Οι επενδυτές, αν και συχνά επιφυλακτικοί απέναντι στο εκρηκτικό ταπεραμέντο του Elon Musk, ενδέχεται να βλέπουν θετικά τον αποκλεισμό του από τον στενό κύκλο του Donald Trump – αν αυτό σημαίνει ότι θα επικεντρωθεί επιτέλους περισσότερο στη διοίκηση της Tesla. Παρά το γεγονός ότι η ρήξη τους εκτυλίχθηκε με τον πλέον σύγχρονο και δημόσιο τρόπο, μέσα από ανταλλαγή αιχμηρών αναρτήσεων στα social media, η χρηματιστηριακή αντίδραση ήταν άμεση: οι μετοχές της Tesla βούτηξαν 14% στις 5 Ιουνίου. Έκτοτε, ωστόσο, άρχισαν να ανακάμπτουν. Αφορμή για το ρήγμα φέρεται να ήταν η σφοδρή αντίθεση του Musk σε ένα νέο φορολογικό νομοσχέδιο, το οποίο αποκάλεσε «αηδιαστικό έκτρωμα» – ένα σχέδιο που, σύμφωνα με τον ίδιο, θα πρόσθετε τρισεκατομμύρια στο έλλειμμα της Αμερικής και θα έβαζε τέλος στις επιδοτήσεις για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων. Ο κ.Trump, απαντώντας, δεν έμεινε στις λέξεις: πρότεινε περικοπή των κρατικών συμβολαίων που διατηρούν οι εταιρείες του Musk, μεταξύ αυτών και η SpaceX, η διαστημική του ναυαρχίδα.

Ίσως κάπως έτσι να εξηγείται η ξαφνική μεταστροφή του πρώην «κολλητού»: στις 11 Ιουνίου, ότι τα σχόλιά του «ήταν υπερβολικά». Αλλά δεν είναι μόνο ο κ. Trump που φαίνεται να αναθεωρεί την απόφασή του για την απόκτηση ενός Tesla. Τα οικονομικά αποτελέσματα του πρώτου τριμήνου, που ανακοινώθηκαν τον Απρίλιο, ήταν εξίσου απογοητευτικά με τον συνολικό απολογισμό του 2024. Η Tesla κατέγραψε πέρυσι την πρώτη ετήσια πτώση πωλήσεων έπειτα από πάνω από δέκα χρόνια ανοδικής πορείας. Και τα σημάδια για το επόμενο τρίμηνο κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά είναι: οι πωλήσεις συνεχίζουν να κατρακυλούν τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε διεθνές επίπεδο.

Το να ποσοτικοποιήσει κανείς τον βαθμό στον οποίο τα προβλήματα της Tesla οφείλονται στη σχέση του κ. Musk με τον πρόεδρο είναι δύσκολο. Υπάρχουν και άλλες εξηγήσεις. Μια σειρά που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δύο γερασμένα μοντέλα, ο αυξανόμενος ανταγωνισμός και η περιορισμένη διαθεσιμότητα, ενώ η εταιρεία αυξάνει την παραγωγή μιας νέας έκδοσης του Model Y, έχουν όλα παίξει το ρόλο τους. Ωστόσο, η πτώση των πωλήσεων μπορεί να είναι λιγότερο ανησυχητική από τη στάση του κ. Trump απέναντι στο επόμενο εγχείρημα της Tesla.

Σύμφωνα με τον κ. Musk, το μέλλον της εταιρείας είναι τα αυτόνομα αυτοκίνητα και τα ανθρωποειδή ρομπότ. Εκεί που κάποτε η τεχνολογία των επιβατικών αυτοκινήτων της ήταν πρωτοποριακή, τώρα το προβάδισμα έναντι των παλαιότερων αντιπάλων της είναι ελάχιστο, ενώ μπορεί και να υπολείπεται ορισμένων κινεζικών νεοεισερχόμενων. «Η καινοτομία στην πλευρά των αυτοκινήτων έχει επιβραδυνθεί μαζικά», σημειώνει ο Philippe Houchois της τράπεζας Jefferies. Στις 22 Ιουνίου, η Tesla σκοπεύει να εγκαινιάσει έναν στόλο ταξί χωρίς οδηγό στο Όστιν του Τέξας, αλλά το να βασίζεται σε ρομποταξί είναι επικίνδυνο, επειδή, καθώς η επιχείρηση αυτοκινήτων της Tesla παραπαίει, είναι μάλλον δύσκολο να καλύψουν το κενό. Οι αποδόσεις από τα ανθρωποειδή ρομπότ είναι ακόμα πιο μακρινές.

Η υπηρεσία στο Όστιν αναμένεται να είναι η πρώτη από πολλές, αλλά η ελπίδα του κ. Musk ότι εκατομμύρια αυτόνομα Tesla θα περιφέρονται στους δρόμους της Αμερικής μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2026 είναι εξαιρετικά φιλόδοξη. Ένα εμπόδιο είναι ότι τα αυτόνομα οχήματα ρυθμίζονται σε πολιτειακό επίπεδο, χωρίς να υπάρχει ενιαία προσέγγιση. Ο κ. Musk ήλπιζε σε έναν νέο ομοσπονδιακό νόμο που θα σήμαινε ίσως μια ευκολότερη πορεία για την τεχνολογία του, η οποία, όπως υποστηρίζουν οι επικριτές, δεν έχει ακόμη «δικαιωθεί».

Η πιθανότητα ευνοϊκότερων ρυθμίσεων φαίνεται να έχει πλέον εκλείψει, μαζί με τη στενή του σχέση με τον κ. Trump. Αυτό καθιστά τον δρόμο προς την κερδοφορία των ρομποταξί πιο μακρύ και αβέβαιο. Οι επιφυλακτικοί επιβάτες ίσως τελικά εξοικειωθούν με την ιδέα, και οι φορείς εκμετάλλευσης ενδέχεται να επενδύσουν τα δισεκατομμύρια που απαιτούνται για την ανάπτυξη στόλων στους δρόμους. Ωστόσο, παραμένει αμφίβολο αν και πότε η συγκεκριμένη δραστηριότητα αποδειχθεί πιο κερδοφόρα από ένα συμβατικό ταξί με οδηγό. Ο εμπρησμός ρομποτικών ταξί της Waymo κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων στο Λος Άντζελες υπογραμμίζει ένα ακόμη απρόβλεπτο μειονέκτημα της τεχνολογίας των αυτόνομων οχημάτων.

Ο Elon Musk έχει αναμφίβολα αφήσει το στίγμα του: μετέτρεψε την Tesla σε μια από τις πιο αναγνωρίσιμες αυτοκινητοβιομηχανίες στον κόσμο. Ωστόσο, η έντονη πολιτική του έκθεση έκανε αρκετούς επενδυτές να αναρωτηθούν αν είχε χάσει την εστίασή του. Τώρα που ο περισπασμός δείχνει να φτάνει στο τέλος του, ο Musk έχει μια χρυσή ευκαιρία να διαψεύσει τους επικριτές του. Όμως ο χρόνος πιέζει: αν τα πολυδιαφημισμένα ρομποταξί δεν αποδειχθούν γρήγορα νικητές, εμπορικά και τεχνολογικά, η αμφισβήτηση όχι μόνο θα επιστρέψει, αλλά θα γίνει και εντονότερη.

Πηγή: The Economist