Μεταξύ των χωρών χαμηλού εισοδήματος—οριζόμενων ως οι 70 χώρες που είναι επιλέξιμες για παραχωρησιακό δανεισμό από το ΔΝΤ μέσω του Ταμείου Μείωσης της Φτώχειας και Ανάπτυξης (Poverty Reduction and Growth Trust)—οι 38 πιο ανεπτυγμένες, με υψηλότερο εισόδημα, διαφοροποιημένες εξαγωγές και πρόσβαση στις διεθνείς κεφαλαιαγορές, κατέγραψαν μέση ετήσια ανάπτυξη 5,3% την περίοδο 2022–2024. Όπως δείχνει και το διάγραμμα της εβδομάδας, αυτό συγκρίνεται με 3,3% στις φτωχότερες 32 χώρες της ομάδας. Για τα ευάλωτα και εμπόλεμα κράτη, η ανάπτυξη ήταν μόλις 2,6%.

Ενώ ορισμένες χώρες χαμηλού εισοδήματος με πιο ισχυρή οικονομική ανάπτυξη είναι κοντά στο να επιτύχουν καθεστώς αναδυόμενης αγοράς, οι φτωχότερες και πιο ευάλωτες χώρες υστερούν όλο και περισσότερο, γεγονός που απειλεί τις προοπτικές τους για σύγκλιση του εισοδήματος ανά κάτοικο με τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Η φτώχεια και η επισιτιστική ανασφάλεια, όπως και οι ευπάθειες από το χρέος, πλήττουν δυσανάλογα τις φτωχότερες και τις ευάλωτες και συγκρουόμενες χώρες.

Παράλληλα, οι χρηματοδοτικές ροές προς τις αναπτυσσόμενες χώρες, και ιδιαίτερα προς τις χώρες χαμηλού εισοδήματος, έχουν μειωθεί σημαντικά από την έναρξη της πανδημίας, παρότι οι ανάγκες αυτών των χωρών για τη χρηματοδότηση κρίσιμων δαπανών—όπως για την εκπαίδευση, την υγεία και τις υποδομές—είναι τεράστιες. Η αναστροφή αυτής της τάσης, και η διασφάλιση ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες λαμβάνουν επαρκείς και τακτικές ροές νέας και προσιτής χρηματοδότησης, είναι κρίσιμη. Επιπλέον, οι ευπάθειες που σχετίζονται με το χρέος θα πρέπει να αντιμετωπιστούν προληπτικά.

Για τις πλουσιότερες αναπτυσσόμενες χώρες, η προτεραιότητα πρέπει να είναι η προσέλκυση περισσότερων ξένων επενδύσεων και διεθνούς ιδιωτικής χρηματοδότησης, με τη στήριξη διμερών και πολυμερών εταίρων όπου χρειάζεται. Για τις φτωχότερες και τις ευάλωτες χώρες, είναι κρίσιμης σημασίας η παροχή επαρκούς χρηματοδοτικής στήριξης μέσω επιχορηγήσεων ή ιδιαίτερα ευνοϊκών δανείων, μαζί με τεχνική βοήθεια για την περαιτέρω ενίσχυση της θεσμικής τους ικανότητας. Απαιτούνται επίσης περαιτέρω βελτιώσεις στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης για την επίτευξη αποτελεσματικής και έγκαιρης αναδιάρθρωσης του χρέους σε χώρες όπου το χρέος δεν είναι βιώσιμο.

Ενίσχυση της θεσμικής ικανότητας

Η ενίσχυση της διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών, της αποδοτικότητας των δαπανών και της φορολογικής ικανότητας—δηλαδή της πολιτικής, θεσμικής και τεχνικής ικανότητας συλλογής φορολογικών εσόδων—αποτελεί μέρος μιας βαθύτερης διαδικασίας ενίσχυσης της θεσμικής ικανότητας. Παρότι οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν σημειώσει κάποια πρόοδο στην αύξηση των δημόσιων εσόδων τις τελευταίες δεκαετίες, απαιτούνται πολλά περισσότερα. Μια αύξηση κατά 7 ποσοστιαίες μονάδες του λόγου των φορολογικών εσόδων προς το ΑΕΠ είναι εφικτή για τις χώρες χαμηλού εισοδήματος μέσω ενός συνδυασμού μεταρρυθμίσεων του φορολογικού συστήματος και θεσμικής ενίσχυσης, σύμφωνα με έρευνα του ΔΝΤ που δημοσιεύθηκε το 2023.

Από την πλευρά του, το ΔΝΤ, πέρα από την οικονομική εποπτεία και τον παραχωρησιακό δανεισμό, έχει επεκτείνει το έργο του για την ανάπτυξη ικανοτήτων στις χώρες χαμηλού εισοδήματος. Την περίοδο 2022–2024, αυτή η ομάδα χωρών έλαβε πάνω από το 40% του συνολικού έργου ανάπτυξης ικανοτήτων του ΔΝΤ με τα κράτη-μέλη του. Πιο γενικά, το ΔΝΤ θα συνεχίσει να βοηθά τα μέλη του στην επίτευξη οικονομικής και χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, που αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των αναπτυξιακών τους στόχων. Θα το πράξει χρησιμοποιώντας όλο το φάσμα των εργαλείων του, περιλαμβανομένων συμβουλών πολιτικής, ανάπτυξης ικανοτήτων και στήριξης του ισοζυγίου πληρωμών όπου είναι σκόπιμο.

Η διεθνής κοινότητα μπορεί να βοηθήσει εντείνοντας τις προσπάθειες παροχής τεχνικής και χρηματοδοτικής βοήθειας, περιλαμβανομένων επιχορηγήσεων και παραχωρησιακών δανείων, και έγκαιρης αναδιάρθρωσης χρέους όπου χρειάζεται. Μπορεί επίσης να αναπτύξει μηχανισμούς επιμερισμού κινδύνου ώστε να προσελκύσει περισσότερη συμμετοχή ιδιωτών επενδυτών, όπου αυτό είναι κατάλληλο. Δεδομένου του υψηλότερου κόστους που συνδέεται με την ιδιωτική χρηματοδότηση, οι αναπτυσσόμενες χώρες θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι το ιδιωτικό χρέος αναλαμβάνεται με βιώσιμο τρόπο.

Πηγή: IMF Blog