, όπου οι συναλλαγές με μετρητά επισύρουν πρόστιμα 10% επί του τιμήματος, με κατώτατο ποσό τις 10.000 και ανώτατο τις 500.000 ευρώ ανά παράβαση.

Ενδεικτικά, σε περίπτωση αγοράς ακινήτου 100.000 ευρώ με μετρητά, το συμβόλαιο θεωρείται άκυρο και επιβάλλεται πρόστιμο 10.000 ευρώ.

Το πρόβλημα της υποδήλωσης ενοικίων αποτυπώνεται και στα στοιχεία της ΑΑΔΕ. Η ετήσια δηλωθείσα δαπάνη για ενοίκια κατοικιών διαμορφώνεται σε μόλις 3.058 ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί σε μέσο μηνιαίο μίσθωμα 254,83 ευρώ, επίπεδο που απέχει πολύ από τις τρέχουσες τιμές της αγοράς.

Για να μετριαστούν οι αντιδράσεις και να αποφευχθεί η μετακύλιση του κόστους στους ενοικιαστές, η κυβέρνηση εξετάζει παράλληλα την αναθεώρηση της φορολογικής κλίμακας για τα εισοδήματα από ενοίκια. Σκοπός είναι η εξομάλυνση της απότομης φορολογικής κλιμάκωσης μεταξύ των ισχυόντων συντελεστών (15% – 35% – 45%) με την προσθήκη ενδιάμεσων κλιμακίων ή τη μείωση του αρχικού συντελεστή.

Σήμερα, τα εισοδήματα από ενοίκια φορολογούνται αυτοτελώς ως εξής:

15% για τα πρώτα 12.000 ευρώ,

35% για το μέρος από 12.000,01 έως 35.000 ευρώ,

45% για τα ποσά άνω των 35.000 ευρώ.

Επιπλέον, ο φόρος υπολογίζεται επί του 95% του εισοδήματος, καθώς εφαρμόζεται αυτόματη έκπτωση 5% για έξοδα συντήρησης του ακινήτου.