Η εικόνα στη Βρετανία
Μετά την πανδημία, το βρετανικό χρέος έφτασε σχεδόν στο 100% του ΑΕΠ στο τέλος του 2024, ενώ το έλλειμμα ξεπέρασε το 5%. Το Γραφείο Ευθύνης Προϋπολογισμού (OBR) προειδοποιεί ότι χωρίς δράση, σε 50 χρόνια θα αγγίξει το 270% του ΑΕΠ. Η απόπειρα δημοσιονομικού περιορισμού – όπως η μείωση του επιδόματος καυσίμων για τους πιο εύπορους συνταξιούχους – εγκαταλείφθηκε λόγω αντιδράσεων. Τον περασμένο μήνα ο δανεισμός ανήλθε στις 21 δισ. λίρες, το υψηλότερο μηνιαίο ποσό εκτός της περιόδου της πανδημίας, και 3,6 δισ. πάνω από τις προβλέψεις.

Γαλλία και ΗΠΑ σε παρόμοια πορεία
Η Γαλλία έχει ακόμη υψηλότερο χρέος, 112% του ΑΕΠ το 2024, και έλλειμμα 5,7%. Στις ΗΠΑ, το δημόσιο χρέος ανήλθε στο 121% του ΑΕΠ με το έλλειμμα να πλησιάζει το 7%. Το ΔΝΤ προειδοποιεί μέσω του Fiscal Monitor ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αποκαταστήσουν τη δημοσιονομική ισορροπία.

Στη Γαλλία, ο πρωθυπουργός Μπαϊρού παραδέχεται ότι η χώρα είναι «εθισμένη στον δανεισμό» και μόλις «ένα βήμα πριν τον γκρεμό», ενώ το τελευταίο σχέδιο περιορισμού χρέους προβλέπει κατάργηση δύο αργιών – πρόταση που συνάντησε καθολική πολιτική αντίδραση. Στις ΗΠΑ, οι εξοικονομήσεις από την «ομάδα κυβερνητικής αποτελεσματικότητας» του Έλον Μασκ εξανεμίστηκαν από το «Μεγάλο Υπέροχο Νομοσχέδιο» του Ντόναλντ Τραμπ, που το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου εκτιμά ότι θα αυξήσει τα ελλείμματα κατά 3,4 τρισ. δολάρια σε μία δεκαετία.

Ο πολιτισμικός κύκλος του χρέους
Το Breakingviews επισημαίνει ότι το πρόβλημα είναι βαθιά πολιτισμικό, εντασσόμενο σε διαγενεακούς κύκλους. Όπως περιγράφει ο δημογράφος Νιλ Χάου, οι κοινωνίες περνούν από φάσεις ισχύος και συνοχής σε αμφισβήτηση, πόλωση και τελικά επαναφορά τάξης. Αυτός ο «υπερκύκλος του χρέους» κρατά δεκαετίες, με συνεχή αύξηση δανεισμού.

Παρόμοια, ο Ray Dalio μιλά για «μεγάλο κύκλο χρέους» περίπου 80 ετών: ο ιδιωτικός τομέας διογκώνει τα χρέη, το κράτος παρεμβαίνει και τα συνολικά επίπεδα συνεχίζουν να ανεβαίνουν. Στο τελικό στάδιο, οι χώρες έχουν διαρκή ελλείμματα, χαμηλές αποταμιεύσεις και εξάρτηση από ξένους δανειστές. Καθώς η εμπιστοσύνη μειώνεται, οι λήξεις χρέους μικραίνουν, τα επιτόκια ανεβαίνουν και το κόστος εξυπηρέτησης γίνεται δυσβάσταχτο, οδηγώντας σε φαύλο κύκλο νέου δανεισμού.

Η επόμενη μέρα
Σύμφωνα με το Breakingviews, αυτή η περιγραφή ταιριάζει πλέον σε πολλές ανεπτυγμένες οικονομίες. Ο Χάου σημειώνει ότι «η ιστορία είναι εποχική· τώρα διανύουμε τον χειμώνα». Ο Dalio, αν και δεν βλέπει άμεση κρίση χρέους, εκτιμά ότι είναι πιθανό να ξεσπάσει μέσα στην επόμενη δεκαετία.