Η εστίαση στις τιμές είναι κατανοητή μετά την έντονη πληθωριστική κρίση του 2021-2022, αναφέρει ο Ελ Εριάν, εξηγώντας πως για τους πολιτικούς η αντιμετώπιση του κόστους ζωής έχει εξελιχθεί σε κεντρικό σύνθημα. Ωστόσο, όταν οι καταναλωτές αντιλήφθηκαν ότι η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού δεν σημαίνει μείωση τιμών, αλλά απλώς επιβράδυνση των ανατιμήσεων, η απογοήτευσή τους εντάθηκε.

Ο Ελ Εριάν επισημαίνει ότι η συζήτηση γύρω από την προσιτότητα αγνοεί ένα κρίσιμο στοιχείο: το εισόδημα. Όπως σημειώνει, αυτό βρίσκεται σήμερα υπό μεγαλύτερη πίεση, αποκαλύπτοντας τη δομική αδυναμία πολλών νοικοκυριών. Τις προηγούμενες δεκαετίες, η κρίση προσιτότητας εξελισσόταν αργά και σιωπηλά, καθώς ο χαμηλός πληθωρισμός έκρυβε το γεγονός ότι το κόστος στέγασης, εκπαίδευσης και υγειονομικής περίθαλψης αυξανόταν συνεχώς, πλήττοντας τη μεσαία τάξη.

Η πληθωριστική έξαρση του 2021-2022, εξηγεί, μετέτρεψε αυτή τη μακροχρόνια τάση σε οξεία κρίση. Αν και οι κρατικές ενισχύσεις και οι αυξήσεις στους μισθούς μετρίασαν προσωρινά τον αντίκτυπο, αυτή η στήριξη πλέον εξασθενεί. Δεν είναι τυχαίο, σημειώνει, ότι η κυβέρνηση Τραμπ δίνει έμφαση στη μείωση του κόστους για ενέργεια, φάρμακα και στεγαστικά δάνεια.

Παράλληλα, το άγχος των εργαζομένων για το εισόδημά τους εντείνεται εξαιτίας των απολύσεων και των φόβων για τον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στην αγορά εργασίας. Η έννοια της προσιτότητας, συνεχίζει, δεν αφορά μόνο τις τιμές, αλλά και το αίσθημα σταθερότητας. Όταν οι πολίτες αισθάνονται πως εργάζονται ολοένα και περισσότερο χωρίς να βελτιώνεται η οικονομική τους θέση, κυριαρχεί η αίσθηση ματαιότητας – φαινόμενο που, όπως επισημαίνει, έχει πλήξει την κυβέρνηση Μπάιντεν.

Ο Ελ Εριάν προσθέτει ότι η σύγκριση της οικονομικής κατάστασης με άλλους ενισχύει το αίσθημα «σχετικής στέρησης» και διαβρώνει το κοινωνικό συμβόλαιο που στηριζόταν στην υπόσχεση της ανοδικής κινητικότητας – ότι, δηλαδή, η επόμενη γενιά θα έχει καλύτερη ζωή από την προηγούμενη. Όταν μια κοινωνία περνά από τη συλλογική φιλοδοξία στην ανασφάλεια, ακολουθούν πολιτικές επιπτώσεις, όπως κυνισμός και δυσπιστία απέναντι στο πολιτικό σύστημα και τις επιχειρήσεις.

Ο οικονομολόγος υπογραμμίζει πως η κρίση προσιτότητας δεν θα επιλυθεί απλώς με τη μείωση του πληθωρισμού από 3% σε 2%. Απαιτείται μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα λαμβάνει υπόψη και την πλευρά του εισοδήματος: αν τα αγαθά είναι πραγματικά προσιτά με βάση τα διαθέσιμα εισοδήματα των νοικοκυριών, χωρίς αποκλεισμούς και με προοπτική.

Η αντιμετώπιση του προβλήματος, καταλήγει, απαιτεί πολιτικές που ενισχύουν τους παραδοσιακούς μοχλούς ανάπτυξης, όπως οι υποδομές και η απορρύθμιση, αλλά και εξασφάλιση ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιηθεί για την ενδυνάμωση της εργασίας, όχι για την υποκατάστασή της. Μέχρι να επιτευχθεί αυτό, προειδοποιεί, η προσιτότητα θα παραμείνει κεντρικό ζήτημα, ενώ η αδράνεια απέναντί της θα μπορούσε να οδηγήσει σε οικονομική αστάθεια, κοινωνική διάσπαση και πολιτική πόλωση, υπονομεύοντας τις δυνατότητες της AI να στηρίξει την ανάπτυξη και την παραγωγικότητα.