Η μεταπολεμική εμπορική αρχιτεκτονική βασίστηκε στη σταδιακή κατάργηση των δασμών, ξεκινώντας από τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) του 1947 – πρόδρομο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), ο οποίος σήμερα αριθμεί 166 μέλη και καλύπτει το 98% του παγκόσμιου εμπορίου.

«Η εμπειρία μας δείχνει ότι οι χώρες ευημερούν περισσότερο όταν μειώνουν τους τελωνειακούς δασμούς», δηλώνει ο Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, καθηγητής διεθνούς οικονομίας στο IMD της Λοζάνης και πρώην μέλος του Οικονομικού Συμβουλίου του Λευκού Οίκου επί προεδρίας Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου.

Με την πολιτική του, ο Τραμπ κάνει ιστορική αναδίπλωση, επαναφέροντας δασμούς σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1930. Παρόλα αυτά, οι επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία εκτιμάται ότι θα είναι περιορισμένες, τουλάχιστον προς το παρόν.

«Ο Τραμπ δεν έχει καταφέρει να αποδομήσει το διεθνές εμπορικό σύστημα. Ο υπόλοιπος κόσμος εξακολουθεί να υποστηρίζει τη σημασία του ελεύθερου εμπορίου», αναφέρει ο Μπόλντγουιν.

Το μεγαλύτερο βάρος των νέων δασμών αναμένεται να πέσει στους Αμερικανούς εισαγωγείς, οι οποίοι πιθανότατα θα αυξήσουν τις τιμές στους καταναλωτές ή θα προσπαθήσουν να περιορίσουν τις επιπτώσεις μέσω αλλαγών στην προσφορά.

Ο Πασκάλ Λαμί, πρώην γενικός διευθυντής του ΠΟΕ, εκτιμά ότι η στρατηγική του Τραμπ οδηγεί σε «Πύρρειο νίκη», με την ίδια την αμερικανική οικονομία να φέρει το μεγαλύτερο κόστος.

Το διεθνές εμπόριο αγαθών έχει γνωρίσει εντυπωσιακή ανάπτυξη, ξεπερνώντας τα 24 τρισ. δολάρια το 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΕ. Παρ’ όλα αυτά, οι εισαγωγές των ΗΠΑ αντιστοιχούν μόλις στο 13% του παγκόσμιου συνόλου.

Η ειδικός στη γεωπολιτική του εμπορίου Ελβίρ Φαμπρί σημειώνει πως, παρότι οι δασμοί αποτελούν μείζον ζήτημα, επηρεάζουν μόνο ένα μέρος του διεθνούς εμπορίου. Η πλειονότητα των κρατών εξακολουθεί να υποστηρίζει ένα μοντέλο συνεργασίας και αλληλεξάρτησης.

Σε αυτό το πλαίσιο, διακρατικές εμπορικές διαπραγματεύσεις συνεχίζονται. Τον Μάρτιο, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Κίνα συμφώνησαν να επιταχύνουν τις συνομιλίες για μία τριμερή εμπορική συμφωνία. Παράλληλα, ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λούλα, προωθεί τη σύναψη συμφωνίας μεταξύ της Mercosur και της Ιαπωνίας. Στα τέλη του 2024, η Ε.Ε. υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Mercosur, ενώ επανεκκίνησε διαπραγματεύσεις με τη Μαλαισία και κράτη της Κεντρικής Ασίας.

Παρά την αβεβαιότητα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η παγκόσμια οικονομία θα αντέξει τις πιέσεις.

Επιπλέον, ο εμπορικός πόλεμος του Τραμπ, μέχρι στιγμής, αφορά κυρίως αγαθά και όχι υπηρεσίες – έναν τομέα που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ανάπτυξη στο διεθνές εμπόριο. Ο Πασκάλ Λαμί σημειώνει ότι οι υπηρεσίες καταγράφουν ταχύτερους ρυθμούς ανάπτυξης από τα αγαθά και χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση. «Ο Τραμπ αντιμετωπίζει το εμπόριο με μια ξεπερασμένη, σχεδόν μεσαιωνική αντίληψη», σχολιάζει.

Ο ΠΟΕ προβλέπει αύξηση του διεθνούς εμπορίου υπηρεσιών κατά 4% το 2025 – ποσοστό ελαφρώς χαμηλότερο από τις αρχικές προβλέψεις πριν την επιβολή των νέων δασμών. Αντίθετα, το εμπόριο αγαθών αναμένεται να μειωθεί κατά 0,2% το 2025, πριν επιστρέψει σε ήπια ανάπτυξη 2,5% το 2026. Οι εκτιμήσεις αυτές, ωστόσο, δεν είχαν ενσωματώσει τις τελευταίες εξελίξεις στις αμερικανικές εμπορικές πολιτικές.